Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Batetik nola bertzetik berdin hurbil kasik. Elzb PAd 41. Erakuts ezazü lürrari, erakuts ezazü iferniari, bethi
bardin photeretsü zirela. Ip Hil 211. Izenaren aitzinean ala ondotik, bardin gaizki doa jaun hori. HU Zez 176.
Dantza hanitz eman dute, bethi berdin arin eta ixil. JE Bur142. Bethi bardin ilhun zen bizkitartean. Barb Sup
173. Eskuaraz ala latinez bardin trebe niz. Ox 205. Gau-et-egun berdin erho. Ib. 100. Bi andanetan jarri gira,
nahiz oro elgarrekin eta berdin adixkide. JE Ber 96. Bardin hobendun zen Gomorrako hiria ere: zorigaitz berak
jo zuen. Zerb IxtS 19. Hemen ala han belar gozoa duk berdin gozo. Mde Pr 129. Ez othe litake berdin ontsa
bertzetan ere? Lf in Zait Plat XVI. Ahal gutiago ukanez ttipiago bada ere Jatsuko beila, da berdin kartsua.
Ardoy SFran 275. Berdin trebea dela ttipi haundietan. Xa Odol 193.
v. tbn. Gy 218. Zby RIEV 1909, 398. Arb Igand 96. Etcham 71. Larz Iru 146.
2. Tal vez, quizás. Ez al deustak / bardin egia kontaetan. Lazarraga 1197r. --Ene semetxo, ik zer nai uken
izan? --Nik, soldadu. --Bañan gerratean berdin il egingo aute. EgutTo (ap. DRA). Ez duzu bardin egun guziez
holakorik janen. Barb Sup 22. Harritua zaude berdin, zer mila deubru nizan. JEtchep 93. Zonbat denbora du
Maialenek ez duela ene berririk? Hilabethe bat? Berdin. Ib. 72. Zonbaitek berdin erranen dute gu ez garela
perestu. Xa Odol 161.
3. A ras. Cf. EZPAIN-BERDIN. "Zakua berdin beteta edo tuntur (G-goi)" Gte Erd 288.
4. "Bardin, volontiers" Lrq. --Fin ttipi bat hartuko duzia? --Ba, berdin. Larz Iru 136.
III (Conj.). 1. (G; SP, Lar), bardin (S; H). Ref.: A; Lrq /bardin/. De todas maneras, en cualquier caso. "Berdin
ioan behar da mundutik, aussi bien faut il s'en aller du monde" SP. "En Navarra lo dicen [este refrán] así: alper
da Maria makillatu, ezta berdin zentzatu" Lar s.v. apalear. "(G), no obstante" A (tal vez tomado de It Fab voc.:
"berdin, no obstante"). "Malgré tout" H. "Malgré cela" Lrq. En algunos ejs. podría interpretarse como conj.
causal (cf. infra 2). Tr. Aunque se documenta ya en Lazarraga, y aparece en algunos textos guipuzcoanos, es
sobre todo frecuente al Norte.
Zorigatxean oi neuretako / amorea dot ezautu, / bardin gura naben azkero / onein kureldo tratadu. Lazarraga
1151r. Ene esan bat egizu: / bardin on ez deretxun gero, / donzelleorri itxazu. Ib. 1180r. Berbarik asko esan ei
duzu, / ene ausenzian eginik; / baia bardin irabazi / ez dozu agaz honrarik. Ib. (B) 1201r (en la vers. original
badanik bere). Zeuen gogoetan erran: "Eztuk berdin Iainkorik, / Atsegiñak har detzagun beldur gabe librorik".
EZ Man I 86. Berze itsuskeria hemen aiphatzera ahalke behar denik egin baduzu, errazu, ezen berdin Iainkoak
ikhusi du. EZ Eliç 152. Khexa zaite arren othoi / Ene faboratzera, / Eta ene arima ondiko / Hautarik libratzera. /
Zer progotxu duzu berdin / Ene hagorantzeaz, / Eta ene bekatua / Herioz punitzeaz? Ib. 304. Ene adiskideak eta
hurkoak ene kontra iaiki dira, eta aldean ditudanek berdin ez naute konsolatzen. Harb 328. Neure bizitzearen
erditik ez nazazula deit, aitzitik neure egunak berret diatzadatzu, berdin zure egunak konturik gabeak dira, eta
zure urtheek eztute akhabanzarik. Ib. 344. Zeren berdin baitakusa eztuela probetxurik. 'Porque en fin de cuentas'.
Ax 538 (V 346). Eta egiten duzu ohoinkeria hura esperantzaz, gero berdin Iainko miserikordiosak barkhatuko
deratzula hartako bekhatua. Ib. 148 (V 97). Alaz, berdin ni galdurik / Eztadukazu baturik / Non-nahi-den nik
bezanbat / Berze zerbitza zaitzan bat. 'D'ailleurs'. O Po 43. Iauna, gogotik uzten ditut zure ganat ene egiteko
guziak, ezen ikhusten dut berdiñ ene arthek deus guti daiketela. Ch III 39, 2. Eztek, berdiñ, igerriko / Hitz oietan
zer datzan. Lar DT CXLIV. Ez nazute berdiñ ikaratuko. Lar SAgust 11. Berdin hek egin behar ditutzu, zertako ez
ditutzu beraz eginen atseginekin? Brtc 191. Nahi bezain prestuki bizia gatik ere, bardin hil beharko naiz. Dh
117. Egizu nai dezuna; berdin ez diogu guk geren buruai orrelako lorrik eman nai. VMg 25. Urte biko ibaian /
utzitzen banazu, / andi eta gizena / atzemango nazu; / orain berdiñ, egia / garbi esateko, / ez naiz agin-tarte bat /
zuri betetzeko. It Fab 81. Alfer duk izaitea iriñ: / Zaku bahinte ere egiñ / Ez nitzaikek hurbill berdiñ. Gy 250.
Bainan, goiz-xago edo berant-xago, berdin atzamana izanen nintzelakoan, guan ninduan halere eskolara. Elzb
PAd 47. Luzegi lukek guziez mintzatzea; berdin egungo egunean, zazpi haurridetarik bakharrik nauk bizi. Ib. 18.
Itxurarik ahulenarekin badoakela bardin adimendurik azkarrena. HU Aurp 133. Ez dute berdin deusetarat
kondenatu ahalko. HU Zez 24. Manatu zioten berarekin itzul zitezen etxerat, eta berehala oraino; bardin ama
ere hila zela, zuela zonbeit hilabethe. Barb Leg 69. Zere buruaz ere ez egin ziñik; berdin ille bat beltz ala zuri
egiteko eskubidea ere eztuzu ta. Ir YKBiz 124. Hobe dugu "bai" bozkatzea, ixtoriorik ez izaiteko, soldado
aintzindari kexuen eztitzeko: berdin "Constitution" batek ez du deus ere erran nahi: nork nola baliatuko duen,
hortan da geroaren gako guzia. Herr 28-8-1958, 1. Onhartu zuen gogotik, deus ez zuela galtzen, harendako
izanen zela berdin etxaldea ama kanpokoa zenaz geroz. JEtchep 61. Ostatu hortan sartu behar diat. Berdin bihar
goizeko zortziak eta erditako diat galdea. Orai berean harat joaiten baniz ez nie menturaz errezebituko. Ib. 81.
Ez zakala uka... Berdin argitua nuk leku seguretik. Larz Iru 82. Eta zuk, Mentaberry jauna, orai beretik hunen
paperak arrastatzen ahal dituzu, berdin nik arrastaraziko baititut. Ib. 32.
2. (Ht VocGr, Lecl), bardin. Pues, ya que. "Car" Ht VocGr, Lecl. O Maria, zuk ez duda, / Izan duzu grazia:
/ Berdin zuk iaioko duzu / Iainko Seme bizia. Hm 91. Eztakizula ere gaitzi zure adiskideak utzi zaituenean berdin
badakizu guziok finean behar garela elkhar ganik apartatu. "Quoniam". SP Imit II 9, 2. Egitzu beraz hekin
manuak, berdin hala behar da. SP Phil 247. Berdin izpiritua ta bihotza Jainkoarekin ta Jainkozko gauzetan
daudelarik ere, orobat aitzina joanen dire kontu eman behar zaien bertze gauzak eta egitekoak. Dh 95. Ukhan
artha hek bere bihotzean ithotzeko, hetarik bere gogoa aldaratuz: hori egin eta egon deskantsu; berdin orduan
sentimendu hek eztire bekhatu. Ib. 68. Ikusazu zer den saindu hau; bardin zuk badakizu irakurtzen. Hb Egia 19.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
896