Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
berdara. "(Hb), qui est de couleur verte" Lh.
berdaratx. v. berdats.
berdarri. "Serpentín, cierto mármol verde manchado, berdarri nabar bat" Lar.
berdaska. v. berdaxka.
berdastu (S ap. Lrq). Ponerse verdoso. "Berdastü, verdâtre" Lrq s.v. berdats. Lür sagarrak [...] etxeki
ülhünpian, berdats ez ditian. Herr 8-11-1956, 3.
berdate (V-m-gip, AN-gip-5vill ap. A), berdete (V, G-to ap. A). "Tiempo duro y prolongado" A. v. 2 berdantza
(2). Ostiraleko trumoia, berrogei eguneko berdatea (G-azp). A EY I 175.
berdate. v. berdete.
berdatiste (Lar), ferdatiste (Lar). "Berylo" y "esmeralda" Lar.
berdats (S, Sal, R; Hb y Foix ap. Lh), perdats (ph- BN), ferdats (Dv A, H), ferdarats, perdarats, berdaratx
(B), berdaats. Ref.: A (berdats, pherdats, berdaratx); Lrq /berdac!/. 1. Verdoso. "Ferdats (adj.), tirant au vert.
Cette expression est moins positive que ferdekara" Dv. "Verdâtre" H. "Verduzco" A. "Berhats (S), verduzco.
¿Será berdats?" Ib. v. berdais, berdaxka, berdekara. Zaldi pherdats bat, eta haren gainean iarririk
zegoenaren izena zen Herioa. "Fauve". Lç Apoc 6, 8 (Ur (V, G) zurbil, Dv hits, Echn ori, Ip zurphail, Ol zurbil,
Ker berdizka, IBk horiska; cf. Vulg. "pallidus"). Haren karriketan ibiltzean, iduri du Jesus hil duten Juduak
direla zure inguruetan diren edo zuri buruz heldu zaitzun jendeak, beren begitharte pherdaratsarekin. Ducq 128
(ap. DRA). Gero bi argi ferdaratsek distiratzen dute. Prop 1902, 37. Sartzen dire [...] oihaleria distirantek, eta
larrazkeneko aldaska ferdarats eta lorek, barnez ederresten duten trinket ikusten den handienerat. Lander RIEV
1912, 555. Hiriño bat baita han, eliza ikusten dioguna, hango argiak dira ur-barnean ageri, igikor eta berdaats
ura bezala. JE Ber 91.
(Uso sust.). Color verdoso. Ditazken dirdira gaixtoak oro bazituen urak; guneka, berdaatsa eta lohia nausi.
JE Ber 79.
2. "(R), burro mal capado" A.
3. "Verderón (pájaro) Archu ms." DRA.
berdatsu (Hb ap. L), berdetsu. 1. Lleno de verdor, de vegetación. "Verdoyant" Lh. Itsusiak ziren [behiak]
eta mehe-errokituak eta alhatzen ziren ur-hegian berean, toki berdatsuetan. "In locis virentibus". Dv Gen 41, 3
(Ur berdetsuetan).
2. (L ap. A; Dv), ferdatsu (Hb ap. Lh), berdotsu (Lar). Verdoso. "Verdâtre" Dv. v. berdats.
berdatu (B, S; Hb ap. Lh, Dv, VocB; -aa- V-gip), berdetu (Lar, Añ, Hb ap. Lh), ferdatu (Hb ap. Lh, Dv, H, A),
ferdetu (SP, Urt Gram, Lar, H), perdatu. Ref.: A; Lrq; Iz ArOñ; Izeta BHizt2. Poner(se) verde; reverdecer.
"Verdir" SP. "Reverdir" Urt Gram 390. "Verdecer" y "reverdecer" Lar y Añ. "Verdir, rendre vert" Dv. "Verdir,
devenir vert, verdoyer" H. "Reverdecer" A. "Berdáatu, berdáaketan, ponerse verde" Iz ArOñ. "Reverdecer el
campo. Uri unekin kanpoa berdatu de" Izeta BHizt2. Frinkaturik bere paloa lurreán bere bedeizioaréki, ta
etzelarik bikuaréna, berdatuzé, ta itzulize biku, ta urte berártan emánzue anitz biku osasungárri. LE JMSB 281.
Tenplatuzé ta berótu airea, kánpoak berdatu zire, plántak lorátu. Ib. 514. Bedatsian bazterrak berdatzen dirade.
Etch 668. Erraietan dakharke arraina ausarki, / Inguru errepirak ferdatzen ederki. Hb Esk 94. Primadera
hastean [...] belharra berdatu zen. Dv Lab 194. Neguan, elhurpean, hilak dute iduri; ferdetzen dire berritz
primaderan. Lap 391 (V 170). Urthe guziez arbola berak ostatzen eta lilitzen ziren, pentze berak pherdatzen.
JEtchep 17. Johan de Jassuk berak etzakien laster primadera berri batek ikusiko zuela arbola zahar hori sekulan
ez bezala berriz berdatzen. Ardoy SFran 53. Belar berriak berdatu ditu zelaiak ta mendi gaina. Xa Odol 197.
Baratzan ere jenero danak / berdatu eta neuzkan nik, / ez det pentsatzen ezer bizirik / onek [elurrak] utziko
duanik. Uzt Sas 89. Mendi-puntan bai orain atsegin, / ostuak danak zabaldu, / larriak ere berdetu dira / eta zer
jana ugaldu. Ib. 63. Lurra berdailuz berda bedi. Bibl Gen 1, 11.
Rejuvenecer. Oraindik ere bertso bikañak / badira almazenian, / berdetu egiten naiz ni askotan /
gobernatzen naizenian. Lasarte in Uzt Noiz 116.
(B, S; Foix ap. Lh), perdatu (BN-arb). "(Sc), montar en cólera" A. "Asertu eta berdatu zen (B), kexatu eta
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
886