Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
neska bategana? Ib. 174. Ta abestu ondorian, une atan bertan, / Miren berbaz asten da neugaz era ontan. Enb
52.
(Con jakin, ikasi, etc.). (Saber, aprender a, etc.) hablar. "Berbaz irakatsi, enseñar a hablar (V-gip)" A Apend.
"Eztaki berbaz (V-arr)" Gte Erd 3. Ardura au artu biar dabe euren umiak berbaz asi orduko. Astar II 93.
Noizik maite zaitudan / orain nik ez dakit; / berbaz baino lenago / ikasi neban nik. Azc PB 99.
- BERBA ZATARREKO. "Hitz itsusiak esan zalea. Ezta persona txarra, baiña berba zatarrekua" Elexp Berg.
- BERBAZ BERBA. Literalmente. Buruz buru edo berbaz berba ezin biurtu leikez esakuna oneek bada
eurotan adizkeiak urtuta legez dagoz. A in Mg PAb (ed. 1899) 79n.
- BERBAZKO (V-gip; Añ (V)). Verbal, oral. "Berbazko tratuak pe balio dabe juiziuan" Elexp Berg. Egin
dituzen pekatuek mandamientuetati, pensamientuzkoak, berbazkoak eta obrazkoak. VJ 10. Beti, ezin egiñak,
murmurazino bildurrak, ondu gura gauza ezak, propositu berbazkuak. Mg CO 142s. Biar dira agertu [pekatu]
pensamentuzkuak pensamentuzkuak legez; berbazkuak, deseozkuak, tokamentu ta obrazkuak, bakotxa okertu
baga. Ib. 170s. Berbetan ez bagenki, ez gendukez geure lagunak berbazko guzurragaz engainauko. fB Ic II 174.
Sodomijako, ganadubagazko, berbazko ta kantazko pekatu loi guztien desiua. Ib. 269. Berbazko edo obrazko
pekatubetan jausteko, badauka gizonak zek atzeratu dagijan. Astar II 141. --Zeinbat eratakoa izan leiteke pekatu
norberarena? --Gogozkoa, berbazkoa eta egitezkoa; gogozkoa izango da [...], berbazkoa, aoagaz egiten danean,
birauba legez. Itz Azald 135. Berbazko mataza nastea biribildu arte, bakoitzaren iritzi ta aburuak eio ondoren,
ontzat artu eben senar-emazteak. Erkiag Arran 126. Baiña, berbazko erasoaldi luzeak aiñako iskillu eragikorrak
eta gertuak zituan. Erkiag BatB 20.
- BERBA-ZURRUMURRU. Rumor de voces. Eskillaretan berba-zurrumurrua entzun eban, eta emakumea
izanik, jakingureak geiago egin eutsan. Erkiag Arran 150.
- BERBETAN. v. berbeta.
Etim. Del lat. verba.
berba-aldi. v. berbaldi.
berbabide. 1. "Asunto de conversación (Añ ms.)" A. v. berbagai, hizpide. Nik artu dodan berba bidia ezin
obia dala edozeñek ezagutuko dau. Konfesiño ona da Zerurako atia pekatu egin dabenentzat. Mg CO VII.
2. "(V-ger), razón, verdad del aserto. Berbabidean zagoz, tiene usted razón" A. v. hizpide. Eztaukazu
zentzunik ez berbabide onik, diarduzun autuetan. Echta Jos 66. Ta beste onango berbabide asko ataraten
eudiezan euren alde. Akes Ipiñ 26.
3. "(Vc), giro de conversación" A.
berbadun. 1. (El) que tiene la facultad de hablar. Cf. Añ: "Orador, (V) berbakuna [sic, probablemente por -
duna] (G) iztuna". O! berbadunak balira barriz / Gure mendiak, / Orreek esango leuskiguez bai, / Gauza
aundiak. AB AmaE 41.
2. "Constante, consecuente, de palabra. Berbaduna zanetik, soldautzatik etorri arte itxain zetsan" Etxba Eib. v.
BERBAKO.
berbaegikera, berbegikera, berbaikera. Lengua, idioma. Lau erri orrek, kondairetan banakuak, baña
berbegikeraz, gixantzeraz ta ixakeraz anaiak. (1893). AG 168 (v. berbegikera in NeolAG). Erri baten denpora
edozeintzubetan berbegikera ta egipenak adittuteko, erri beraren denpora aretan ixakerea ezautu biar dau.
(1893). Ib. 163n. Eta onetara diñardubenian [igeleak], eurak euren berbaikeran laukat-rrrkrr, laukat-rrrkrr
esaten daraigoioela antz emoten dabenez. Otx 133.
Bada au egiñagaz eztot egin besterik igazko Euskalzalen X-garren geiak berba egikerean ganean diñoana
baiño. Zam Ezale 1898, 260b. Eztakit nik zeu nor zarean, baña gixon zintzua dirudixu zeure berbaikeran. Otx
74. Zeure berbaikerearen adi egonaz beraz ezagutzen da noren ikasle ixan zarean. Ib. 110.
berbaegikune, berbaegikuna (Añ), berbaikune. 1. Lengua, idioma. "Idioma, (V) berbakuntza, berba egikuna,
(G) izkuntza, izkundea, (AN) mintzoera" Añ. "Habla, lenguaje" Ib. "Dialecto" Ib. Bakotxa bere berbaegikunan
ezagututen da nongoa dan: franzes berba egiten badau, Franziakoa dala; espaiñolez berba egiten
badau, espaiñarra dala. Añ GGero 192. Ain barruan yako gizonari bere berbaikunea [...] ta euskaldunari
euskera. EgutAr 24-10-1956 (ap. DRA).
2. (Añ), berbaegikuna (Añ). Modo, estilo de hablar (de una persona). "Labia, (V) berbakunea, berba egikuna,
(G) izkundea, (V) berbakuntza" Añ. "(Tiene buena) labia, (V) berba egikune, (G) izkunde ederra du" Ib.
"Elegante en hablar, (V) berbakuntza, berbaegikune ederrekoa" Ib. "Eloquencia, (V) berbakuntza, berba
egikuna" Ib. v. berbakuntza. Itxirik Oraziñoa, ezta asko izango itxitea len eukan moduzkotasun, ta berbaegikune
ona; ta orra emen, non gitxituten jakan lenago emoten eban usain gozo santua. Añ LoraS 103. Alperrak
entero dira berba-egikune ederrekoak, miñ-labanak, barritsuak, berba-lapikoak. Añ GGero 33. Auxe berberau
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
869