Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
v. tbn. Egiat 262. Jaur 152. Iratz 136. Arti Tobera 273. Zait Plat 87. Vill Jaink 106.
(Tras gen.). De dentro de. (En algún caso no está claro si debería hacerse la bipartición [-ren barneko] +
[sust.] o por el contrario [-ren] + [barneko + sust.]). Fariseu itsuá, xahu ezak lehenik koparen eta plataren
barnekoa, haién kanpokoa ere xahu dadinzát. Lç Mt 23, 26 (Ol -en barnekoa; He -en barneko aldea, TB, Echn,
Ip -ren barnea, Dv barnea, Ur -en barrenean zegoana, Leon barneko aldea, IBk -en barrengo aldea).
Konzienziaren barneko plazeraren aldetik. Tt Onsa 73. --Zer deitzen düzü Mesia? --Krist, edo Jaunaz berekatia,
zoin sakratü baitü bere Jinkotarzünaren barneko indarraz. "Par l'onction intérieure de la divinité". Bp II 15.
Aditzen tu guziak eta ezagutzen gure barneko gogoetarainoko guziak. CatLav 27 (V 21). Ikhusten duzue beraz
zuen barneko xede gaixtoaz mintzo naizela. Lg II 200. Ezaitezela geldi bihotzaren barneko amodioan, zure
karitateak behar du izan efetuzkoa eta obrez konpañiatua. Mih 52. Guhauren barneko sakrifiziuaz. CatLan 83.
Hari erakhuts bere barneko plegu ta sentimendu guziak. Dh 59. Gain-behera ematen zaio bertzaren barnekoa.
Dv Lab 51. Badakit nihork ez bezalako ideiak dabilzazula buruan. Zerentzat ez darotazu zure barneko berri
erraiten? Laph 25. Piarresek erakutsi zarotan ophorraren barnekoa. Elzb PAd 69. Haritzaren barneko zabor
hek. Jnn SBi 93. Zuk aithortu gabe ikhusten dut zure barneko mina zer den. Arb Igand 107. Elizaz eta elizaren
barnekoez jabetzen. HU Zez 126. Gizon basaren barneko zorionik erhoena. JE Bur 150. Mundu guziak jakin
zezan ixtudiant frantsesekin etzela bizitzerik, bazter guzien nahasle zirela eta Alemaniaren barneko etsai gorde
gaixtoenak. StPierre 36. Ez jakin D'Esquer-ek etzianez bere barneko mina zeren lege berriari jarri zen. Const
25. Orduan gindezke gai eskuararen aberastasuna negurtzeko eta aren barneko erraietan barna ilunpetan ez
ibiltzeko. FIr 165. Nahuzu jakin ene barneko berri? JE Ber 80. Juale otsak entzuten dozuz, / il-juale itunak. /
Euren ziyua ez dazau baña / zeure barneko alaitasunak. Laux BBa 84. Nola sortu ta aunditu dan Eliza bere
barneko indarra pixkaka. Ir YKBiz 179. Ontatik, animaren barneko indarrera [nentorren]. "Ad eius interiorem
vim". Or Aitork 176. Gaitzi zitzaidan bolada artan nere barneko lillura zoragarriak gorputzaren bidez azaldu
bearra. Txill Let 90. Elizari eztagokio arimen barneko gauzez epaitzea. Vill Jaink 105. Adinerat heldua duzu
[alaba]... Horren barneko berri nahi nuke jakin, bere ganik. Larz Senper 44. Gerri-lotu nahi duen bere barneko
zerbaiten aurrean. MEIG IX 134 (en colab. con NEtx).
(Tras tema nominal nudo). Aditzera emaiten eta deklaratzen drauku, ezen eztuela nahi kanpotiko
konfesionez hura Iainko eduki dezagun solament, baina bihotz barneko afekzione egiazkoz ere bai. Lç Ins D 2v.
Irla barneko eskilla-dorre xumea. INav 79. Sin sinés adoratzedút orrén Majestadea presénte aditzen ta
ikustenduéna dén guzía, biótz barnékoak ére. LE Ong 32v. Afrika barneko berriak. Prop 1883, 65. Handik gero,
Montbrison, Frantzia barneko hiri baterat, ekarri zuten. HU Aurp 45. Nork erran dezake nola dabilan gure buru
barneko alha? JE Bur 21. Han, ezkaratz-barneko athe hartan. JE Ber 57. Atera zen bere gelatik etxe barneko
ezkaratzera. FIr 139. Eta, zaku barnekoak ihardesten dio: --Erregeren alabarekin nahi naute ezkontarazi.
Bainan nik ez dut nahi, eta urera botatzen naute. Barb Leg 133. Gogo-barneko egamiñak. Aitzol in Ldi UO 5.
Etxekoandre ernaiari zegokionez, egoki bananduta zeuzkan Josebek etxe-barneko eginbearrak. TAg Uzt 110. Oi
ene bihotz barneko Jainko maite-maitea! Iratz 109. Ez dezon irakurtzaileak hemengo Euskarari hurbilegitik
beha. Ez da Azkaine Azkainekoa. Badu Senpere eta Sarakotik. Badu Lapurdi barnekotik. Zerb Azk 5. Eliza
barneko hobieri behatu behar bada. Ib. 16. Gu giñauden etxe barneko baratzera. Or Aitork 231. Aldi bakan
batzuetan izan ezik, etziran ibilten Patxi ta bere lagunak Arrigorrieta barneko kaletatik. Osk Kurl 159. Geltoki
barneko leiho ttikian. Ib. 111. Etxe barneko egoitza berezitan. Zait Plat 112. Gizonak ba-du etxe-barneko berezi
ori. Vill Jaink 103. Argi lerroraiño berez iekitzen diranak (zuaitzak) antzuak izaten dira noski (fruktu gabekoak),
alare sendo ta alai eraikitzen dira lur-barneko indarrarekin. Ibiñ Virgil 83.
(Tras inesivo indet.). Cf. BARNEN. O Jesüs ezinago maithagarri zirena, zure ezin aiphatüzko berthütez,
eta zure etxen-barneko etsenplü ederrez zuretzat lürrian haitatü düzün familia konsekratü düzüna. Ip Hil 267.
- BARNEKOAK AURTIKI. "Barnekoak arthikitzea, vomir" Dv.
- BARNEKO ALDE. Parte interior. v. barnealde. Erradan badu irla bat zeiñak pasaia ona baitu barneko
aldetik. INav 100. Xahu zazu lehenik xoperaren eta plataren barneko aldea, kanpoko aldea ere izan dadintzat
xahua. He Mt 23, 26 (Lç -en barnekoa; TB, Ip, Echn -en barnea, Dv barnea). Xotxaren axalak eta basatearenak
barneko aldetik bardinean behar dute ezarri. Dv Lab 383. Zoinek kanpoko altetik urdu baitei pollit gizoner, baia
barnekotik daude beterik il drenen ezurrez. Hual Mt 23, 27. Fariseo itsua, garbizazu lenbizikorik barnekoaldetik
kopara eta platera. Samper Mt 23, 26. Barneko aldera sarthu denean, behatzen diat ongi emazteki hori. Elzb
PAd 49. Ezarri zituzten, trebes, zenbait mahi, hetarik baten gainean printze ttipia yarriri, eta Erregina, Printzesa
bere alabarekin, barneko aldean. Elsb Fram 99. Hango leihoetan ezarri zituzten, erregeren beraren bistan,
burdin barrak, eta gero, heien barneko aldetik, taulazko traba suerte batzu. Ib. 106. Etxe hek guziak, eliza eta
fabrika, hamar hektara eremu inguratzen dituen harrasi gora baten barneko aldean dira. JE Bur 198. Gizon ura
atarira urbildu zelarik gureak laster egin zuen galbide artarik barneko aldera. FIr 139. Zoroak, kanpoaldea egin
zuenak berak ez al du barneko aldea ere egin? Ir YKBiz 273. Hesiz barneko aldean zaudeneko. Osk Kurl 145.
Beraz, ene lehen pertsua leihoaren kanpotik eman banuen ere, hortik laster hasi nintzan barneko alderat ere
sartzen. Xa Odol 39.
- BARNEKO IZAN. Estar incluido. v. BARNE IZAN. --Bakarrik, ala, eskudunari dagokionez, bidaide
kopuru aundiz ote zioan? --Aitzindaria barneko zala, guziak bost, burutik buru. Zait Sof 78.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
83