Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
beraxe (AN). (Uso pron.). El mismo. "En AN se oyen [...] beraxe, berarretxek" A Morf 649. v. 1 bera (3).
Ongi aztertu ondoren, osabide bakarra arkitu dut eta beraxe burutu. Zait Sof 59. Ezagun da: beraxe, Ismene,
ene aizpa kutuna da. Ib. 114. Beti bizi dut aita, ni gisaz iagoteko. Beraxek egin nau ta iagoten. Or Aitork 248.
Gorria gero makala beraxe! Bilbao IpuiB 107. Batik-bat alabearrez beraxe idoro bazeneza ere, nola iakingo
zenuke auxe dala zeuk eztakizuna? Zait Plat 62.
(Tras demostrativo). --Joxe Mari Okozpe, lengoan ezkondu zoanari? --Areri berarixi. Bilbao IpuiB 13.
beraxgura. "Berax gura, tierno" LE Urt voc. "Beraxgura (AN; LE Urt 52), compasivo" A. En el texto se lee
graziaren grazia da kariño ta piedade beraxgura, es decir, beratx más el demostrativo de tercera persona. v. 1.
beratz.
beraxi. v. bereizi.
beraxka, beraaxka (Lar ), beraska (V-gip ap. Iz ArOñ; Urt IV 418). Blando, suave (dim. de 2 bera).
"Cerea brachia, beso berak, sufleak, guriak, beraskak [en la ed. de Urkizu berasoac, probable error de lectura]"
Urt IV 418. "Papandujo, -ja" Lar. "Blanducho, suave, v.gr., la masa con demasiada agua" Iz ArOñ. v. belaxka.
Oianeko añube beraxkan / ollagorra ezteietan dabil. Elizdo EEs 1928, 78.
berhaxka. v. berraxka.
beraxkatu, beraskatu (V-gip). "Beraskatu, ablandarse" Iz ArOñ. v. beratu.
beraxki. v. berazki.
beraxtasun. v. BERAXTASUN (s. v. beraztasun).
beraxtu. v. 2 beraztu; BERAXTU (s.v. 1 beraztu).
beraz (gral.; SP, Urt I 22, Ht VocGr, Lar, Añ, Lecl, VocBN, Hb ap. Lh, Dv, H, A DBols), beras, beratz (ANmer),
begaz (V), beaz. Ref.: A (beraz, begaz); Bon-Ond 172 (beratz); Gte Erd 239, 245. 1. Pues, por
consiguiente. "Beraz, que quiere decir 'de manenera que'" IC 59. "Donc" SP, Ht VocGr y Dv. "Donc, par
conséquent" H. "Luego, sacando consecuencia", "según eso", "con que, de suerte" Lar. "Ergo", "luego, ergo",
"consiguientemente" &c. Añ. "Donc, synonyme du mot arren" VocBN. "Por consiguiente, pues" A. En un pasaje
de LE Urt 369: Biaz bear da kuidadoa iduki, ez gorputzarenaz bakarrik, Azkue interpreta erróneamente biaz
como variante de beraz, y traduce: "por lo mismo debe tenerse cuidado no sólo del cuerpo"; en realidad "hay que
cuidar de los dos (del cuerpo y del alma)". v. bada; 1 arren (4).
Tr. Documentado desde Leiçarraga, es de uso gral. excepto entre los suletinos, en los que sólo lo encontramos
en Belapeire y Archu; tampoco parece frecuente en textos navarros: aparece p. ej. en Lizarraga, pero no en
Beriain ni Elizalde. La forma beratz sólo se encuentra en Tartas, y begaz en fray Bartolomé. Beaz es empleada
por algunos autores guipuzcoanos a partir de finales del s. XIX, como Soroa, Alzaga (STFer 117), Mocoroa
(Damu 25), Illarramendi (Pill 5), Orixe, Labayen (EEguna 108), Lekuona, Barriola (Goi 58), N. Etxaniz,
Irazusta (Bizia 25) o Etxaide (JJ 51). En DFrec hay 788 ejs. de beraz.
Beraz sori da sabathoetan ungi egitea. Lç Mt 12, 12 (He, TB, Ol, Leon, Or, Ker, IBk, IBe beraz; Ip, SalabBN
arren, Echn bada, Ur ala bada, Ur (V) alan bada, Dv hargatik, Hual kala bada, Samper segun kori, BOEanm
1300 geros). Beraz, hire erranaren araura, Iainkoaren botherea eztiagok behin-ere alfer. Lç Ins C 1v. Hik diok
beraz, ezen behar zela Iesus Krist gizon egin ledin. Ib. 3v. Nagoen beraz bethi prestik, / Seguranzarik eztenaz
geroztik. Mat 324. Nik esan diot eztebala dotoreak kulparik [...]. Esan dit zuk dezula beraz kulpa. (Azpeitia
1622). ConTAV 5.2.9, 126. Alferrik beraz altxatzen tuzte gora bihotzak / Eta alferrik egiten hain aberats
emaitzak. EZ Man I 112s. Allegera adi, beraz, / berri hauk entzuteaz. EZ Noel 30. Beraz hunelatan, badu
Iainkoaren zerbitzariak bertze mundukoaz gaiñera, mundu hunetan ere zenbait golardoa. Ax 507 (V 326). Zer
antsia zen beraz hargatik? Ib. 191 (V 129). Beraz obligadurik gagoz iakiten eta ulerretan ori guztiori. Cap 24s.
Beraz eztago sakramentuan ogien eta ardaoen sustanziarik? Ib. 64. Beraz, biho' en' artizarra / Larderi' oro
kanpora / Erakutsu zutan den garra, / Eta zure bihotz gora. O Po 44s. Zarela beraz eskerdun dohain xipiena
gatik, eta mereziko duzu handiagorik hartu. SP Imit II 10, 5 (Mst, Ip arren). Ea beraz gure obrak, / Lehenak
guzietan, / Ditugun beti, Debotak, / Iaunaren ohoretan. Arg DevB 109. Nork egin du beratz, edo nontik jin da
herioa? Tt Onsa 154. Huna beraz ahuspez non naizen zure oiñetan, majestate adoragarria. Gç 27. Zergatik
beraz, Elizak dioan bezala, hura deitzen die hen sor egüna? Bp II 88. Eliza beraz ezta belzez estalzen, ez eta
ülhünki ari kantatzen, lürreko honen galzia gatik? Ib. 128.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
860