Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
barnetik. Xa Odol 321.
(Tras tema nominal nudo). Arratoiñ bat illkitzean lur barnetik betbetan, / Aurkitu zen lehoiñ baten
atzaparren artean. Gy 52. Brinko zalhu batez khoroa barnetik, / pasatzen da hala, nola uztai batetik. Ib. 96.
Behin betikotz elizatik kanpo egonez elizaren begiratzerat ari direnek miletan kalte gutiago egiten diotela
erlisioneari, ezen ez eliza barnetik etsaiaren laguntzen, hari indar emaiten ari direnek. HU Zez 201. Logana,
Alemania barnetik jina. StPierre 39. Eta huna non, zinez eta minez, kapera barnetik atheratzen den Galtxagorri.
Barb Sup 139. Etxe barnetik, nolapaiteko zizpekin bertzeak, tiro-gai eskasekin eta atetik Jainkoak daki zenbat
etsairi buru egin bear. FIr 140. Horixe da galerna / Frantzia barnetik. Etcham 167. Maiz doazkit pertsu xortak
bihotz barnetik gaindika. Iratz 194. Ene lizunkerien ibai barnetik ez nindun alderagiten erio-bildurrak eta azkenepaiak
bestek. Or Aitork 151. [Kirkirrak] kri kri kri hasten ziranean musikea entzunarazten txapel barnetik. Osk
Kurl 106. Gogo-barnetik ez omen da sortzen iakiterik. Zait Plat 120. Lehio barnetik: --To, nik uste harekin
hintzala-eta, hi neska hunekin. Larz Iru 42. Orai harentzat bihotz barnetik / ni otoizketa nabila. Mattin 115.
(Tras instrumental). Iakiteko duzu nahi baduzu muillatu Allicanten eta zoazela ponantik, sar ahal zaitezke
irlaz barnetik. INav 5. Atrapatuko duzu 50 brasa eta punta beraren gainean 20 brasa eta puntaz barnetik 40
brasa. Ib. 48.
- BARNETIKO (Gèze), BARNETIKAKO (Dv, H). Interior, interno; íntimo. "Intérieur" Gèze. Liburu hauk
ezagutzen ditugu Kanoniko, eta gure fedearen egiazko regla dadutzagu, eta haur ez Elizaren konsentimendu
batgatik ber, baina ungiz areago Spiritu Sainduaren testimoniaje, eta barnetiko seguranza egiazko batgatik. Lç
Ins G 1v. Halaber sakramendu haren lehen materia eta kanpotikoa, gure bekhatiak; materia propia eta
naturala, barnetikoa, penitentaren hirur aktak! Tt Onsa 22. Behar düzü arranküra handi bat ükhen, barnetiko
libertatiaren begiratzeko. Mst III 38, 1. Gozatüren zira barnetiko bake handiaz. Ib. 37, 3. Argi nazazü, ene Jesüs
huna, barnetiko argiaren leñhüriaz. Ib. 23, 4. Zihauren barnetiko ezagützia har ezazü jakiletako. Ib. XXII. Zer
endelgatzen düzü kontrizione barnetiko batez? CatLan 146. Behar da Jinkua adoratü uhure barnetiko eta
kanpotiko batez. CatS 39. Haren edertarzün handiena barnetikoa zen, haren arima beitzen Jinkoaren begietan
Aingürü guziena beno argitiago eta ederrago. Ip Hil 57. Mariaren barnetiko disposizionek gaintitzen beitzütien
Apostolien eta beste kreatüra güzien disposizioniak. Ib. 191. Bokazionia edo barnetikako deia jinik ez bazen,
jineko zelakoan. Const 15. Horren agergarri lehena izan nuen leze barnetiko auhen-oihu luto bat. Mde Pr 114.
Reservado, volcado al interior. Zuñen pazient eta ezti, eta zuñen debot eta barnetiko den. "Internus". Mst
III 31, 5 (Ip barnetiar).
- BARNE-HUSTU. (Part. en función de adj.). Vacío, vaciado. Gero barne-hustua zen haritz zahar baten zola
bethe zuen harri xehez, harri hek estali zituen lasto pixka batez, eta eman zen haritzaren barnean. Jnn SBi 92.
- BARNE-HUTS. "Barne-huts (adj.) qui est vide à l'interieur, creux" Dv.
- BARNE XOILEZKO. Exclusivamente mental. Othoitz mentala edo barne xoillezkoa da izpirituaren edo
Arimaren Jaiñkoagana altxatze bat. He Gudu 237.
- BARNEZ. Por dentro, en el interior. Pikadoreak dire yaunak zaldietan, / Lantza luze batzuek eskainiz
morgetan / Kameluzko larruaz galtza horitua, / Burdin xabal bereziz barnez horratua. Hb Esk 221. Eskerrak
bihurtu ondoan, barnez egin zuten elizaren ingurua, aldare guzietan othoitz egiten baratuz. Laph 189. Elizako
liburu eskuarak badirelarik, hein bat begikoak barnez eta estalgiz; erosteko eginak, eta ez naski saltzalea baitan
egoiteko bipien hazkurri. HU Aurp 203. Ezkila-dorrea bada 11 metra gora, eta barnez badu, sarkhura gainean,
3 metra gora galeria. Prop 1906, 239. Egün berian erosi zian Atharratze Martxantenian, barnez gatülü tarro
baten heineko godaleta. Const 19. Etzaikularik [Iruñako katedralea] nehori iduritu Baionakoa bezain arin eta
begikoa barnez, orhoituko gira gure bizian haren gorputz gaitzaz. JE Ber 26. Lepradun gaixo horren zauritik ez
ote du Frantses Jainkoak "xertatu", barnez eta kanpoz azkar izan zadin gero. "Du dedans". Ardoy SFran 130.
(Fig.). Dakigun bada ezen Sakramendu saindu haur barnez eta spirituz eri diradenén medizina bat eta
remedio bat dela. Lç Ins B 4r. Ez naiz barnez alegeratzen / Gaixtaginen ondikoez. Monho 134. Barnez ezti eta
umil / Ez den giristinoa / Ez daite zu ganat hurbil. Ib. 106. Horra nolakoa izan behar den barnez eta kanpoz
egiazko aphalgura eta edozein egiazko prestu izan nahi dena. Dh 68. Zure arabera erregela bedi nere izate
guzia barnez eta kanpoz. Ib. 108. Bainan Judua da barnez dena; eta egiazko zirkonzisionea da bihotzez den
zirkonzisionea. TB Rom 2, 29 (Dv barnez; Lç barnetik). Lanean hari nintzelarik belhaunika, sakramendu
saindua zagon tokitik hurbil, senditu nuen ene burura betbetan, barnez eta kanpoz bildua. JesBih 398.
Mahometen haurrak hiltzale eta ohoinak ziren; Yesusenak, haur ezti, bakezko, kanpoz barnez bezain garbiak. Hb
Egia 83. Eta aski zen aditzea yakiteko berehala barnez, bihotzez ere hoberenetarik zela. Elzb PAd 32. Zer dira
mundu guziko Yuduak barnez? Elsb Fram 165. Jaten du justuak, jaten du gaixtoak; / Barnez nor zer garen
badaki Jainkoak. Zby RIEV 1908, 210. Agertu kanpoz betidanik barnez ziren bezala. HU Aurp 153. Bainan
axalez hala-holakoak badire [laborariak], barnez ez dira zilarrago. JE Bur 164. Oro elgar iduriak ziren, edo
bederen barnez soldado on zirenak. StPierre 14. Ardi-larruz jauntziak heldu zaizkitzue, barnez otso laphurrak
direlarik. Leon Mt 7, 15 (Lç barnean). Euskal-gain huntan ikusiz / Sei gazte begiz hoin argi, barnez hoin bero.
Iratz 187. Zintzo dira, o! Hain zintzo / eta barnez oro zaldun. Mde Po 33. Barnez ari naiz ola, nere oroitearen
gela izugarri ontan. "Intus". Or Aitork 254. Horren alaba ez dakit, funtsean, batere zer den... Uli bat iduriz...
Nun ez den: Kanpoz ur geldi, eta barnez, erakitan ari. Larz Senper 48. Bihotzez umil izan, barnez eta kanpoz.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
88