Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
beranska. v. beranxka.
beranski. v. beranxki.
beransko. v. beranxko.
berant. v. 1 berandu.
berantadu. v. berandutu.
berantarazi, berantazi. Retardar, atrasar. v. 2 berandu. Jaiki bortz orenetan, non edo osasun eskasak, edo
arduran baino berantago etzan izanak, edo bertze zenbait arrazoin onek eztuen phixka bat berant-arazten. Dh
48. Eta beste gizon biur ninteken une ua urbillago, ta ni izutuago; ez nindun ordea gibelerazten, bai
berantarazten. "Suspendebat". Or Aitork 205. Berantarazten ninduten deitu tokira iauzteko. "Retardabant". Ib.
206. Onek berantazten zun beste edozerk baiño areago, gure bideari lotu zedin. Ib. 214.
berantarbi (V-gip, G). Ref.: A; Iz ArOñ. "Nabo tardío" A e Iz ArOñ. "Ara, gure berantarbia!" (G-azp; ref. a
una persona que ha llegado tarde).
berantardi. Oveja nacida a final de temporada. Arkazteak, berantardiak, bi aldiz umatuak, umeak kenduak,
eta ume-egiteko zeuden sabel-nagiak. Or Mi 42.
berantaro (AN-larr-erro, B, L ap. A; Dv). "Arrière-saison. Berantaroko, tardif, de l'arrière-saison, par opp. à
goizarokoa" Dv. "Sazón tardía" A. "Berantaroko (AN-larr-erro, L), tardía" Ib. s.v. aro. Harek zuen lurrari
emanen dio goizaroko uria eta berantarokoa, bil dezazuen ogi, arno, olio, sorho-belhar azienda bazkatzeko, eta
zerorrek jan dezazuen eta ase zaitezten. "Pluviam terrae vestrae temporaneam et serotinam". Dv Deut 11, 14s
(Ol goizeuria ta beranteuria, Ker goiz-beranduko euria).
berantarto. "(G), maíz tardío" A.
berantasun, berantarzun. "Berantarzun, tardanza (Archu ms.)" DRA.
berantaxuri. Cordero tardío. Afariz bildu dira Garazirenera, / berant-axuriaren exur-bereiztera. "Cordero
tardíamente nacido". Or Eus 288.
berantegitu. Hacerse demasiado tarde. Hanbat gaixtoago aditu ez dutenentzat, edo ahantzirik edo
lazakeriaz berantegitu arte egon diranentzat. Eskual 17-9-1909 (ap. DRA).
beranternai (V-gip). "Una oveja que ha parido tarde" Iz ArOñ.
berantetsarazi (Dv), berandetsarazi, berantetsiarazi. 1. Hacer impacientarse por la tardanza. "Faire
désespérer" Dv. Gero jendea aski berandets-arazi duela ikusi duenean, aldera joanik hirur-garren aldikotzat,
emaiten dio lephoa osoki pikatzen dion ukhaldia. Prop 1896, 51s. Beldurrez berantetsaraz barkuko gizonak.
Prop 1911, 75 (ap. DRA). Eta Yainkoak ez al die bere autetsiai zuzenbidea emango, berari gau ta egun oiuka ari
zaizkionean? berantetsi-araziko al ditu? Ir YKBIz 342. Zertako bada dautazu berantets-arazten! Iratz 61.
2. berantetsiarazi (Urt V 287). Retener, demorar. "Cognitionem sustinere, [...] ezagutza berantetsiarazi,
luzatu" Urt V 287. Eztiezadazuela berantetsiaraz, Eternalak dohatsu errendatu duenaz geroz ene bidea; egor
nazazue, goan nadiñ ene Iaunagana. 'Nolite, ait, me retinere'. Urt Gen 24, 56 (Dv ez nezazuela, othoi, iduk, Ur ez
nazazute gelditu, Ol ez luzatu nere itzulera, Ker ez egidazue luzatu etxera biurtzea).
berantetsi (AN-gip-5vill-erro, B, L, BN, S, Sal; SP, Urt I 161 y 383, VocBN, Hb ap. Lh, Dv, H), berantsi (ANgip-5vill),
berentetsi (AN-ulz), berandetsi, berantetsitu (Foix ap. Lh), berandu etsi, berauntetsi. Ref.: A; Iz Ulz
426; Gte Erd 280; Izeta BHizt2. 1. Pensar, considerar que algo se retrasa; impacientarse por la tardanza (de).
"Berantetstea, se fâcher de quoi l'on tarde" SP. "S'impatienter d'attendre, désespérer de voir arriver ou se réaliser
quelque chose" VocBN. "Désespérer pour cause de retard" Dv. "Berantesteko, qui est à désespérer pour cause de
retard. Ez da oraino berantesteko, il n'en faut pas désespérer encore" Ib. "1.º (B, L, BN-ciz, S, Sal), aburrirse,
impacientarse. Berantetsiak gaudela (B), (sabed) que estamos impacientes de tanto aguardar. 2.º (Sal), parecerle
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
845