Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Elas zer da gure bizitzia, henarekilan bardintzen bada! Mst I 18, 1 (SP konparatzen bada, Ch hekienaren
aldean, Echve konparatu ezkero, Ip haienaren aldian, Leon heienaren aldean, Ol aienaren aldean). Bazaut ez
nasala bardindutekua gizon andi aekaz. Mg PAb 208. Ikusirik Aita eternoaren Semea [...] bardindurik Barrabas
iltzalle gaistoaz. Añ NekeA 256. Ezin burua nerekin berdindu dezakezu. VMg 34. Aita Paulo Seineri, Italijako
Misinoe jakitunak ta zelotsubak, leenagoko Erakusleen esan era guztiak bardinduta ta alkartuta, erakusten dau.
fB Olg 90. Ez dago loriaren edertasunik, [...] ez lirijueen zuritasunik, arimako garbitasunagaz bardindu leijanik.
JJMg BasEsc 221. Baña alanbere deungaro esana dago; bada ezta inundik bere bardindu biar Jaungoikuaren
egijagaz, edo berak dinuanen ziurtasunagaz gizonak dinuana. Astar II 36. Zegaz konparadu edo bardinduten da
kontriziñoa ta zegaz atriziñoa? CatBus 49. Bardin ditezke haur batzuekin, zeinak karrika erdian elkharrekin
mintzo baitaude. HeH Lc 7, 32 (He haur batzu didurite). Ah España España! Nogaz bardinduko zaitut? Ur
MarIl 21. Nere itz oiek bada aditzen dituen guztia, eta egiten dituena, berdindua izango da gizon jakintsu bati,
egin zuenari bere etxea arkaitzaren gañean. "Assimilabitur". Ur Mt 7, 24 (Lç hura dut konparaturen, TB
bardinkatuko dut, Dv haina [...] khide eginen dute, Ip üdüri dü, Ol antzekoa izango da, IBk antzekoa da). Nere
esanak aditu ta gordetzen dituena berdinduko da bere etxea arkaitz-gañean egin zuen gizon zintzo-argi batekin.
Lard 385. Ez al nozue gogortzat arren iñok eukiko, / Ez nagizue, atxarrizkotzat iñok bota, / Ez nagiala zentzun
bagakaz iñok bardindu. AB AmaE 133. Nogaz bardindu ete zaikedaz zugatz bakarra? / Nogaz zeurorren
antzekorik bat ezpadakust? Ib. 65. Emetik ezagututen da argiro, munduan dagozan zidar, urre, diamante eta
gauzarik balio andikoenak, dirala sarra eta zimaurra bera baño bere oraindik gitxiago, zeruan dagoan gauzarik
txikienagaz bardinduten badira. Itz Berb I 117. Zelango gozotasuna aurkituten dan eroapenean, aserreagaz eta
estutasunagaz bardinduten bada. Itz Azald 198. Eta berak diñonez, eundaka izkuntzak aztertu ebazan, euren
akats eta edertasunak euskeragaz bardintzeko. GMant LEItz 71. Bekokirik ez dugu, ba, beren buruen gorantzika
dabiltzan batzuekin gure burua lerrokatu ta berdintzeko. Ol 2 Cor 10, 12 (Lç bardin ezarri). Eguzkiak izen asko
ditu Euskalerrian. Oietako batzuek "Jainkoaren begia" edo egun-argiaren begia (euzkibegi) esan nai dute, argia
eta jainkotasuna berdinduaz. JMB ELG 79. Zerekin berdinduko dugu zeruko yaurgoa? Zein berdintzaren azpian
agertuko dugu? Ir YKBiz 179. Nahiz gorputza gauza iragankor eta bigarren mailako den, Arimari berdinduz
nahi bada, sineslari batzuek dagiten bezala. Mde Pr 352. Sokrate ta sofistak irakasteko bideaz berdindu zituen
erriak, errez aurki zezaiekean elkarren antza. Zait Plat 114. Iatorrizkoekin berdindu ere egin ditezkela dirudit,
erabat gaintzea neke bada ere. "Se les podrá comparar con los originales". Or in Gazt MusIx 14. Beste
hizkuntzetako asma-lanekin berdinduz gero [...] ez da Joanak-joan, nere iritziz, haien parera heltzen. MEIG II
56. Gelsomina gogoangarria, aingeru itxurako pailazo edo pailazo itxurako aingeru hura, Chaplinekin berdindu
dutenak ez dira hagitz oker ibili. MEIG I 183. Paregabea zen, nolazpait esan, Piarres Adame Lafonentzat, euskal
literaturan berdintzekorik ez zuena. MEIG IV 134.
3. bardindu (V-gip), bardintu (S; Gèze). Ref.: Lrq (bardint); Etxba Eib (bardindu). Reparar, cubrir, satisfacer.
"Régler" Gèze. "Hütsak bardintü, réparer les fautes" Lrq. "Hablando de cuentas, ajustar, saldar" Etxba Eib.
"Luze doia eta kontuak bardindu biar dittugu" Etxba Eib. "Berreguneko bikin bardindu netsan laureguneko
zorra" Ib. s.v. berregunekua.
Neke puska da errietan orretarako bide seguruak, edo errentak arkitzea. Alere Miserikordiak guzia
berdintzen du. Erri askotan orañ egiten dan limosnaz, zierto da, pobre asko bizi dirala. Cb EBO 56. O ene
arragretek bardint ahal balitze ene faltak! UskLiB 101. Bardinduten munduan / zorra diruagaz. Azc PB 338.
Adam gure lehen aita / Satanek enganatü: / Egin zian bekhatia / berak ezin bardintü. UNLilia 14. Nik Ermokeni
jaurti neutsan ostikadeaz, eneban egin besterik, ezpada, bardindu Josetxori berak jaurti eutsana, ta kittu; alkarri
zorrik ez arturenik ezteutsagu orain. Echta Jos 77. Atsegin handiz aditzen da Jaun Diriart, har-emanaren buru
duguna, erasaten, gastuak berdindurik, eskuetan gelditzen zaizkola 800 libera. Lander RIEV 1914-1917, 154.
Seminarioko gora beherak heben berian behar die xüritü eta bardintü. Const 22. Eta itsu gaiztoaren zuloa
bardinduten alegiña egiten neban. Or Tormes 17. Uts ori berdintzeko, "Euskaltzaleak"-bazkuna eraberritzea,
osatzea, azitzea asmatu degu. Ldi IL 143. Biak zorretan daude Yainkoarekin ta ezin dezakete beren zorra
berdindu. Ir YKBiz 158. Baiña Iainko-Semeak maketsak berdindu zizkidan. Or QA 175. Ene Iaun eta Iainko,
guzien egille, ta gure maketsak berdindu detzakena. "Multum potens formare nostra deformia". Or Aitork 222.
Jainkoak bearra berdintzen duala baleki bezela ibiltzen zan. Anab Poli 8.
4. bardindu (Añ, A). "Avenirse [...], en los ajustes, (V) bardindu" Añ. "Conformarse" Ib. "Avenirse los
contratantes" A. Atzo bardindu nax, nox dot urtea? "Ayer me igualé cuándo tengo el año". RS 300 (J. A.
Lakarra lo compara con el refrán castellano "el treinta de enero paga sus deudas el trapacero").
5. Saciar. Asi naiz etxe-garbiketan poz pozik, andik aurrera bide artatik bardinduko nebala neure gosea-ta.
Or Tormes 45. Artara doa egaztia, gosea berdintzera. Or Mi 3. Amaikatxo ikasle arganatu ziran iakin-gosea
berdintzeko. Zait Plat 84. Uda-galdatan lats iauzkarian egarria berdintzea bezin atsegin-garri zaizkit. Ibiñ
Virgil 46. Guk gosea berdintzeko daukagu; ez dugu oraingoz asearen beldurrik. MIH 88. Jakintsu kopetilun
batek baino gehiagok joko du ezinbestean iturri umil horretara bere jakin-egarria berdintzeko. MEIG III 71.
(V-gip), bardindu (V-gip). Ref.: Iz ArOñ (bardindu); Elexp Berg; Gte Erd 59. (Aux. intrans.). Saciarse.
"Ponerse bien de comer o beber" Iz ArOñ. "Saciarse de comida, llenarse. Zer, berddinduko ziñaten onezkero,
ezta?" Elexp Berg. "Batere berdindu al zarete, ba? (G-azp)" Gte Erd 59. Loaz ederki berdindurik yeki natxin.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
902