Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
- BARNERAKO. Que va hacia adentro. "Barnerako, qui est en direction ou destination" [sic] Dv. Gu
landuketa gera, ta Mistral bezalakoak etorria; gu gogoetalari, ua biozti; gure olerki edo poesia barnerakoa da
ta aiena kanpora barratzen da. Or Mi IV.
- BARNERAKOAN (Dv). "Au moment d'entrer" Dv. Ioanen zare grabaden leihorraren aldetik edo idukiko
duzu barnerakoan istiborreko aldeko leihorrarekin. INav 127.
- BARNERA-NAHI. Deseo de meterse adentro. Otoizkera oni barnera-naia esaten zaio, gure ezagumen
guziak barnera biltzen baititu, ta gure barnean sartzen gera Iainkoarekin. Or QA 163.
- BARNERANTZ. Hacia dentro. Adar zathi ttiki bati alde bietatik zorrozten zaizkio puntak, punta biko laphitz
baten itxuran. Hauxe da irularia. Jokalari bat, makhil bat eskuan duala, zirkunferentzian sartu, ta besteak
barneruntz botaten du irularia. Osk Kurl 77.
- BARNERAT (H), BARNIALAT (S). A (hacia) el interior, adentro. "Barnerat iaoaitea, eramatia" H. "Zoaze
oto barnialat (S)" Gte Erd 42. Calesgua ere egia dela, guardak jarri direla barnerat deusik sar eztadin. (c.
1597). FLV 1993, 453. Ez retenitzen barnerat, baina kanporat akhazatzen eta repusatzen. Tt Arima 53.
Eritarzun horren seinaleak dire kanpoko aldetik gogor izaitea eta barrabillak laburturik barnerat erretiratzia.
Mong 590. Hotx, emazu barnerat ele horik utzirik. AstLas 18. Guichar ziauri lot zite / Renaud gure anairi /
Arteka eraman dezagün / Barnerat hebeti. Xarlem 402. Guazen barnialat, aphür bat phausatzera. Mustafa 47
(ap. DRA). Etxerat nintzanian Añari oih'egin / Borta zabal lizadan barnilat sar nadin. Etch 358. Neskato bat da
barnerat jiten. Arch Fab 223. Sartzen bada barnerat [belharra], itxurak enganaturik, belhartegian bihurtzen da,
berotasuna hartzen du eta gozoa galtzen. Dv Lab 121s. Honia gorriko kharra zazpietan gehiago berrarazten du
erregek, eta arthikitzen ditu barnerat gizon gazteak, beso eta oinak amarraturik. Hb Egia 26. Nahas zazu urin
puxka bat kasola batian. Beroa denian, emaitzu zure tipulak barnerat. ECocin 22. Eria kanporat ezin ekharria
denean, aita handia barnerat sarrarazten dute. Laph 213. Aspaldin enereizün ikhusi begia; / Barnerat sar nadin
indazüt eskia. "Chez vous". ChantP 134. Zatozte barnerat, jauna, ur xorta baten edatera, baldin atsegin baduzue
gure or hotxaren jastatzea. HU Zez 71. Hots, haurrak, barnerat! Ox 159. Eta brist! sartzen dira [zezenak]
barnerat. Eta plazan denak nahastekatuak gizonekin. Zub 111. Ukondoez leihoetan bermatuz, lepoa luzatzen
dute barnerat, zer guzier behaka. JE Ber 20. Huna nun dardaraka barnerat joan naizen. Iratz 87. Baderamate
ikuslea barnerat. Zerb Azk 11. Bere zazpi egin-ahalak egiten ditu barnerat utz dezatentzat, eta nekatzen du
atezaina bere eskariekin. Mde Pr 103. Bi aldetarik hartuta ereman zuten barnerat. JEtchep 101. Barnerat
sartzen nuk. Larz Iru 126. Ixilduxe ziren batez, hor, kasik nihaurek nahi ez nuela, bota nioten [bertso] bat
leihotik barnerat. Xa Odol 37.
(Tras gen.). Egia da bazuela bere egoitza ttikiaren inguruan harresi bat, eta etzela emakumerik sartzen
harrasi harren barnerat. Jnn SBi 86. Ttuku ttuku ereman zuten, bihotza erdiraturik ginaudelarik oro heier beha,
ondoko geletarik baten barnerat. JE Bur 136. Huna nun giren sartuak komentuaren barnerat. JE Ber 55. Jon
Doni Petri zapartaka ari zen, zakuaren barnerat ez joan nahiz. Barb Leg 67.
(Tras tema nominal nudo). Jerusalem barnerat / orai deramate. Zby RIEV 1908, 212. Bainan, nola
ezpaitzen ohore gose, ihesi egin zuen bortu barnerat. Jnn SBi 61. Doazila Frantzia barnerat. Han kausituko
dituzte herri anitz, eta herri handiak apez bakar batekin. HU Zez 31. Behakoa beltz, dirdira leunekoa, beribilbarnerat
ikherkan derabilana begiak guti igituz. JE Ber 21. Iduri luke kasik bi hobi hauk bederen kanpotik
ekarriak direla eliza barnerat. Zerb Azk 15. [Otsoak] oldar egin zuen sasi-ondo barnerat. Mde Pr 93. Eta horra
nun duen bere erhia usua zarion zauri batean sartzen eta begiak hetsirik aho barnerat eremaiten! Ardoy SFran
129s. Noiz eta uhain handi batek itsaso barnerat igorri zuen. Ib. 211.
- BARNERAT EGIN. Meterse, introducirse. --Erori ez ote zauntzun mina? --Norat eror zitaken? --Sobera
zituen erroak zail eta barna lotuak, azkarki. --Barnerat egin balautzu? --Ez, eta ere. Gogorra zen eta handia.
HU Aurp 185.
- BARNERATEKO (Dv). Interior. Afrika barneratekoan. Prop 1883, 262 (ap. Dv; la ref. es incorrecta.).
- BARNE SARTU. Meterse (en un asunto, etc.). "Ez naiz tratu hortan zurekin barne sarthu nahi, je ne veux pas,
dans ce traité, entrer en societé avec vous" Dv. Cf. BARNE IZAN.
- BARNETIK (BN-arb). a) Por dentro; (fig.) interiormente. "Etxe hori [...] barnetik ederra da (BN-arb)" Gte
Erd 43. Bekhatuiak eskuinetik minzaturen publiki: / "Hire kontra heben gituk ihaurorrek eginik". / Gaizkienik
kontra date konzienza barnetik. 'Ce qui attaquera avec le plus d'acharnement, ce sera la conscience, à l'interieur'.
E 55s. Ezen koparen eta plataren kanpoko aldea xahutzen duzue: baina barnetik dirade arrauberiaz eta ekzesez
betheak. Lç Mt 23, 25. Gero ikhus nezan thronoan iarririk zegoenaren esku eskuinean liburu barnetik eta
kanpotik skribatu bat, zazpi ziguluz zigilatua. Lç Apoc 5, 1. Baina hura da Iudu, barnetik dena: eta
zirkonzisionea da, bihotzetik dena, spirituan ez letrán. Lç Rom 2, 29 (Ol barnetik; He barnenean, TB, Dv
barnez, Ker barrutik, IBe barrundik). Hik eure Spiritu sainduaren dohainak eta graziák hala egunetik egunera
emenda eta augmenta ietzaguk, non barnetik gure bihotz guziaz gure hogena eta iniustiziá ezaguturik, egiazki
dolu eta desplazer baitukegu. Lç Ins A 1v. Bada sumisione hori egiten du barneti eta kanpoti gure Jinkoari
orazione mentalaren & bokalaren moienez. Tt Arima 5. Barnetik barura konplitu izatekoz, nezesario da barur
egilia den grazian. Ib. 61. Hek ematen tuste kanpoko argiak; baiñan zuk argitzen tutzu barnetik gure spirituak
eta bihotzak. Ch III 2, 2. Bestela nula ziteke izan enetako, eta ni zuretako, ezpazaude barnetik eta kanpotik zure
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
86