15.05.2013 Views

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru<br />

bere ager-aldi guzietan joatea, beragan gogoa ta begiak ezarri ta humil-humilki ta errespetu andiarekin egotea.<br />

Mb IArg 391. Birjiña, nere Amandre, Jainkoaren Ama maitea: Zuk bai dakizula bera amatzen. Cb Eg II 136.<br />

Samsonek bilhatzen zuen ezkontza hartan parada bihurtzeko filistindarrei berek hanbat urthez israeldarrei<br />

yasan-arazi zioten gaixkien ordaina. Lg I 225. Bere Ikasle Anaje onai / Berak emonik bere eskuz: / Bera eginik<br />

jan, edana; / Beragaz bildu gaituz. Añ EL 1 172. Joaten zera bera ekusteagatik, ta berarekin egoteagatik. AA III<br />

552. Zer dire othoitz, hanbat barraiamendurekin, erdietan zer zerasan berak ere etzakien gisan egin dituen hek?<br />

Dh 142. Izan biar dau zure salbaziñoiak balijo guztiz andikuak; bada beragaitik eldu zan Jaungoikuaren semia<br />

kurutze baten illtera. Ur MarIl 107. Zotza Sauli erori zitzaion. Ibiltaririk azkarrenak bereala beraren billan<br />

joan, eta guzien aurrera ekarri zutenean, ikusi zuten, beste guziak baño askoz luzeago zala. Lard 156. Lürrak<br />

berartan badü gozo künte hanitx. Ip Dial 48 (It bere barrenean, Ur bere beraren barruban). Buztinak eta<br />

laphitzak ur guti uzten dute jaustera berak baino beherago. Dv Lab 109. Eta azkenez, gora Lauburu! / Euskelerriko<br />

bandera, / Beragaz geure Foru maiteak / Biztuko doguz atzera. AB AmaE 39. Isaiasek erraten du oraino<br />

Salbatzaile hura sorthuko dela Birjina baten ganik; berak ezarriko dituela bide onean jainko faltsuen<br />

adoratzaileak. Jnn SBi 4. Gobernamenduak nun behar ditu hautatu bere mutilak? Berak bere eskoletan argitu<br />

eta altxatu haurretan, ala Elizarekin egon direnak heiekin lerroan ezarririk, erdizka? JE Bur 51. Ana Josepak<br />

zer erabaki duan berari, mutillari, esan bearko dio. Ag G 306. Aguriari itz egin biar yakola ta beragaz aitu, ia<br />

onian zuzendu al eitekian zorritxarreko arazo a. Kk Ab I 26. --Alkate ta Etxenagusia al dira? --Bai, bai berak<br />

dira. Lab EEguna 109. Manatu zioten [Errege-Jaunak bere haur eta andreari] berarekin itzul zitezen etxerat.<br />

<strong>Bar</strong>b Leg 69. Ordu aretan baña, Urtziren mosubak / osatuten dauz euren zauri odoltsubak, / Berak legortuten<br />

dauz nekezko negarrak. Laux BBa 58. Beak [txolarreak] baño kalte aundiagoa egiten zuan zomorro bat, garia<br />

baño geiago jaten zutela ikusi-ta. Munita 141. Berarentzat ezan egon errukirik: barre egin eutsen ugari eta gero<br />

kartzelaratu. Bilbao IpuiB 249. Nola baliatzen zituen haurrak, hauier manatuz berek gogoz ikasi otoitz eta egiak<br />

gero etxean egun guziez burhasoeri errepika zitzaten. Ardoy SFran 323. Atzera bueltan etorri giñan / jun bezin<br />

mutil azkarrak, / beragatikan Jaungoikuari / ematen dizkat eskerrak. Uzt Sas 125. Lapurtarra, klasikoa eta ez<br />

hain klasikoa, berek bertan behera utzia dute, Iratzeder edo kentzen badugu. MIH 122. Ez dugu horrenbestez<br />

esan nahi berarekin bat gatozenik. Ib. 321.<br />

Lo mismo, la misma cosa. "Continuar, proseguir [...], ekin, emon berari" Añ. Ez baitira Iainkoa dan bera.<br />

"Quia non sunt id ipsum". Or Aitork 357. Maiz ari zan kristau zala esaten eta Sinplikianek beti bera erantzuten.<br />

Ib. 187.<br />

(Usado como predicado). Igual, inmutable. "Bethi bat, bethi bera izaitea, être toujours un, toujours le même<br />

(Ax)" H. Nihork ez du munduan Eskaldun adina; / Bakharra da mendetan bera egon dena; / Nahastean<br />

bertzeak bere pasaietan / Odola hark du garbi beiratu zainetan. Hb Esk 7. Yesus ez da nihoiz ganbiatu; lehen<br />

egunetik azkeneraino bethi bera da. Hb Egia 92. Ez Fede Katolikuaren egientako, hurak bethi berak dira, zer<br />

nahi gisaz erakuts ditian. CatS VI. Eskualdun mintaira zaharra da eta bethi bera. Isoard V (ap. DRA). Fedezko<br />

egiak bethi berak dire segurki. CatJauf III.<br />

4. Solo, único. v. 1 ber (I, 2), bakar, bakoitz; cf. BAT BERA. Bada Rege eternalari, immortalari,<br />

inbisibleari, Iainko zuhur berari dela ohore eta gloria sekula sekulakotz. "À Dieu seul sage". Lç 1 Tim 1, 17<br />

(He, TB, Dv, Ol, Ker, IBk, IBe, Bibl bak(h)ar). --Kontrizione berareki salba gitakia? --Bai oso bada, eta ezin<br />

kofesa bagite. Bp I 67.<br />

(Tras demostrativo). Lehenbizikoan abisatzen gaitu Iainkoak hura bera dela gure egiazko Iauna, guk<br />

ohoratu, adoratu, zerbitzatu, eta Iainkotzat (bertze guztiak utzirik) eduki behar duguna. Mat 102s. Nik daritzat<br />

hobe dela / hura bera gal dadin, / ezen harengatik jende / guztia honda dadin. EZ Noel 95. Bekhatutan egoiteaz<br />

[...] bertze kalterik ethor ezpaldi ere pleguaren eta aztura gaixtoaren hartzea baizen ere, hura bera behar<br />

lizateke asko bekhatutan pausatzetik begiratzeko. Ax 88 (V 60). Konsiderazazu guzien gainetik pena hekin<br />

sekulakotasuna, hura bera gatik bertzerik ezpaliz ere ezin iasanezkoa baita Ifernua. "Laquelle seule rend l'enfer<br />

insupportable". SP Phil 56. Eta hitzkuntza hura bera nahasi izan zen hainitz bertze hitzkuntzetara. ES 387. Ez<br />

duzu zerbitzaturen hura bera baizik. Lg II 131. Hori bera asko da ikhara saindu batez transitua izan dadinzat.<br />

Mih 24. Neskatxak ez ukhana gatik ere xede gaixtorik, gizon gazten aitzinean alegeregi ta arraiegi agertzen<br />

bada, horrek berak asko ta asko bekhatu eragin dezake. Dh 73. Hori bera askiko zutela egiaz / Otsoak oro<br />

urruntzeko. Gy 253. Buru bat galtzen duenarentat, hori bera soberaxe da. Dv Lab 214. Hori bera aski da<br />

errateko ez direla egiazko Eliza. Hb Egia 109. Hüllantü zen bere semiagana eta erran zeitzon hitz horik berak:<br />

eztizie ardurik. Jesüsek ikhusi zian bere amak nahi ziala, harek eman liezen ardu. Ip Hil 147. Baginuke aski hori<br />

bera, gure onetan ez uzteko galtzerat euskara. HU Aurp 202. Izena erranez geroz, aski jaun da izen hura bera<br />

eskuaraz, Dabid ala Salomon. HU Zez 177.<br />

(BN-arb, S, R-uzt-is; SP, Lecl, H, A, A Apend). Ref.: Iz R 286, 303; Gte Erd 35, 219. (Pred.). (Estar, etc.)<br />

solo. "Bera dago, il demeure seul" SP. "Seul" Lecl, H. "Solo, sin compañía" A (que cita el ej. de Lç Io). "Bera<br />

gira, estamos separadamente, aparte" A Apend. "Kúrak xin tun bérak, aquéllos han venido solos" Iz R 286.<br />

"Etxen urte bat bera iragan zian (BN-arb, S) [...], ata eta bi alabak berak bizi ziren (BN-arb, S)" Gte Erd 35.<br />

"Mementu huntan hobe da bera uztea (BN-arb), üzten ahal da bera (S)" Ib. 219. Luk bera duk enekin. "Luc<br />

est seul avec moi". Lç 2 Tim 4, 11 (He, TB, Dv, Ol, Ker, IBk, IBe, Bibl bak(h)arrik). Baldin ogi bihia lurrera<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

827

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!