Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
1. "Aquí, allí mismo, [...] berpetan, ementxe, bertantxe" Añ. "Allí mismísimo" A. Zer begi-zizta! Berreun
oiñera / poxpolo bat irazeki / tiroz buruan jota; besteaz, / berbertan joaz, itzali. Or Eus 422. Arren, sendatu
nadinean atera nazazu gaztelu ontatik, ormatzar auek ber-bertan itto ez nazaten. Etxde AlosT 55.
"(V, G), muy cerca" A. "Ber bertan (adv. de lugar), muy cerca, exactamente en el mismo lugar. Urten
Elgoibartik eta ber bertan dago nik esaten detsuten etxia" Etxba Eib. Ez dakizu goixean zazpiterdietan, / Jazo
jakun kontu bat guretik berpertan? AB AmaE 323. Eriotzea berbertan / sarri-sarritan aurkittu oi zan, / Olako
gertaeretan. Echta Jos 353. Ber-bertan dute Txonkone-borda; / Trintin-malkorra gaiñean. "Cerquita". Or Eus
330. Or dator, berbertan, neskatxi gustagarria. Erkiag BatB 139.
2. Inmediatamente; de repente. v. berbertatik, berehala. Mireik ber-bertan atzeman zun zabaldi artan osin
baten arri-ezpain zuria. 'Aussitôt'. Or Mi 102. Eta berbertan ezten-agaz yo gazte gizagajoa ta zinkurinka erori
zen lurrera. Ib. 61. Berbertan ordea, ikarak igesegiñ, ugiñ izugarriak berdin, odei-tzarrak urrun aize biurtu. Ib.
131. Beso-makillen oldarrari berpertan amore emon biar ixan eutsan. Otx 149. Ber-bertan etortzear giñedukan,
eta egun aiek ere bukatu ziran. "Erat iam iamque facturus". Or Aitork 216. Ain bat-batean erantzun, nere
gogozko uste ura ber-bertan txikitu zidala. Anab Aprika 58. Arik urrengo, kalera zan, eta berpertan ugazaba
aurkitu eban. Erkiag BatB 99. Jendetzar madarikatu orrek, laga ber-bertan karroxa ortan gogoz-kontra
daramazkitzuten printzesa goeneko oiek. "Luego al punto [...] presta muerte". Berron Kijote 101.
- BERBERTOKO. De quí mismo. Liburu ontan azaltzen diran pusketak eztira berbada izango ber-bertoko
izkeraren ispillu onena. Vill in And AUzta 21.
- BERBERTON. Aquí mismo. Ez al-dau nire seme onek berperton illtia ibazi? Otx 139. Jo turuta Sionen,
Jauna berberton dago-ta. EgutAr 21-12-1956 (ap. DRA).
berbertatik (H), berpertatik (V ap. A; Añ, Dv (V)), berpetatik (Añ), berpertati (V ap. A; Añ), berpetati (Añ),
berbertatikan. Inmediatamente, al momento. "Inmediatamente", "luego, de aquí a un poco", "ahora, luego",
"(al) instante", "(al) punto", "(al) momento" Añ. "Berbertatik agertuten da bertan (ispiluan) zure iduria,
immédiatement apparait là (dans le miroir) votre image (Astar)" H s.v. bertan. "En seguida" A. v. bertatik,
berehala. Tr. Documentado en textos meridionales desde principios del s. XIX, algo más frecuentemente (al
menos hasta el s. XX) en autores vizcaínos. La forma más usada es berbertati(k); berpertatik se encuentra en
Jauregui, Iztueta, Uriarte y Otxolua; berpetati(k) en Añibarro, y, más modernamente, en Akesolo.
Bada berpetatik artu eben bidea. Añ LoraS 7. Begira ze laster ustel-kirastuten dan arima baga gelditu dan
gorputzik sendo indartsuena. Berpetatik asten da emoten usain txarra. Ib. 103. Bada jakinik ziur ziur eztiriala
eurenak, edo norenak dirian, berbertatik biurtu biar deutsez. Astar II 158. Ain daukat jenijo bizija, ain lasterra
eta erria, ze berbertatik iragoten naz. Ib. 104s. Asmetan badozu zeure arimaan bekatu mortalen bat, berbertati,
geiago luzatu bagarik, konfesa zaitekez gaur. Añ EL 2 31 (EL 2 27 bereala). Bai berpertatik artzen det asmo oso
betea, ez geiagoren geiago bekaturik egiteko. Jauregui 235. Mindu ziren lazki Euskaldun prestuak, eta asi ziran
berpertatik Euskara garbi gozoaren doai ederrak zabaltzen mundu osoaren jakiunderako. Izt C 9. Eta Agintari
ta Buruzariak jarri ditzatela berpertatik aginde oek bear dan bide zuzen egokian irozotzeko moduan. Ib. 140.
Baña gitxi dira diñuenak bijotzetik: oraintxe berpertatik ondu gura dot. Ur MarIl 78. Ongi izango da adieraztea
berbertatik irakurleai urtez-urte Santuaren bizitzako gertaldirik bikañenak. Aran SIgn III. Berbertatik oso beste
bat egiñik. Ib. 69. Betor bada ber-bertatik / plei plei beterik basoa. JanEd I 115. Euren zotin ta negar, zizpuru,
tristeen alde, / Jaso izu jaso, zure besoa berbertatik. AB AmaE 437. Jaungoikuak desanparatuko zaituzte
berbertatikan, eta ilko zerate zeon pekatuan. Itz Berb I 18 (en la vers. vizcaína berbertatian, tal vez errata). Nai
dezunean, bada, berbertatik joan zindezke. Ag G 284. Asi bada ber-bertatik: asi berriro animaren etsaia
purrukatzen, jarrai gogotik aragiaren jaikiera gaiztoak azpiratzen. Ib. 342. Patxikok berbertatik txapelaz keinu
bat eginda. A Ardi 66. Bertoldak, amabi kaikutzarra zorro barruban imiñi ebanian, berpertatik iges egittia
erabagi eban. Otx 83. Ba-ekijalako berpertatik ezpai barik urkatuten eruango ebena. Ib. 87. Ta ber-bertatik, onâ
Euskel-Idazle-Batzarentzat bi zeregin polit. Ldi IL 147. Berpetati artu zituen Andra Mariko parroko jaunek
agindu au betetako bideak. Akes Ipiñ 14. Banekian nik erritik ez urruti bazala chott edo gatz-putzua ta berbertatik
ikustea otu zitzaidan. Anab Aprika 91. Mundu onen legeak gordetzen baditugu, ber-bertatik dugu saria.
Vill Jaink 103. Olakorik baldin bada, --Santxok-- ber-bertatik uzten dut nik, agindutako ugartearen
gobernadoretza. Berron Kijote 117.
- BERBERTATIKO. Instantáneo, inmediato. Lau gauza oneek etzirian bata bestien leijan edo ondoren egin,
ezpada beingo beingo baten edo berbertatiko instantetxu baten. Astar I 46s. Bada borondatiak beingo beinguan
nai izatia da asko; berbertatiko baija edo konsentimentuba baño ezta biar. Astar II 114.
berberton. v. BERBERTON (s.v. berbertan).
berbertsu, berberatsu. Casi el mismo. Egia esan, eta ez da gutxi, ez dirudi Agirreren errainuak gehiegi
artegatu duenik Erkiaga, zerbait lagundu badio ere. Hondarrik hondarrenean gauza berberatsu izanik, ez du
nolazpait ere eleberri honek harenaren eite larririk. MEIG II 99.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
880