Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
ganerako erri-literaturazkoak. Alzola Atalak 92.
Comparación, acción de comparar. Zer du zer ekusi bekatuak gizonen kontra dan aldetik ipintzen bada
berdintza edo konparazioa Jangoikoaren kontra dan aldez? Mg CC 147. Emakume ura baño sanduago zala uste
zuen Farisauak: baña Yesu-Kristok, bien arteko berdintza ortaz erakusten dio, oker dagola. Ir YKBiz 159.
2. (Añ), bardintza. Igualdad. "Equidad" Añ. v. berdintasun. Ondasunetzazko bardintza ori gizartean
indarrez sartu bear zala-ta, astakeri ta gaiztakeri asko egin ebezan batzuk eta besteak. Eguzk GizAuz 15.
Semejanza. Pulpitutik ezarten dirian Lorak ta paperean moldetuten dirianak dauke bardintza, ta antz-irudi
bat hortuko Lora, ta ol edo eun baten pintetan dirianakaz. Añ LoraS 4.
berdintzaile (SP (sin trad.), Lar), bardintzaile (Dv), bardintzale (S ap. Lrq). 1. Igualador; nivelador.
"Allanador, el que allana" Lar. "Qui égalise, aplanit, met de niveau" Dv. "Qui égalise" Lrq.
"Equador, en la esfera, inguru berdintzallea" Lar.
2. (Urt), bardintzale (S ap. Lrq). Arreglador. "Arborator, arbola berdintzaille, arbola moldatzaillea, arbola
zuzentzaillea, arbol adar ebakitzaillea" Urt II 243. "Qui répare" Lrq.
berdintze (BeraLzM), bardintze (A). 1. "Avenencia, en un contrato (Añ ms.)" A (en Añibarro sólo hallamos
"avenirse [...], en los ajustes, (V) bardindu", pero no el sust. vbal.). "Arreglo, avenencia en una discordia"
BeraLzM. Cf. berdindu (3).
2. Igualdad. Iduri eta bardingo eta bardintze guzietan lehena, beharrena, zuzenena ez litaken hori: boz
emaileak oro bardin libro uztea nahi dutenari boza eman, eta nahi ez dutenari ez. Eskual 24-7-1908 (ap. DRA).
En DFrec hay un ej. más.
berdinune, bardinuna (V-gip). "Bardiñunia. Espacio llano" Etxba Eib. "Araba lauko bardiñuna baten dago a
errixa" Etxba Eib. "Eibar-en ez da bardiñuna bat be" Ib.
berdinzale. Emulador. Apaiz berdinzalea bere erasalea. "Si bien canta el abad, no le va en zaga su
monaguillo". Ayerb EEs 1916, 227.
berdinzki (H), bardinzki (S-saug ap. Lh; Dv). "Également, d'une manière égale" Dv (que cita a Mst). "Avec
égalité. Izanen da berdinzki pagatua [...] (Ax)" H. v. berdinki. Hain zinez eta hain zudu handiaz guziei
bardinzki dohakunaz geroz. Lç Adv ** 5v. Baina zer graziazko seguranza eman ahal dezakete Sakramenduék,
ikhusirik ezen bai onék bai gaixtoék bardinzki rezebitzen dituztela? Lç Ins F 1v. Guziék bardinzki usatu behar
dugu kopako bigarren signo hunez? Ib. F 5r. Gorputzeko endrezera, aurkientza, iuntura eta parte guztietan,
osoki, berdinzki, eta batetan oinhaze bazendu. Ax 590 (V 379). Bekhatuaren bere bidean eta osoki ad
aequalitatem iustitiae, berdinzki iustiziaren arauaz pagatzeko. Ib. 609 (V 392). Libururen [sic] hiztkuntza orobat
da guzientzat; eztizu ordea guziak berdinzki dotrinatzen. SP Imit III 43, 4. Bardinzki hartü nahi zitit, zure eskütik
huna eta gaitza, eztia eta kharatsa. Mst III 17, 3. Bena bardinzki Jinkuaren eskütik esker handireki hartzen dü,
zerbait gaitz heltzen zaionian. Ib. 19, 3. Gaiza ororen bardinzki ez sinhestia. Ib. 45, 5. Ostiralian eztezala jan
aragirik, ez neskanegünian bardinzki. CatS 7.
berdiraurka. "Isopleuro, triángulo equilátero" Lar.
berdiska. v. berdaxka.
berdiun. "(Hb), plomb de chasse (?)" Lh. v. perdigoi.
berdizka. v. berdaxka.
berdogala. v. berdolaga.
berdol. "La envoltura fina, interior de la castaña" Asp Leiz.
berdolaga (Urt II 83, Lar), berdogala (SP Dv, A y Lcq 92; Hb ap. Lh), berdulaga (S ap. Alth Bot 18 A;
H). Verdolaga. "Pourpier" SP, Dv y Alth Bot 18. "Andrachne, berdolága" Urt II 83. Sg. H: "Berdulaga (S),
laitue (de berde, vert)". La forma berdogal, que Dv y A atribuyen a Pouvreau, es una inferencia errónea a partir
del det. berdogala; su -a constitutiva está apoyada por el derivado berdogaladia "couche de pourpier".
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
909