Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Or QA 62.
(V-gip, G-goi), bardindu (V-gip). Ref.: Iz ArOñ (bardindu, berdinduta); Gte Erd 223. (Aux. intrans.). Pasarse
con la bebida. "Berdinduta dao, está bebido un poco" Iz ArOñ. "Ederki berdinduta zegok (G-goi)" Gte Erd 223.
Aizu, Txirrita, goatze'al zera / atzo nola ibilli ziñan? / ontzi aundiya ekarri arren / ederki berdindu ziñan; /
etxe aldera abiatuta / gertaturikan eziñan, / tranbe-birian estrapozo einda / lurrera erori ziñan. Tx B II 217.
6. "Koplak berdintzea, faire, composer des vers, couplets" H.
- HAGINAK BERDINDU. v. 1 hagin.
- BERDINDUXE. (Aprox. de berdindu). Llenarse bastante, casi saciarse. Berdinduxe giñalarik, eta naikoa
yardunik, etxerako asmoa, damuz baderik, artu genizun ta antxe azkendu zan gure eguna. Ldi IL 50.
- EZIN BERDINDUZKO. a) "Ezin-bardinduzko, qu'on ne peut égaler, égaliser, aplanir" Dv.
b) Irreparable. Ezin berdinduzko kalteak baditugu. Prop 1898, 181.
berdindura (SP, sin trad.). Etxegille Nausi iakintsunak [...] molde ikus diteken bat atheratzen du, non lerro
batzuez seinalatzen baititu eta berezten behar diren partimenduak, figuren berdindurak, argi egiteko lehiotzeak,
eta zer ere antzeak adi araz baitezake lerrodura hutsez. "La symétrie des figures". SP POB 36s.
berdinegitu. "Allanar [...] demasiado" Lar.
berdinetsi. Comparar. v. berdindu (2). Zerekin berdin-etsiko dut Yainkoaren yaurgoa? Ir YKBiz 290.
Norekin berdin-etsiko ditut gizaldi onetako gizonak eta nor iduri dute? Ib. 153.
berdinez (Lar, Bera), bardinez. 1. Diferencia, desigualdad. "Desigualdad" Lar. v. berdineztasun,
desberdintasun. Bata barkazio-eske, eta bestea gaizki esaka dagokio. Zer berdin-eza batagandik
besteaganakoa! Lard 461. Juliok laster ezagutu zuen, San Pablogandik beste presoetarako berdin-eza, eta iñori
ez bezalako begirunea agertzen zion. Ib. 528. --Gizon guziak era berean birpiztuko ote dira? --Ez, berdiñeza
txoil aundia izango da autatuen eta galduen gorputzen artean. Inza Azalp 111. Orrela dala ta, baserrietako
gauzak ere, beren berdiñ-eza daukatelarik, beren artekoatan txit ongi ta txit gaizki arkitzen diranak badira.
Elizdo EEs 1929, 49. Ludijan, illobi-arteraño, bardineza dago gauza ta toki gustijetan. Euzk I 199 (ap. DRA).
Ori bera dala bide, nunbait, kopla ezagunak esku-idatzietan nabari duten berdiñeza, baita izenpe-urritasuna ere.
Gazt MusIx 168. [Lan] horietan degun berdineza, bere egitekoaren une bakoitzaren batasunean, egin-ahala,
bere urrerrapenean argitzen da. MEIG IX 141 (en colab. con NEtx).
2. (Lar, Añ), bardinez (Añ). Diferente, desigual. "Desigual" Lar y Añ. v. desberdin, ezberdin. Itz-lerruak
neurtu ditezke nai dan neurriz, guziyak, nai bada, neurri berdiñekuak jarriyaz [...]. Bañan asko oitzen da ere
berdiñezak egitia. LzM EEs 1913, 198. Azken berdiña izanez atzizki berdiñezeko itzak arkitu biar lirake. Ib. 200.
Bakoitzak bi gogo berdiñezak edukitzea, nekeza baño ere, eziñekoa deritzat. Ayerb EEs 1914, 229. Oartu
urrenik, agerbidetako tresna ori artu nai duzuteneen, mintzoaren goibea sumatzeko belarrii izugarri oarkorra
izanarren, indarka berdiñeza den ez ezagutzeko izugarri zozoa dela. Or LEItz 45. Exko muñoak, Sambucako
galdor berdiñezak, Esterngo zokoak estaltzen dituzuten piñuak. Or Mi 137. Lur bategaz beragaz ainbat ontzi
bardiñezak egitten dira. Otx 55. Demagun bi albo berdin eta bat berdineza dituen iruki bat. Zait Plat 56. Guziak
piloan hartuta, zabalera eta bidearen aurrerakada guzia hartzen duen olatu haundia bezela dira, geldiunerik ez
duen olatu-katea; beti ere banak, berdin-ezak, antzekoak izan arren. MEIG IX 136 (en colab. con NEtx).
berdinezkiro. "Desigualmente" Lar.
berdineztasun (Añ (G)), bardineztasun (Añ (V)). Diferencia, desigualdad. v. berdinez. Baña, len be esan
dot eta, batzuetatik bestietara beti dago bardineztasun andia. Ag Kr 49. Berdiñeztasun andi ta agiria zegoan
artzai orren ta bere semien bitartean. Ag G 18. Neurtzeko berdiñeztasun ori geiagotzen juango zala. LzM EEs
1912, 107. Eta antzeen berdiñeztasunean oargarri da jakintza bakoitzean ere, atal zeinduetarako batzuk bestiak
baño egokiagoak dirala. Zink Crit 13. Ao-izkeriaren eta idatz-izkeriaren bardiñeztasunak, era bittakoak dira,
ikusi dogunez. Alt Eusk 1920-1921 (I), 42.
berdinga (V, G-to; -e B). Ref.: A; Iz ArOñ; Izeta BHizt2 (berdinge). Rama, leño, etc., de tamaño mediano.
"Leña gruesa" A. "Berdinga, ez lodi ta ez me, erdi-purdiko abakia" J. Etxeberria EEs 1931, 42. "Una madera
partida alargada. Berdingia, la madera ni muy grande ni muy pequeña, intermedia, en la carbonera; idem, del
grosor de la muñeca para carbón" Iz ArOñ. "Berdinge, palo delgado apropiado para azotar. Berdingekin ubeldu
artio yo du" Izeta BHizt2. "Berdingek min maten du" Ib. Cf. 1 berdingo.
- BERDINGA-IKATZ. "Berdinga-ikatz (V-ger-gip), carbón de tamaño mediano" A.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
903