Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
berbalari. v. berbari.
berbaldau. "Berbaldaua (V-gip), el hombre versado en muchas materias" A.
berbaldi (V; Añ (V), Dv), berbataldi (Añ (V)), berba-aldi. Ref.: A; Elexp Berg. Tr. Documentado en textos
vizcaínos desde principios del s. XIX; la forma berbataldi sólo se encuentra en Añibarro. En DFrec hay 3 ejs. de
berbaldi.
"Coloquio" Añ y A. "Conversación, (V) berbataldia" Ib. "Conversation" Dv. "Rato de charla. Zerbezia eranaz
berbaldixa ein giñuan aspaldiko partez" Elexp Berg. Eta oneri deritxo Coloquio, edo biotzeko berbaldia. Añ
EL 1 17. Alde egiteko bekatu-bideak, lagun okerrak, berbataldi loiak, ordi-lekuak, joko larrak ta galbide deungak.
Ib. 81. Okasiñotxo bat, berbaldi gitxi bat, adiskidetasun guztiz txarra eztan bat, eldute bat arako etxera, txantxa
bat ta beste onelakoak. Añ LoraS 107. Lagun bi, edo iru alkarregana batu ezkero, berba aldi gitxi izaten dira,
lagunari gitxi edo asko ondran ikutu bagarik. fB Ic II 192. Onexen ganian izango da nire gaurko berbaldi edo
platikia. Astar II 121. Eta alan nua tabernara kuartilutxu bat ezarri, berbaldi bat egin lagun eta adiskidiakaz,
eta gaberako etxera. Ib. 126. Eurakaz berbaldi edo konbersazinoian egotia. Ib. 151. Gaurko berbaldija uste dot
ez dala izango atseginik gitxijen emongo deutsuna. "Conversación". Ur Dial 101 (It jolasak, Dv solasa, Ip
elhestaldia). Atan amaitu zan lenengoko / gazte bien berba-aldia. Azc PB 168. Ta Amandok, berak gogamen
guztiak eukazan gauzara berbaldia eroanaz, itandu eban. Ag AL 50. Berbaldiya aldatu edo beste gauza
batzuetara eroan bear dau. Itz Azald 111. Joan zan agerraldi bat egittera, ta bidebatez, guduko jazoerakaz
berbaldi bat egittera. Echta Jos 112. Atsuagana artez artez yuan eta beragaz berbaldi luzia euki eban. Kk Ab II
73. Eta ondoren bakoitza bere neskatilleaz egundoko berbaldi ta solasean, erdi isilka-misilka jardun eben
bikoteak. Erkiag Arran 29. Zuriñeren amak berbaldi labur egin eban eurekin. Ib. 159. Konta-eziñak dira gure
azeriak Anastasigaz eukitako berbaldiak! Bilbao IpuiB 200. Lorategian jesarri gara, eta berbaldi luze bat euki
dogu. Alzola Atalak 88.
(V ap. A; Añ), berba-aldi (VocCB). Discurso, sermón; palabras. "Oración", "plática, sermón" Añ. "Discurso"
VocCB y A. Gero egiten da berbaldija: kantetan dira letañaak, emoten da bedeinkazinoia, ta amaituten da,
azkenian imiñiko diran berba neurtu lauko edo zortzikuakaz. Ur MarIl 2. Sermolari edo Predikadore bat
[Purgatorijora juan zan] bere berbaldi ta eskribiu zituzan gauzai eutsen eraaspen andijegijagaitik. Ib. 93s. Ezin
adierazo neike zelako atsegiñagaz entzuten dodan zure berbaldija. Ur Dial 59. Lagun askon aurrean / berba
ondo egitea / gitxik dabe munduan / lortu iakitea. / Berbaaldiak neurritu / ebazana lenen / izan zan Polimnia: /
sinistuten zan len. Azc PB 303. Alper ez eukan iñok koroia / baegoan nok egin sermoia, / eta asi iaken azkor
esaten / berbaldi baten. Ib. 44. Amandok, arrenak esan da bereala, berbaldi samur bat egin eban gizonaren
ezerezaren gaiñean. Ag AL 101. Errokek baietz erantzun da gero, modu onetan iarraitu eban bere berbaldia edo
iarduna. A BeinB 75. Gure erritar A. Baertelek, igaroriko martitzenean, berbaldi bat egin eban Etxarri-
Aranazko Elizan, Jose Urrestarazuk esan daben meza barrian. Ezale 1897, 7a. Arimeak Jaungoikoagana
biurtuten danean euki daroan zoriontasunaren gañeko berbaldia. Itz Berb II 5. Eleizako irakatsiak eta berbaldi
jaungoikozkoak. Itz Azald 127. Errelijinoaren kontrako berbaldiak gogoz entzuten dituezanak. Ib. 20. Eta
sermolariak... ori da sermolaria!... sekula entzun eztogun lango berbaldia bota deusku. Zam RIEV 1907, 426.
Bakotxak berbaldi luzeak egiñaz, egon zirean ogeratu baga gaberdirarte. Echta Jos 20. Zagoz-ba ixillik neure
berbaldia amaittuarte. Ib. 215. Abadiak domeketako berbaldiyan esan oi dauan lez. Kk Ab II 143. Zeuk egin
dozun berbaldija entzutia baño eztago euren aldez zagozela ikusteko. Otx 22. Neskatillak barre egiten dabe,
mutillaren berbaldi bakotxean. Erkiag BatB 113. Euskaltzaindiko sarrera-itzaldia, berbaldia "Luzaideko otoitz
ttipiak" artu eban gaitzat. Alzola Atalak 126.
berbaldu. "Hacerse locuaz (V-ger)" A Apend.
berbaldun (Vc ap. A; Zam Voc), berba-aldun (Añ). "Boquirroto" Añ. "Charlatán" A. Sg. Zam Voc: "Locuaz.
No 'charlatán', como barritsu". Amodijua berbalduna da, ta ez errazto ixillik euki deitekiana. JJMg BasEsc I.
Ta sakela edo ziskua edo diru-zorrua... ikusi nai neuke zeiñ arpegi ederdun berbaldunek dauken ugariyagua. A
BGuzur 119. Arratsalde obako berbalduna da berori! (V-m). "Vaya un charlatán". A EY III 346.
berbaleku (V-m ap. Etxabu Ond). Motivo de habladurías. "Berbaleku asko emoten dau, da mucho que hablar"
Etxabu Ond 112. v. berbakizun. Zuzen gabiltzan beti / Yaunaren bidean: / ta ez berba-lekurik / imini errian.
Zav Fab RIEV 1909, 38. Zeinbat gazte izango dira Madaleneak legez euren nasaikeriakaz errian berba-leku
andia imini izan dabeenak? Zav Serm I 12.
Habladuría. Zelan entzuten dabe mezea kristiñaurik geienak? Gogo baga, zer egiten daben jakin baga eta
errietako berbalekuak ixilduteagaitik. Itz Berb I 84 (en la vers. guipuzcoana jendearen berriketa).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
872