Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
onekoa den, ez da itzal-gabea. HU Aurp 93.
- BARNERA (AN-ulz, B). a) Al interior, adentro. "Sartu barnéra, entra adentro" Iz Ulz. "Sar zaite barnera"
Izeta BHizt2. "Kotxe barnera sartu gara (B)" Gte Erd 42. Orduan hura argi galdeginik oldar zedin barnera,
eta ikara zabilala egotz zezan bere burua Paulen eta Silasen oinetara. Lç Act 16, 29 (Ol barnera; He barnat,
IBk, IBe barrura). Buztin lurrak ez dio urari barnera biderik uzten. Dv Dial 44 (It barrena, Ur barruban, Ip
barna). Phutzuak nahi du itzala ura ustel dadien nahi ez bada; eta barnera botatzen bazaio ikhatza edo ikhatz
herrautsa ura garbitzen da edan ditekeen bezala. Ib. 38. Eta nola asi baitzen barnera sartzen, oiu 'in zuen,
ziolaik: Yauna salba nazazu. Echn Mt 14, 30 (Dv ondorat abiatzen). Sorgin bat sartzen zaie / leihotik barnera.
Zby RIEV 1908, 772. Sartzen dire hiruak barnera. Barb Leg 130. Sartu nintzan barnera. Laux BBa 98. Bil nadin
barnera, mintzo bat entzuki. "Concéntreme en mi interior". Or BM 124. Barnera doa. Ez pizten argirik. Ldi UO
34. Eta argi, aberats zatozkit barnera. Iratz 23. Ene! ene! berriz eta berriz ene! zein barnera sartu akidan
kakotxa orien mutur eta zoritxarron oroia. Zait Sof 94. Gure ezagumen guziak barnera biltzen baititu. Or QA
163. Eta Andre Mariak begi gozoz eta itz gozoagoz erantzun zidan barnera. NEtx Antz 51. Sartu ziren barnera
iru gizonak. Izeta DirG 119. Ondorean gorengo / artzulotara joanen gaituzu, / ondo gordeak baitagoz; / eta
barnera egiñik, / mingrana-mistela edanen dugu. "Y allí nos entraremos". Gazt MusIx 195. Begitu eidazu begi
urdin eder orrekaz nire begi txiki baltx onetara, begi onetatik barnera.... Azurm in Gand Elorri 145. Padre
Varela barnera joan eta oraindik beste hamar minutu iragan ziran. Osk Kurl 177. Ahapaldiak oraikoan kanpotik
barnera eta barnetik kanpora aldizkatuz doatzi. Lf in Casve SGrazi 14.
(Tras gen.). "Erriain barnera joan da (AN-egüés), barrenera (AN-ilzarb), barnera (AN-olza)" Bon-Ond 166.
Bere barnera aldiz so egiten badü, dela min güzietara enjogi, arimal güzietarik behardün dela ta hen
zokhorria ezpalü, hotzez hil laitekiala dü ikhusten. Egiat 265. Bainan ez dut ikhusten zerk ematen dioen urari
joitea, eta ura nondik sartzen den drainen barnera. Dv Lab 113s. Emazu biskotxaren barnera. ECocin 45.
Treinetik jautsi, igan beribil handien barnera. StPierre 12. Sartu nintzan azkenean soto baten barnera. Ib. 13.
Eta, berehala, zakuaren barnera, buruz beheiti sartzen da gizon itsusia. Barb Leg 67. Kanpotik gizonaren
barnera sartzen denak ezin dezake gizona zikindu. Ir YKBiz 226. Alako batez erabaki du, / --ala da gure mutilla--
/ itzez neskaren barnera bide / oraintxe du uste dakila. Or Eus 82. Zer dala-ta Zu, Jainko-Gizona, / gure-baita
elkorrera? / Zeru ta lurren Egille bera / aur gaiztagiñen barnera? SMitx Aranz 176. Sare mee orren barnera
zerbait sartu da, samar bat, koskorren bat. Vill Jaink 50. Ahal bezain maiz sartuko naiz, etxola, zure barnera, /
nehoiz ukatu ez derautazun bake hortaz gozatzera. Xa Odol 104.
(Tras tema nominal nudo). Eta eraman zezaten hura bere konseillu barnera. Lç Lc 22, 66 (TB bilkurat).
On-goseak gizon bat hilik ihes zegin eliza barnera, eta ezta geroz hantik atera. O Pr 32. Parabisua galdurik,
ifernu barnera behar du ioan. Tt Onsa 21. Bena errege koartak zereiton borthak zerratü ta manhü egin bere
jender eraman letzen portugesak, oihan txipi barniala, hiriaren hüillan zeniala. Egiat 159. Pikor tipi bat, dela
azi edo zizari, guti aski bidea esteko eta mutur aldera gelditzen dena gaiztatzeko, suartzeko [...] eta pozoña sabel
barnera ixurtzeko. FIr 169. Gure emaztekia sartzen da beraz etxe barnera. Barb Leg 22. Begi bijak lausoz
beterik / jausi yakuk itxas-barnera! "Al fondo del mar". Laux AB 92. Urra zazu ta xehaka / Nere bihotz idorra, /
Ur dadin odol-xortaka / Zure bihotz barnera. Iratz 110. Zoazte albait bizkorren atari barnera. Zait Sof 50. Ustelezin,
autsi-ezin, alda-ezin Ua [...] gorputz antzeko zerbait iduritaratzera beartzen nindun idurimenak, mundu
barnera ixuria edo munduz landa edatua. Or Aitork 154. Etxe barnera eraman zuan orduaria. Osk Kurl 154.
Maita igun elkar, Maite, / goazen oian-barnera. Gazt MusIx 201.
b) (En función de part.). v. barneratu.
- BARNERA EGIN. Entrar. Burnizko atea orpoetatik okertu, irautzi ta barnera egin zun. Zait Sof 93. Eta
barnera egiñik, / mingrana-mistela edanen dugu. Gazt MusIx 195.
- BARNERA ERAGIN. Hacer entrar. Illa dute zekorra, / ikullun ba zan, bizkorra. / Ari barnera eragiteko / ba
da arraultze ta ziztorra. Or Eus 168.
- BARNERAGO. Más adentro. Eta oinbeste malkoz zer eskatzen zizun, ene Iainko, itsasoz ioaten ez
nindezazula utzi baizik? Zuk, ordea, barnerago begiratu, orduko aren nai-muiña etzenun bete. Or Aitork 114.
(Barnerago egin, penetrar más). Belarriz senti oi danak barnerago egiten baitu. Gazt MusIx 169.
- BARNERAINO. Hasta dentro, hasta el interior (de). Eta Pierris urrundanik iarreiki zekión Sakrifikadore
subiranoaren sala barnerano. Lç Mc 14, 54. Egia horiek ene bihotzean zeronek, othoi, Iauna, barneraino graba
zatzu. Brtc 21. Jainkoaren aintzienan naiz; ikhusten nau, aditzen nau, ene arimaren barneraino sartzen da.
MarIl 61. Mintza zaite, Jauna, hezurren barneraino sar dakidan zure larderia. Dv LEd 101. Ene bihotzaren
barnialano sartzen zira, o ene Jinkua! CatS 119. Egia hoik nere bihotzean zuhaurek, othoi, Jauna, barneraino
landa itzazu. Arb Igand 195. Burdin-bide bat sartzen da delako fabrikaren barneraino. JE Ber 83. Ez dira segur
oro gezurrak. Bizkitartean, ez nute nihoiz hunki barne-barneraino. Ib. 72. Oi gaupetik igaiten den fraide bozen
sarkorra, / Arpegia lanoztatuz barneraino baitoa! Iratz 123. Ene aizekeriak etzun baiesten alako izketarik, eta
nere ezagumena ez zan aren barneraiño sartzen. Or Aitork 60. Gurutze apala, / gurutze apala, / gurutze zitala, /
barneraino adoratua ta / zeruraino madarikatua. Azurm HitzB 52.
- BARNERAINOKO. De hasta dentro de. Iñolaz ere au dute lege asieratik mendeen mendetaraiño zeru
gainetik lur barneraiñokoak. Or Aitork 190.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
85