Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
(beraria). En broma. "Dire ou faire quelque chose pour s'amuser, adverbe opposé au mot serioski, sérieusement"
VocBN. "Par feinte, par manière de jeu, par plaisanterie. Ez khexa, berariaz egin du, ne vous fâchez pas, il l'a fait
pour plaisanter" H. "Zinez ala berariaz, en serio o en broma (BN-baig)" A Apend. Gizon au, berariz ari ez
bada, eroa duk, esan zuen apezak berekiko. Or Mi 36. Ark ordea, berariz orma-artea aipatzen. "Saepe ab illo
parietum irrisio repetebatur". Or Aitork 187. Berariz, baiña benetan oartaraziz, ezkon-ituna irakurten entzutean,
neskame-agiri zala uste ukan bera zutela zesaien. "Veluti per iocum graviter admonens". Ib. 228.
3. Especialmente, sobre todo. (Esta acepción tendrá seguramente su fuente en una mala interpretación del
significado "especialmente" que da Azkue en su dicc.). Elizara sartu diranak, zelaikoen arreta lageaz,
gogamen ta begiak Malentxogan jarrita dauzkate. Berariz Kataliñek. Ag G 339. --Zegaitik diñogu "zeruetan
zagozana"? --Jaungoikoa toki guztietan egon arren, zeruan berariz dagoalako, diñogu "zeruetan zagozana".
KIkV 48 (KIkG 32 batez ere). Estaduak bere eskua gizarteko arazo guztietan, edo beintzat geienetan, sartu bear
ei dau, ondasunai dagokien arazoan berariz. Eguzk GizAuz 38. Baña gizarteko gauzak egon diran lez, makiñak
berariz eta batez be ugazaben alde lan egin dabe. Ib. 21s.
4. (Tras bere, etc.). "Beren berariz diardue, trabajan con todo empeño (V-m)" A EY III 282.
- BERARIAZKO (Ht VocGr 358, Dv, H; berarizko V ap. A; bererizko V-ger ap. A). a) Propio, expreso;
especial. "Fait exprés, berariazkoa" Ht VocGr 358. "Particulier, spécial [...]. Lan horren egiteko, behar da
berariazko tresna bat, pour faire ce travail, il faut un instrument particulier. Har zazu xede berariazko bat,
prenez une intention spéciale" Dv. "Fait à dessein" H. "Especial, característico" A. Tr. Al Norte se documenta
sólo en Pouvreau, en el catecismo de Lavieuxville y en Duvoisin; al Sur se emplea desde mediados del s. XVIII.
Hura imita dezakezu, zure aparta espiritualetan eta berariazkoetan. SP Phil 147. Jesu-Kristo gure Jaunak
egin du hartaz Ebanjelio sainduan berariazko manamendu bat. CatLav 191 (V 98). Non ez duten permisione
berariazko bat iskiribuz Jaun Aphezpiku haren ganik. Ib. pról. (V 1). Aldi oietarako behar zutela erran izandu
didate anitz Eliz-gizonek, berariazko Libruren bat edo bertze. Mb OtGai I pról. Berariazko ta berezkirozko
Jaungoikoaren argi ta doai gabe [...], ez berak ta ez bestek ezin gauz onik egingo zuen. Cb EBO 49. Ejerzizio
eder onen ondoren, Dotrinaren puntu berariazko bat berak azaltzen edo esplikatzen zuen. Ib. 60. Eta bere
modestia birjinalaz batean txit berariazko grazia Jainkoak eman zion, egokiro ta guztien gustora ederki itz
egiteko. Cb Just 117. Eta orrenzat, eta donzella, ezkondu, alargun ta relijiosoenzat, estadu guzietan Jangoikoa
obeto serbietako berarizko Libruan atera zituan. Cb CatV 66. Elexa Santeak berarizko Oraziñoak ditu. Ib. 105.
(s. XIX) Susko labe gori berariaskoa (240). LE-Ir. Eta grazian daudenai, ori konserbatzeko, berariazko
Zeruko sokorruak eta indarrak iristen diezulako. Gco I 467. Eta argatik oen gañean zazpi dotrina berariazkoak
aurrera egingo dizkizuet. Gco II 7. Jangoikuak sorreratik legez zubek ganako iraatsi eustan berarizko
etsigitasunak txiki txikitatik zaletu ninduban zubekaz artu emon estu bat eukitera. JJMg BasEsc I. Gure
estadubari iraatsi eutsazan beraarizko beste obligazinoe asko eta astunak. Ib. 3. Berarizko ta beren beregiko
ardura bat artu ezpadozu arimako okerrik izan ez dedintzat. Añ EL 2 141. Eta daukeen legez auturik aste
bakotxian egun bat, zein dan zapatua, igaroteko berarizko arduriagaz Ama samur onen gogoko egikizun eta
lanetan. Ur MarIl 1. Han debruak berariazko errementa ikharagarri batzu eskuetan, ni thormentatzera paratuak
daude. Dv LEd 216. Bene benetan beretzako da / Egokien Jaungoikua [izena], / bere Erreñu berarizkoa /
Zergatik jakon zerua. AB AmaE 426. Areriozko soldadu aldra ta pilluak, / Ezin ezautu zeikean meta
berarizkorik, / Ebiltzalako ganora baga banatuak. Ib. 449. Pekatu mortalean ao sakrilegoan Bera artuaz,
infernuko sugarretan berarizko bizilekua dan bular ats batean Bera artuaz. Arr May 100. Teofilo iritzi añ
andian zegoen, nun Obispo izateko txit egoki eta berarizkotzat iduki zuten. Ib. 149. Berarizko apaingarririk
ezeukan etxe onek. A BeinB 83. --Zer da argingurua? Sari bat edo zoriontasun berarizko bat, emongo jakena
irakaslai, martiriai eta dontzellai. Itz Azald 42. Bere gogoketa guztiak Adalbaldori, Lopek, berarizko beste
gogoketa bategaz kendu ta zerutik Lurrera erakarri eutsazan. Ag AL 158.
(s. XX) Ta Malentxok, belauniko jarrita, eskerrak emanaz, malko gozoak ixuriaz, jarleku berezia eskatu zion
Jesusi aitonarentzat, berarizko laguntasuna etxeko danentzat. Ag G 286. Aparitan berakin iduki ninduten,
bainan etzuten berarizkorik deus aitatu. A Ardi 49. Antza danez, onetantxe be, lapur ixaten be, euzkeldunek
berarizkuak ixan dira, euren antza ta ez iñorena euki dabe, iñor ez lakuak ixan dira. Kk Ab I 117. Ardura
berarizkoz indotarrak zaintzearren. GMant LEItz 69. Gotzain Jaunaren berarizko baimen barik barriro
argitaratzea zearo eragotzita dago. KIkV 2. Gurutze eta Aragi bulda artu, eta orretarako oi dan limosna eman
bear da berarizko eskubide oien jabe izateko. KIkG 64. Obi maitati / Berarizkuak / Egixuz, arren, / Zeutzat gure
bijotzetan. Enb 105. Mendirik-mendi ibiltzeko jaunzdura berarizkoa urdina denez gero, jauntzi zurail urdinean
eman zen. FIr 139. Egiya da euzkeldun geienak arotz, argin, igeltseru, errementari, au da, berarizko lanbiden
bat ebenak, opiziodunak, izaten zirala. Kk Ab II 182. Oñaztarra berarizko arri bat dala uste oi da. JMB ELG 83.
Toki batzuetan berarizko ikasketak egin dira, geigarri au, langilleen alogerai dagokienez euneko zenbateraño
eltzen dan jakiteko. Eguzk GizAuz 184. Lugin edo nekazariak berarizko ogasun eta eskubideak daukez-ta,
berarizko bazkunak bear dabez. Ib. 193. Kaixazaarraren ganeko olari noizean bein berarizko dranga-dranga
otsak ateraziaz. Erkiag Arran 37. Urtero ikusi daitezela [eresoinketak] uriko kaleetan, izakera berarizkoaren
agerkaietariko lez. Ib. 40. Alabak, neskatilla beargin eta garbiak, amaren ondotxoan azirikoak, laguntasun
bererizkoa egiten eutsen. Ib. 16. Basorako berarizko zaletasune euken. Akes Ipiñ 34. Aren baimen berarizkoaz
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
851