Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
zauriz ta zornaz beteriko mando zarragaz etorri zanean. Ag Kr 174. Osterantzean ez dakit nik bere ortuko
porru-berakatzekin bizirik urteterik ete eukanik. Bilbao IpuiB 255. Testilik ere berakatz ta txirpotxa --belar
urrintsuak-- mozten ditu sapa astunez nekatu itailarientzat. Ibiñ Virgil 34.
"Berakatza baiño fiñaua izan, oso fiña izan" Elexp Berg.
Zeñi deituten eutsen Juanatxo Erlea, / Fintasunez berakatz bardiñik bagea; / Gañera kristiñau on, zoli ta
noblea. AB AmaE 278.
Ta gatzbagekoa izanagaitik autua, edo berakatza, edo porrua, edo kipulea, baeban zerbait, bada mutillak
geroago ta geldiago igoten zituan mallak. Ag Kr 104.
- BERAKATZ-AIHEN. "Berakatz-aien, pámpano del ajo" A (s.v. aien).
- BERAKATZ-ATAL (V-gip). Ref.: Etxba Eib; Iz ArOñ; Elexp Berg. Diente de ajo.
"Berakatz-atala lakoxea da mutil ori, ese muchacho es muy fino [...] (Vc)" A EY III 291. "Berakatz atala baño
zintzuagua, loc. con que se encarecen las buenas cualidades de una persona. Berakatz atala baño zintzuagua
urten detsa artu eban andriak" Etxba Eib. Atsotxu bat egoan [...], berakatz-atala baiño zintzoago ta eguzkia
baiño goiztarragoa. A Ezale 1897, 149. Emakume au alper-usain bakoa da, beargin suarra, ekiña, berakatz
atala baiño fiñagoa. Erkiag BatB 151.
"Berakatz-atala gizon nai emakuma zintzo, maratz, langilla, etxerakoagaitik esaten da" A Ezale 1897, 318b.
Gizon basto ardandegi-zale batek emazte langille, maratz, berakatz-atala makillaka ausi ausi egiten dabela.
A BGuzur 152.
- BERAKATZ-BELAR. "Aliaria, hierba con olor de ajos, baratzuri belarra, barakaiz [sic]bedarra" Lar.
"Barakaiz belarra [...] yerba de ajo, aludiendo al olor aliáceo que despiden sus hojas cuando se restregan" Lcq
53.
- BERAKATZ-BURU (V-gip; berakazburu V-gip; barakatz-buru Lar). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. Cabeza de
ajo. "Cabeza de ajos, baratzuri burua, barakatz burua" Lar.
- BERAKATZ-KORDA (berakazkorda V-gip; berakaskorda V-gip). Ref.: Iz ArOñ(berakaskordaak); Elexp
Berg (berakazkorda). Ristra de ajos.
- BERAKATZ-LANDARE (-landara V-gip ap. Etxba Eib). Planta de ajo.
- BERAKATZ-SALDA (V-gip; berakasalda V-gip). "Caldo de ajo. Negu eta uda, berakatz saldia goizeko
zortziretan gosari letz" Etxba Eib. "Caldo de ajo. Bixamona pasatzeko ezta txarra berakasaldia" Elexp Berg.
Eta gero dagoena jan: artoa ta esnia ta berakatz-saldia ta... And AUzta 99.
- BERAKATZ-TXORTA (V-gip), BERAKATZ-SORTA (V-gip; berakasorta V-gip). Ref.: Etxba Eib (berakatztxortia);
Elexp Berg (berakatz-sorta). "Ristra de ajos. Berakatz-txortia lepotik bera, nafarrak San Fermiñetan"
Etxba Eib.
- BERAKATZ-ZOPA (V-gip; berakatz-sopa V-gip; berakazopa V-gip; barakatz-sopa Lcc). Ref.: Etxba Eib
(berakatz-sopak); Elexp Berg. "Almodrote de ajos, barakatz sopak" Lcc. "Berakatz-sopak, sopas de ajo.
Errondarioxen legia, azkenengo tabernan, berakatz-sopak eiñ goizaldera" Etxba Eib. "Eta goiz aldera
berakazopak jan giluzen" Elexp Berg. "Ondo einddako berkazopia gauza edarra da" Ib. "Pluralean, batik bat"
Ib. Gosalduteko gertuta dauke / etxera doiazaneko / beraka-sopa ta okela errea / aginak bizkortuteko. Azc PB
118 (Ur PoBasc 305 berakatz sopa). Porru-saldea nai berakatz-sopea egoanean, orduan, ama-semeen urdaillak
sutatik arako gaiaz berotzen ziran. Erkiag BatB 59.
- BERAKATZ-ZUKU. Sopa de ajo. Zein gosari imiñiko dautsut, berakatz-zukuba ala sardiña zar errea? Kk
Ab I 64.
- EZ GATZ EZ BERAKATZ. "Ez gatz ez berakatz, ni fu ni fa [...] (V-ger-arr-m)" A EY III 197. Tentela baxen
ergela dozu au, ez gatz ez berakatz. Otx 130.
"Orrek eztauko ez gatzik ez berakatzik, eso no tiene substancia, no sabe a nada (V-ger-arr-m)" A EY III 197.
"Ez gatz eta ez berakatz ez euki, ganora edo grazia gutxi izan. Zuk eztaukazu ez gatz eta ez berakatz" Elexp Berg.
Baña barriketaldi onek ez gatzik ez berakatzik ez dau euki-ta, azkenerako zerbait baño geiago gogaitu be egin
gara. Eguzk LEItz 14.
berakauten. v. KABUTAN (s.v. 2 kabu).
berakazdun. "Berakazdun, provisto de ajo" A Morf 214.
berakazki, barakaiski (Lar). "Pampirolada, papirolada, salsa, baratxurikia, barakaiskia" Lar.
berakaztxo, barakaztxo (Lar). "Ajete, ajillo" Lar.
beraki. "(Hb), mollement, avec lâcheté" Lh.
- BELLAKI. (Forma con palat. expresiva). Blandamente, dulcemente. Baia Jesusek beiratan ztiolarik bellaki,
erran zabein. Hual Mt 19, 26 (Samper benignidaderekin).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
834