Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
- BERDIN-BERDINEAN. (Intens. de berdinean). A la par. Jokalari biak kantatu zutela guziz ongi eta
utsaldiarik gabe, enzunleak naikidaturik utzi zituzten moduan, eta beragatik onkai zutela, berdin berdiñean
gelditzea. Izt D 169. Lendabiziko zuaitza berdin berdiñean bukatu zuten. Ag G 103.
- BERDIN-BERDINIK. Del mismo modo, de manera igual. [Erropa] jote au egiteko, uraren inguru osoan,
lau alderdietan bardin bardiñik, arri laban egokiak ditue. Erkiag Arran 134.
- BERDIN-BERDIN IZAN. Intens. de berdin izan. Ostu edo ostutzeko naia izan, berdin-berdin da... Muj
PAm 71. Orduan bardin-bardin deutsue! Bilbao IpuiB 76.
- BERDIN-BUKATZE. Rima. Ordu artekoek aski dutela silaba erdi edo gehienaz silaba batez berdinbukatze
edo rimarako, eta gehiago behar litzakeela, silaba eta erdi gutxienez. MIH 241.
- BERDINEAN (G-azp, AN-gip; Lar, Añ; bardinean V; Añ). Ref.: A (bardinean); Gte Erd 157. A la par; (estar,
etc.) empatados. "Balanzar, poner en equilibrio, que también se dice balancear, pisatu, berdiñean ifini" Lar.
"(Poner en equilibrio, en) balanza, ber o bardinean ifiñi" Añ. "Berdiñean gelditu dia (G-azp)" Gte Erd 157.
Pena handienak [...] pairatzen dituztenekien gure buruak berdiñean emateko ausartzia hartzen dugu. He Gudu
170. Zer dau zer ikusi pekatubak gizonen kontra dan aldeti, bardinian iminten bada Jangoikuaren kontra dan
partez? Mg CO 217s (CC 147 ipintzen bada berdintza edo konparazioa). Bazkak, haziendak eta lür lanthiak
bardinian egon behar die. Ip Dial 61 (It berdin egon, Ur bardin egon, Dv neurri berean izan). Kanpotik
bardinean izateak edo ez izateak deusik ez du erran nahi. Dv Lab 384. Doblian ere asko / egin zan trabesa, /
batzuek berdiñian / estu eta presa. Ud 153. Premiñ, zu esku utsaz, eta nik txisteraz, / Zerbait egingo nuke onela
bentajaz, / Baña, berdiñean nik, nola joka zuzaz? AB AmaE 398. Ezkaitezan gelditu / geure aleginean, / ta artu
daiguzan lurrak / danak bardinean. Azc PB 332s. Bera apartatu, / zitzaion saltatu, / berdiñian etzala / ura
kontentu. AzpPr 55. Eskuz, bijak bardiñian, ogetalau tantura. Kk Ab I 97. Bigarren txandan amaseña aldiz /
berdiñean zuten jaso. EusJok 60. Ogei ta amarna bier jasota / gelditubak berdiñian. Ib. 26. Berdiñean, lur ezea
naiago. Ib. 51. Neskatillearen itzetatik, ostera, ezin esan gauza garbirik, mutil guztiak bardiñean aipatzen
zitualako. Erkiag Arran 128.
En igualdad de condiciones. "Berdinian, igualmente, en igualdad de circunstancias (L) Lander" DRA.
"Aukeran ogia nahiago (G-azp, AN-gip), berdiñean (AN-gip)" Gte Erd 200. "Bardiñean hemen merkeago da
(V-arr)" Ib. 264. Bardiñian, errazoe geijago da, semiak gurasuen premiñaan gelditutia, gurasuak semeenian
baño. JJMg BasEsc 251. Berdiñean zer-autsa baño ondarra obea. Munita 41.
(Tras gen.). Al mismo nivel de. Egon behar da belhaurinko lurrean, lehen zen bezala, Aphezaren
bardinean ez izaiteko. CatLav 462 (V 215). Arek zuri ikasi egin bearrean / Ipini zinduezan euren bardiñean. AB
AmaE 26.
- BERDINEKO (bardineko Dv). a) Parecido, similar, equivalente. "Qui est d'égalité" Dv. Halaber gauza
guztien / Demon abundanzia, / Eta haren onhetsiei / Berdiñeko zoria. EZ Eliç 386. Entzun onekua maitte eban
senarrantzat, zeñek erantzuten zetsan bardiñeko leixaltasunagaz. Etxba Ibilt 462. Bardiñeko berotasun zorua
agerturik bere sermoi entzunzaliandako. Ib. 463.
Egiazko pazienziak eztu behatzen noren ganik heldu zaion, ala heldu zaion goragokoa ganik, ala berdiñekoa
ganik, ala prestua ganik, ala gaixtoa ganik. Ch III 19, 3 (SP kide, Mst bardin).
(Tras gen.). Semejante a, equivalente a. Ezen sarri iautsiren da Zerutik oihutia, / Ahurraren berdiñeko
biribillez harria. EZ Man I 76. Ezen nola gutizia baituke xoil gaixtoa, / Obra ere izanen du haren berdiñekoa.
Ib. 65. Gizonak bere eskuetan dauzken edo izan dezazken gauza guztiak eskeñi ta ere, eziñ eskeñi zorraren
berdiñekorik. Inza Azalp 62.
b) "Bardineko (S-saug), moyen (adj.)" Lh.
- BERDIN EMAN. Comparar. Ez gare ezen hauzu gere buruak berdin ematerat edo konparatzerat bertze
bere buruak laudatzen dituzten batzuekin. He 2 Cor 10, 12 (Lç bardin ezarri).
- BERDINERA (bardinera Dv), BERDINERAT. (Tras gen.). Al nivel de. "Aingeruen bardinera goraturen
gaitu, il nous élèvera au rang des anges" Dv. Buruzagiek beren eskurat bildua baitzuten urre guzia, hau
begiratu die gorderik, paperra urrearen berdinerat igaitera etzutelarik uzten emeki emeki baizik. JE Bur 118.
- BERDINERAINO. (Tras gen.). Hasta el nivel de. Eliza guzia plei-plei aldarearen berdineraño gorputz-illez
bete zuten. Lard 546.
- BERDINERA JOAN. (Usado en 3. a pers. del sing.). Ser lo mismo, indiferente. Gaxina hipaka nigarrez ari
zen; bainan bardinera zoan nigarrik ez eginikan ere. Barb Sup 6. Zigorraz, zaharoaz jo, ala thu egin, bardinera
zoan. Ib. 71.
- BERDINERAKO. "Bardinerako, qui est propre à égaliser. Ez dire bardinerako, ils ne s'égalisent pas" Dv.
- BERDINETIK. (Tras gen.). Desde el nivel de. Apaiztokia dago Elizaren bardiñetik bederatzi oñean
goratua. Izt C 57.
- BERDIN ETORRI. Estar de acuerdo. v. BAT ETORRI. San Pablok bere lagun San Bernaberi eresi au
agertu zion, eta San Bernabe ere artara jarri zan: baña gauza batean berdin etzetozen. Lard 511.
Estar al mismo nivel. Alabaiña, edertasunak berdiñ baletoz ere, ez dira orrengatik elkar-gogoak berdiñ
piztuko agian. Berron Kijote 159.
- BERDIN-EUTSI. "Bardin-eutsia (V-m), abandonado" A. Cf. ejs. de bardin deutso, etc. s.v. BERDIN IZAN.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
898