Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Goazen aitzina, Pello, berdin orai ez diguk hemen gauza onik adituko. Elzb PAd 28s. San Antonio hasi zitzaion
galdetzen eta galdetzen idek zezola athea, berdin bazakiela nor zen, eta zergatik joaiten zitzaion, egin ondoan
hainbertze bide harren ikhustea gatik, eman zezola atsegin hura. Jnn SBi 116. Eta, zahartu eta, bardin bertze
deusetako ez zela on [...], herriko mera egin zuten. Barb Sup 41. Has zazu, Anna, bardin konpainiako bozik
pollitena segur zuk duzula. Ib. 23.
3. También, del mismo modo. Au da gura izatia Jangoikuaren onra, ta ameetia bere ontasuna gaiti. Bardin,
damututen dabena infernubak [...] an amauko ezin dalako Jangoikua. Mg CO 47. Bardin, birao egiten dozunian,
euki biar dozu [...] intenzinoia agindu [...] dozun gauzia egiteko. Astar II 62. Zuhork badakizu berdiñ / Gurekin
hitza dela ziñ. Gy 3. Kinia aritx baten azala da: kanelia bardin, eta klabillua da beste arbola baten frutuba. Ur
Dial 39s (It, Dv, Ip orobat). Eta karlistak eta berdin liberalak / Bijoaz Ebrotikan aruntza dandanak. AB AmaE
332. Ezen [eskelariak] badabiltza gostuan, batzu bertzeen ondotik, lerro-lerro; eta batzutan bardin elgarrekin
multzoka. HU Zez 38. Egun eskale, bihar langile eta berdin haurrer katixima irakasle. Ox 193. Landare mota
asko diren eremuan edo gauza asko dagozin leku batean zeinetarik dagon geiago adiarazteko: "Gure erriko
bazterretan, edo mendietan, pagoa garai". Berdin batek gizen guti duela errateko: "Ezurra garai da or". FIr
159. Izten dautsodaz Bertolda jaun zirolari, neure lau soroko oski lodijak [...]. Bardin Mamukijo jaun
baratzañari, neure lastozko kapelea. "Item". Otx 97. Ardi ta bildots, bardin arkume, / ollo, ollanda, ollarrak.
BEnb NereA 170. Atzarririk, berdin lotarik, kontzientziaren danga ilhun zorrotzak, bihotza penatuko eta
zilhatuko dautzu. Larz Senper 18.
Incluso. Eta beste zirka batzuetan ikusi gauza harrigarri batzu kondatzen zituzten, haurren aintzinean
berdin! JEtchep 41. Eskola handi batean erakusle, berdin Nafarratik kanpo, bainan zer nahi gisaz Nafarraren
argi, ez ote zen izaiten ahal? Ardoy SFran 106. Entzutekoa [omen zen] predikatzen, berdin kanpoan alki baten
gainetik. Ib. 136. Frantsesen fedeak lekuz aldaraziko zuen berdin Leireko mendi-alde zabala. Ib. 150.
IV (Sust.). (Lar, Añ (G)), bardin (Añ (V)). "Parejas en los naipes, dados, &c., berdiñak, berdinkideak,
bikoalkideak, parejak" Lar. "Pareja" Añ.
- BERDIN ANTZEAN. "Bardin antzean (V-m), bardintsu (Vc), casi igualmente" A EY III 259.
- BERDIN ANTZEKO. Bastante parecido. Nor zaitut? Eskalea, bizar zakar orregaz. Ala lapurra, ala alperra.
Irurok bardin antzekoak dira-ta. Erkiag BatB 120. Makilla ori, kanpotik bardin anztekoa zan, goi-aldean
narruzko azalduna; baiña eskuturra edo kirtena zan tokiaren barruan, puñal zorrotz eta meia ei eukan. Ib. 22.
- BERDIN-BERDIN. (Intens. de berdin). a) (Adj.). "Ume hori berdin berdina da (G-azp)" Gte Erd 15. --Ta
Espiritu Santua Aitarekin ta Semearekin berdin da? --Bai: irurak dira berdin-berdiñak. Ub 128. Bardin bardina
da guztijetan, eta ezin gorputzeko belauniko onetatik ezagutu leiteke Jaungoiko, Ama Birjinia edo beste santuben
bat adoretan dogun. Astar II 46. Zeure gurasoakaz zer dozun geiten, / Pagu bardin bardiñak deutsu itxaroten.
AB AmaE 293. Biak berdiñ-berdiñak ziran, bixkiak ezpadira ere, gutxienaz anaiak. Urruz Urz 47. Berdinberdina
da bien balioa. Zby RIEV 1910, 210. Bardin bardinak izaten dira / bertako urtea ta eguna. Azc PB 310.
Ramonen ta gure aurraren sudur ta kopeta berdin berdiñak dira. Ag G 69. Iru orri berdin-berdiñak dittu. Inza
Azalp 39. Behi horiek berdin-berdinak izan behar dira, adinez, adarrez eta kolorez. Zub 54. Amar beitatik iru
bereizi / neurri berdin-berdiñean. Or Eus 209. Au ez da bestearekin berdin-berdiña. Munita 100. Ez ote lirake
ontan onako lau, oietako bakoitza lau beserdikoaren berdin-berdina izaki? Zait Plat 66. Hiru gatu xuri
bazituzten, pollitak, hiruak berdin-berdinak. JEtchep 34. Biak berdintsuak dituzu, baña berdin-berdiñak ez.
MAtx Gazt 13s.
v. tbn. Imaz Auspoa 24, 158. Etxde JJ 222. Izeta DirG 93. Osk Kurl 128. Bardin-bardin: Izt C 54. Ag AL 143.
Totalmente liso. Lurra berdin-berdiña ta ondarra gogotik. Anab Aprika 95.
b) (Adv.). Nai txantxetan zuazala infernura, nai benetan zuazala, bardin bardin erreko zaituz ango subak.
Astar II 146. Utzi bear ditugu / Biak berdin berdin. In Izt D 169. Aurrera, aurrera, leorrez legez bardin bardin
itxasuan. AB AmaE 61. Bardin bardin artuko leukez guztiak. Itz Azald 17. Bardin-bardin baliyoko dau;
beretzako eztau illunik ez ezkuturik, egunez naiz gabez bardin dautso. Kk Ab II 135. Zerubak bardin-bardin
edatuten dittuzala bere doaiak esku zabalez, zein mendi bazterretan, zein troka zokonduetan. Otx 119. Zuaitza,
bestetarako ez dan lur gose ta ukatuetan berdin-berdin jartzen da. Munita 139. Amak zuen ardurea daukanez,
bardin-bardin zaindu eroiazan Apartxuk be bere kumeak. Bilbao IpuiB 262. Egun aundi ta berdingabea / gaur
Mutegi baserriak, / Ta berdin berdin esan nezake / Asteasuko erriak. Basarri 117. Berdin berdin ari zan bere
soiñua jotzen ni baitan. Vill Jaink 149.
v. tbn. PE 116. Osk Kurl 38.
- BERDIN-BERDINA. Igualmente, del mismo modo. Bardin bardina, eta egoalki galtzen eta ruinatzen
dutiala [herioak] pobren bordak eta kabanak, nola erregen torriak. Tt Onsa 140. Uzta hur-ondoa ageri da hur
handietarik; urritza, hur ttipietarik; arbola guziak beren fruituetarik; berdin berdina framazonak, beren obra
madarikatuetarik. Elsb Fram 182. Bardin-bardina mintzo dira hor gaindi igande egun edo goiz guzia, burdinbide
horietan eta bertze asko lanetan igande goiz guzia ari direnak. HU Zez 12. Tobias zaharrari bardinbardina
ihardetsi zion geroxago. Zerb IxtS 61. Hiruer eza eman zioten, berdin-berdina, ardien amodioa
azkarrago zuelakotz bihotzean. JEtchep 51. Erranen duzue, zuek, aphezek: Eskualdun fededun. Bainan, berdin
berdina, erran zukek: Eskualdun herradun. Larz Senper 20.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
897