Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
ta berba egin eutseen arima kondenada ak. Mg CO 186. Ez eban Jesu Kristok euskerarik berba egin. Mg PAb
57. Egizu berba ardura baga. Ib. 72. Nogaz orain berba egingo dozu? Añ EL 1 208. Ez nas luzero egongo; eztot
bakarrean berba egingo. Añ LoraS 25. Pazienzia edo onez-igarotea, da humiltasunaren alaba-len-jaioa: eztago
au, baxu berba egitean; burua ta begiak beranz erabiltean, &c. Ib. 167. Guztiekin tratau dagijeela, ta berba egin
dagijeela modu oneko alegrijagaz. fB Olg 24. Onan Jaungoiko, guztien Juezak berba egiten deutsee luurreko
Juezai. fB Ic II 166. Naiko zenduke, zeure ama gaiti alan inok berba egitia zeure aurrian? Ib. 197. Daukazu
ugari zeren ganian berba egiñ. JJMg BasEsc 108. Esan lei, arimiak berak geijago berba egiten dabela miiñak
baño. Ib. 284. Ezaguturik berba egiten guazan Jaunaren anditasun pare bagia. Astar II 253. Esan gura dau
zelan Kristok gizonakaz berba egiten eban. Añ EL 2 107. Geure Jaungoikoagaz berba egiten dogula. CatBus 9.
Nik ez dakit zer esan daikezudan: berba egin dagijala nire bijotzak. Ur MarIl 98. Gaur berba egingo deutsut
erleen ganian. Ur Dial 10. Euskara Sartaldekoan [...] berba egin dute itzpide eta erausi ederrian beren
liburuetan Kapanaga, A. Agustin Bazterretxea [...], eta bat edo beste geijagok. Aran SIgn 201s. Bildur bagarik
azartuko naz / Berba egiten onela. AB AmaE 70. Berba egizue baña gaur zuek / Itxurritxoak, / Berba egiñik itxi
gaizuez / Gu lotsatuak. Ib. 42. Eztaki zein Santuri / berba egin obato, / lenengotzat daukala / San Ramon Nonato.
Azc PB 75. Neu ioango naz agintariak dagozan tokietara --agertu eban Amandok-- eta neuk egingo dautset
berba. Ag AL 139. Eskatu eutsan, berba egiola eta emon egiozala azalduera eta errazoiak. Itz Azald 24.
Ikusteagaz, entzunagaz, usain eginagaz, berba eginagaz, eskuakaz eta oiñakaz, nik egin ditudazan pekatuak. Ib.
168. Adiskidea, egizu nai dozun-beste berba, baña geldi-geldi esku orregaz! Echta Jos 244. Zentzun obeagaz,
ezin berba egin leike gazte batek. Ib. 154. Berba egiten etorteko zegozer jazo dok. Kk Ab I 53. Azkenik gixon
batek berba egin eban, / Erakusteko gure alderdija zer dan. Enb 207. Amaika urte geruago ezautu gendun
Abadiñoko axe mutilla Kortezubiko katian, eta berba-egin be bai beragaz. Kk Ab II 48. Eta kalia luze yoiazala
ona emen berba egiten dautsoela Peruri gizon bik. Ib. 75. Argi egidazu berba, ulertu dagitsudan zerbait. Otx 46.
Beñola, aberiak berba egitten eben aldijan. Ib. 57. Gero medikuegaz berba egin yoat. Bilbao IpuiB 163. Bai,
iregaitik pe neuk berba ein biarko juat, ik eztakik eta. SM Zirik 41. Jon, bigun itxuraz, zarbokeriz berbegiten
aalegindu zan. Erkiag Arran 99. Orretarako ni baño obiak / berba egin dabe aurreti. BEnb NereA 160. Eta
zerutik zetorren lehengo abotsak berak, orain ere berba egiten zuen bere belarrietan. Arti Ipuin 28. Goizak
berba egin dau. Gand Elorri 52. Etzazu utzi telephonua. Semeak eginen dizu berba. Osk Kurl 30. Pistolak berba
egin dagiela. Erkiag BatB 183. Emakumeak samurkiro berba egiten deutsa. Ib. 172. Batez be Bizkaiko
euskalkian ondo berba egin eta idazten eban. Alzola Atalak 101.
(Con complemento dat.). Hablar (sobre). Ondo dinozu; eldu gara olara, ta euko dogu zer ikusi, ta zeri
berba egin. Mg PAb 124.
(Berbarik egin, en oraciones negativas). (No) hablar ni palabra. Ez eben gura inork berbarik legion.
Lazarraga 1143r. Zeinbat dagoz aserreren baten ondoren berbarik bere egin baga, lagunaren gorrotuan, ta
alanguen gatxetan bijotzez poztuten diriala? Mg CO 27. Amaren bularreti ikasi eban berbeetan, ezin berbarik
egin? Mg PAb 199. Berbarik alkarri egin gura ez da egotia. fB Ic I 101. Antxe ikusiko doguz Ama-Semeok
alkarren aurrez aur, larriaren andiz berbarik egin ezinik. Añ EL 2 225. Ezin alkar ikusi dabe, ezteutse alkarri
berbarik egiten. Astar II 31. Egin barik zaratarik / ez alkarregaz berbarik. Azc PB 163. Moskor andi baten
ostean sormiñak io ta il zan, berbarik egin baga. Ag AL 169. Ezeidazu geiago berbarik egin auzi orren ganean.
Echta Jos 154. Belauniko jarrita, negar-anpulotan, ia berbarik be egin eziñik, asi yakon esaten. Bilbao IpuiB
130. Berbarik egin barik, begira egokion neskato aundikiari. Erkiag BatB 76. Baña jakizu iñoiz ez dorala
berbarik egin aregaz zu aurrian ez zarala. Etxba Ibilt 480.
(No) hablar. Eztakije berbarik egiten juramenturik ezarri baga. Astar II 65. Marijaren izenian egotera
Eleixan modu guztiz onagaz, albuetara, ez iñori begiratu baga, berbarik egin baga. Ur MarIl 56. Baña emen
barruban ezin dot berbarik ondo egin. "Non posso parlare". Otx 75.
(En oraciones interrogativas o condicionales). Berbarik badegizut poridadez, / gogorrik jarten zara
bereala. Lazarraga 1187r. Ta egin deustak da berbarik? Bilbao IpuiB 141.
"Berba geixegi eitten dozu" Elexp Berg. Berba bat egidazu, traidorea. Lazarraga 1186r. Berba
desonesturik egin daben andraakaz. Cap 105. Egon zaree luzaro barriketan milla berba alper egiten. Mg PAb
55. Kotorrak adierazoten dabe euren poza berba asko egiñaz. Añ LoraS 174. Inogaz berba bat egiten isten ez
badeutsu. fB Ic III 363. Nor-nairi berba gozo egiozu / ez ostikotu. Zav Fab RIEV 1907, 95. Berba asko egin da
gero. Echta Jos 314. Egin ebezan beste berba asko. Ib. 313. Zeugaz berba batzuk egiten nator. Kk Ab I 53.
- BERBA-EGITE (Añ (V)). a) "Locución" Añ. Beste bat dirudi Sortaldeko Euskal-erriaren erranak eta
mintzatzeak, beste bat Sartaldekoaren berba-egiteak eta esateak, eta beste bat Egoaldeko edo Euskal-dierriaren
biyotzeko itz-egiteak, esanak, erausiak, eta itzpideak. Aran SIgn 200.
b) Modo de hablar. Lotsa-bagetasun edo modu txarra berba-egitean, begiratutean, ibiltean, zenzun ta ganora
baga gauza guztiak egitean; eskutadak, txaloak, barre ta sansoak. Añ LoraS 191.
- BERBA EMAN (b. emon Lar, Añ). a) Prometer, comprometerse. "Apalabrar" Lar. "Apalabrados están,
hitzemanak daude, berba emonak dagoz" Ib. "Apalabrarse" Añ. v. 1 berbatu. Biurtu baga kendubak, berba
emonarren Konfesoriari. Mg CO 256. Kristoren arerioai jarki eta burrukan egiteko, Bateo santuan berba emon
eban legez. Itz Azald 8. Berba emoten eutsela, batzuk obaria artuko ebela euren geisotasunean, besteak osatuko
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
866