Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
3 bera. Pasión. Este empleo debe de tener su fuente en una mala extrapolación del artículo -bera en Azkue:
"Sufijo que se agrega a palabras que designan pasiones y denota que el sujeto que las posee es sensible o
propenso a ellas. Egarbera (Vc, Gc, AN-5vill), sediento, propenso a la sed [...]; pupera (V, ...), quejumbroso,
propenso al dolor". Jaungoikoa Maitasuna da, baiña maitasun ori Jaungoikoan ezta, gizonen artean legez,
bera edo pasiño bat. EgutAr 16-5-1964 (ap. DRA).
? bera. "Bera, vera, Vicia saepium (Lcq, AN-5vill)" A Apend. No aparece sin embargo en el dicc. de
Lacoizqueta. Podría tratarse de un error de lectura por beza (sic), que sí aparece en éste, aunque como
equivalente cast. de Vicia sativa.
bera. v. BEHERA (s.v. behe); behere.
beraa. v. 2 bera.
berahala. v. berehala.
berhaats. v. berrarats.
beraatu. v. beratu.
beraatzi. v. bederatzi.
bera-bera. Automóvil. v. beribil; cf. BERA-BERA. Baziren ere biderat atheratuak ez guti, bai eta
jarraikitzaileak dela kabrioletez, dela automobil, beribil, bera-bera lazgarri hoitaz. Eskual 20-11-1908 (ap.
DRA). Ez duzu zeren aipha dezozuten burdin biderik, ez eta beribil edo bera-bera hoitarik. Prop 1909, 267s.
beradura. Blandura. Denbora idorrean gure borondateak eramaiten gaitu Iainkoaren serbitzura, bortxa
bortxatuz bezala, eta halatan behar da sendoago eta fermuago den beradurazko denboran baino. "En temps de
tendreté". SP Phil 492 (He 499 samurtadezko denboretan).
"(Hb), mollesse, manque de courage" Lh.
berhagailu. v. berregailu.
beraganatu (Añ), beragandu. Tr. Documentado en autores vizcaínos desde principios del s. XIX; tbn. se
encuentra, en menor medida, en guipuzcoanos, desde la segunda mitad del s. XIX. Las dos variantes beraganatu
y beragandu tienen una frecuencia similar y coexisten a menudo en un mismo autor; en los textos guipuzcoanos
se encuentra casi exclusivamente beraganatu. En DFrec hay 1 ej. de beragandu.
1. (Aux. trans.). Conseguir para sí; atraer a sí. "Apropiárselo aquél" Añ. Cf. niganatu, zuganatu, etc. v.
bereganatu. Eskatu daiola Jesuseri, jagon ta zaindu daiala Eleza Santea; beragandu hereje, ta fede-bage
guztiak. Añ EL 1 216. Katea bateko gartza, edo elestunak dagozan legez ain alkarturik, non, bati tiraturik, onek
besteak beraganduten dituan. Añ LoraS 119. Ezkonduben bizitza gaistua iminten dabenian, arima asko
beraganatuten ditubala [diabrubak]. fB Ic III 368. Imiñi zituban asmo guztijak beraganduteko Dama onen
borondatia. JJMg BasEsc 228. Eta alan [Anibalek] alegin guztijak egin zituzan [Kanta-uritarra] bere aldera
etxun zedin Erromatarren kontra. Beraganatu ebanian, beronegan ifini eban bere uste guztija. Astar II IV.
Yaungoikoak asko ta lar egin eban ni zerura eroatearren. Zeinbat arimako ondasun ta grazia ni beraganatuteko!
Añ EL 2 64. Beragandu ereje ta fedebaako guztiak. Ib. 230. Lenagoko sosegu ta gozotasun hura guzia oso
beraganatzeko. Aran SIgn 27. Alan ez da millagro, itxaso andiak / Beraganatutea errekak guztiak. AB AmaE
328. Txikia andiak indarrez ez bei beragandu. Ib. 469. Palagu ta loseinkok / Etziran bestetarako, / Azurrak ez
eze mamiñak bere / Beraganduteko. Ib. 203. Orregatik ematen zien aiñ erraz eskatzen zuten guzia, denboraz etxe
ura beraganatzeko ustean. Urruz Urz 18. Andik amabost urtera [Jesusen Kurutzea] beragandu eban Heraklio
agintariak. Itz Azald 12. Oneen aberastasunak eta ondasunak beragandu zituzan. Ib. 104.
(s. XX) Bere izate irrituagaittik igaro ebazan ainbeste neketasun, da beraganatu eban eriotzea, oraindiño
gaztea zala. Echta Jos 114. Saldu eban Josetxok ontziko karga edo zama apur bat, beraganatzeko bear eban
dirua. Ib. 205. Gogoz ta benaz ikasiaz beragandu zuen eres-almen indartsuaren bitartez, Usandizagak ugaritu ta
geitu du eresertitza. Garit Usand 64. Jaungoiko-Semeak gizatasuna beraganatu ta beretu zuala adirazten digu
Gizakunde edo Inkarnazioak. KIkG 17 (KIkV 26 beragandu). Izatasuna azeria da-ta, asko beragandu, naspildu
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
830