Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
beranxki, berantxki, beranski (Sal ap. A). Un poco demasiado tarde. v. berantxe. Bere tontokeriaz
ahalketurik / Beliak, berantxki, / Zin egin umen zuen / Geiago ezutela atzamanen. "Mais un peu tard". Arch Fab
77.
beranxko, beranduxko (AN-5vill; Lander ap. DRA), beransko (BN, S), berantxko. Ref.: A (beranska); Gte Erd
258. Un poco (demasiado) tarde. v. berantxe. Malezi horri egia erraiteko beranxko gira ohartu. "Lili pollit
bat badut nik" (ap. DRA). Beransko izana gatik --zortziak eta laurden da-- itsas-mainu baten hartzeko, ene
lagunek nahi dute egin legartzarako itzuli bat bederen. JE Ber 86. Bainan ez dea beranxko / itzultzeko
artzaingora? / Ibaia ezin daiteke / itzul ithurrietara! Herr 26-4-1956, 4. Aurthen, atuna beransko agertu da gure
eskualdean... Herr 9-10-1958, 4. Ene maite pollita, nolaxe zirare? / Berantxko ikustera heldu naiz ni ere...
Elizalde-Tipi in Onaind MEOE 479. Gu, egia esan, ari gara eginahalean, beranduxko haatik, orduko makurrak
zuzentzen. MEIG VII 28.
- HANDIK BERANXKO. Un poco más tarde de ello. Gardak hartan juan ziren. Hantik beransko, garden
kapitaina, ardüra egiten zian bezala, juan zen Haritxabalet-ekin bazkaitera. Const 32.
berar. v. 1 belar; mehar.
berhara. v. berrara.
beraraki (Lar Lcq 52). "Oruga, planta, berarakia. Lat. Eruca" Lar. "Berarakia, oruga" Izt C 42 (en una lista
de plantas).
berharats. v. berrarats.
berarazi (L, BN, S ap. Lh; Urt V 449). Ablandar (sdos. prop. y fig.). "Commitigare, [...] beraeragiten,
berarazten" Urt V 449. "Commalaxare" Ib. 409. "Faire amollir" Lh. Azkenekotz beraraziak edo guriaraziak
zituen bihotzik gogorrenak, bere eztitasunaz eta saindutasunaz. Jnn SBi 167s.
berharazi. v. berretarazi.
berarazle. "(L, BN, S), amollissant, émollient" Lh.
berarendu. (Aux. trans.). Apropiarse (él). v. beretu. Ango artzain ta gurtzainen biotzak osaro berarendu
zituen iztun berriak. A Ardi 88. Zer egin dezakegu Medelen biotz gogortu ori bigundu ta gureganatzeko, gure
bitartez Jaunak berarendu dezan? Ib. 109.
1 berari. "(?), carácter" A. Cf. beraritasun.
2 berari. Propio, auténtico. Baña Gastela-mutil benetakuak geruago izan ziran, karlisten lenengo
gerratiaren ostian [...], geienak argin [...] ta pioiak, Gastela gustiyan, [...] Estremaduran, eta abar. Orrexek
ziran Gastela mutil berariyak. Kk Ab II 167.
beraria. "A propósito (G-goi)" A Apend. v. berariaz.
- BERARIA BEREZ. "Expressément, beraria berez" Ht VocGr 358.
berariaz (V, G, L, AN ap. A; SP, Urt I 29, Ht VocGr, Lar, Añ, Lecl, Dv, H), berariz (V, G, AN ap. A; Dv, A
DBols), berariez (B ap. A), beraiz (Dv), bereriz (V-ger ap. A).
Tr. La forma berariz, aunque se documenta desde Mendiburu, aparece sobre todo en textos vizcaínos (ya
desde el catecismo vizcaíno de Cardaberaz), hasta que, aprox. desde principios del s. XX, se convierte en la
forma más empleada. Beraari- se encuentra en J.J. Moguel y fray Bartolomé. En DFrec hay 7 ejs. de berariaz- y
10 de berariz-, todos ellos meridionales.
1. A propósito; expresamente. "Expressément" SP. "À dessein" Ht VocGr. "Exprés" Ib. 358. "Adrede", "(de)
industria", "(de) pensado", "(de) propósito" Lar y Añ. "(De) malicia" Añ. "À dessein, exprés" Lecl. "Berariaz,
ixenduz, jakinez, adrede, scienment. Berariaz, ustearriaz, aposta, de propos délibéré. Berariaz, arretaz, de caso
pensado, avec préméditation, de propos délibéré. Berariaz, beraiz, berariz (V, G), volontairement,
spontanément, à dessein" Dv. "Exprès, à dessein, volontairement" H. "Especialmente" A. Leiçarraga (Decl a) 7v)
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
849