Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
beranki, berantki (H). "Berantki, tardivement" Arch Fab voc. (aunque en el texto sólo aparece berantxki).
"Tardivement" H.
berankior. v. berankor.
berankiro (Lar), berantkiro (H). "Tardíamente" Lar. "Tardivement" H.
berankoi. "Moroso" Lar. v. berantiar.
berankoide. "Morosidad" Lar.
berankoikiro. "Morosamente" Lar.
berankoiro. "Morosamente" Lar.
berankor (V, G, L, BN, Sc, R-uzt ap. A; Urt II 227, Lar, Hb ap. Lh, Dv, H), berantkor (L ap. A; SP, Arch
VocGr, H), berandukor (V, G, B ap. A; Añ), berantior, berankior, berantkior, beankor. Tardío; (el) que se
retarda, que retarda. "Berantkorra. Jainkoa ezta ahatzkor, berantkor baizen" SP. "Tardador, berankorra,
belukorra" Lar. "Tardío, bera[n]korra, belukorra" Ib. "Dios consiente, pero no para siempre, Jainkoa ezta azkor,
bai berankor" Ib. "Tardío" Añ. "Tardif, tardive" Arch VocGr. "Tardif par nature, comme certaines espèces de
fruits. Harriak eraman zuen garagarra, bainan ez ogia, berankorragoa delakoz, la grêle détruisit l'orge, mais
non le froment qui est plus tardif. Jainkoa da gaztigatzera berankor, Dieu est lent à punir" Dv. "Tardif, qui
arrive tard" y "qui fructifie tard" H. "Tardío, cachazudo, paciente" A. v. berantiar; luzakor.
O adimendu gabeak, eta Profeték erran dituzten gauza guzién sinhestera bihotz berantkorretakoak! "Tardifs
de cœur à croire". Lç Lc 24, 25 (HeH herabe zareten bihotzak, Dv bihotzez uzkur zaudeztenak, Leon sinesteko
bihotz-uzkurrak, Ol siñesteko biotz-motelok, IBk sinesteko motelak). Halakotz, ene anaie maiteák, biz gizon
guzia enzutera lehiati, berantkor minzatzera eta berantkor aserretzera. Lç Iac 1, 19 (Dv mintzatzerat herabe eta
hasarretzerat nagi). Minzatzera eta aserretzera berantior. Lç MTaula e) 8r (remite a Iac 1, 19; v. supra). Berakere
testifikatzen duen bezala, ezen ungi egitera gogabera dela eta aserretzera berantkor. Lç Ins D 4r. Halakotz
Iauna delarik gaztigura berantkor / Eztuk zeren enganatu allegia ahantzkor. EZ Man I 91. Anhitz enganatzen
ohi du arratsaldeko urrikimenduak, penitenzia berantkorrak. Ax 210s (V 141). Hain lasterkatsu pausatzera,
hain berantkor trabaillatzera. "Tardus ad laborem". SP Imit IV 7, 2 (Ch haiñ lanaren etsaia, Mst berantiar, Pi
lanerako orren motela). Bañan ardiak berankor zirenean, etzituen ezartzen, eta berankorrak Labani heldu
zitzaizkon eta khexa-berak Iakobi. 'Ea quae erant serotina, Laban'. Urt Gen 30, 42 (Ur udazkenekoak, Dv
beranteko umeak). Zer urrikiak, zer damuak! baña damu ta urriki guztiz berankorrak! Mb OtGai II 238.
Dizipulu traidoreak ezagutu zuenean etzuela deusere irabazten bere aithor berankhorraz [...], eman zitzaion
desesperamenduari. Lg II 266. Bainan ogia eta bertze bihiak etziren galdu, berankorragoak zirelakotz. Dv Ex 9,
32. Girixtino berankiorrak jakintsun eginik, nola Meza hastekoa baitzen, athera ziren betan gure fededunak.
Prop 1897, 14. Da zein sagar gozo, esaterako txarbea, sagarrik berankorrena ta gozoena, ezta izaten azaltximur
ispilduna? A BGuzur 116. Berankiorrak ez daudelarik berantegi, batzuetan heltzen zeien bezala. Eskual
10-1-1918 (ap. DRA). Jaungoikoa ezta azkorra, beankorra bada ere (G-azp). AEF 1921, 56. Gizaki guziak bitez
azkar entzuteko, uzkur itz egiteko, ta berankor aserrerako. Ol Iac 1, 19. Banaitteke berankor bañan ez aazkor,
seme. Etxde AlosT 63. Jaungoikoa badaiteke berankor, baiñan sekula ez ahazkor. Etxde JJ 230. Yainko
errukitsu ta adeibera; aserrerako berandukor; oso samur ta kirmena. Ol Ex 34, 6 (Ker geldia). Isturitzen duen
kaperalat ere bazoazin lehen ainhitz beilari. Bereziki mintzatzeko berantkior ziren haurrekin. "Mintzo eder"
erran nahi du Eulalia izenak. Egunaria 12-1-1958 (ap. DRA). Lore usain gozokoa, ai, enada berantkorra. Arti
Ipuin 55. [Erle] berantkorrak Martiren borontze-ots erlatzak zirikatzen ditu. "Morantis". Ibiñ Virgil 109.
Gutartean erraiteko, "giristino berantkorretarik" omen gira! (Funtsean, irauteko, ez omen da berantkorra
bezelakorik...). "'Chrétiens tard venus' [...] rien ne vaut le tardif". Ardoy SFran 11. Jainkoa izan ditteke berankor,
baña ez atzenkor (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1224. Euskal literatura ez dela bakarrik berankorra izan, baizik eta
berankorra izateaz gainera suntsikorra ere izan dela. MEIG IV 61.
berankortasun. Carácter tardío; carácter tardo. "Cessatio, [...] nagitasuna, berankortásuna, alfertásuna" Urt
IV 443. Oso berankorra dela euskal literatura [...]. Berankortasun hori ez da alde batetik bakarrik: bi
aldetatik da. MEIG IV 59.
beransi. v. berantsi.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
844