Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Erosi bage saldu, gatxik eta galtzairik jasateke. Zer egin ete eban Gabontzak berak, asieran? Erkiag BatB 155.
Ameriketan bertan, onen izenak, alde batetik besteraiñoko arrada eman du. NEtx LBB 77. [Film honetako
sinbolo guztiak] egilearentzat berarentzat ere argi eta garbi ote zeuden beti? MEIG I 198. Moguer-en gertutzen
ari diren jaialdiaz zerbaitxo jakiteko, Moguer-eko bertako Alkateari idaztea izango duzu onena. Ib. 205.
(Tras demostrativo). "Hura bera da, c'est lui-même. Hark berak egin du, c'est lui-même qui a fait" SP. "Esse
mismo, esso mismo, hori bera, hori berori" Lar. "(Lo) mismo, mismísimo, bera, berbera, a bera, ura bera" Añ.
"S'il accompagne un pronom démonstratif, tous deux marquent le cas. Hara berera noha, je vais là-même.
Haren beraren egitera noha, je vais faire cette même chose. Gizon haren beraren etxera goan da, il est allé à la
maison de cet homme même" Dv. "Hau bera (L, BN, S), kau bera (Sal, R), hori bera (L, BN, S), kori bera (Sal,
R)" A s.v. ber-. Tr. De uso gral. Ordu hartan berean ethor zitezen Iesusgana diszipuluak. Lç Mt 18, 1 (TB
oren hartan berean, Samper, Hual okasione kontan berean (-ian); He denbora hartan, Dv, Leon orduan, Ip
ordian, Ur, Echn ordu artan, Or une artantxe, IBk aldi hartan). Eta hartara berera gu formatu gaituena Iainkoa
da, Spirituaren errésak eman-ere drauzkiguna. 'In hoc ipsum'. Lç 2 Cor 5, 5. Nik laztan bazaitut, agaz beragaz /
pagatu bear dozu zeure zorra. Lazarraga (B) 1194vb. Puntu artarik bertarean / illundu zidin zerua. Ib. (B)
1201vb. Hirurgarrenean iakin behar duzu illhabethe haren beraren zenbat garren den eguna. EZ Eliç XXXII.
Erraztasun hargatik beragatik ere, kondenatu zuen bere ondoko guztiekin heriotzera. Ax 58 (V 38). Mirakuillu
hunetan berean da ageri. ES 394. Bada zuen, eta orrelakoen ezkontzak ori bera. Cb Eg III 362. Ezi laidazale
hurak berak ezdeüs dütüzü. Mst III 14, 4. Ezkondu berrien ta orien beren ezkonzaren alde. Mb IArg I 177. Trufa
hek berak ordean probetxu handitakoak dire. Mih 129. Hark berak irakasia. Monho 136. Pekatu atxek berak
zaurituten nau orain sugetzar onen itxuran. Mg CO 167. Edaten dezu odol ura bera. AA I 421. Sustrai onetati
bertati sortuten dira. fB Ic II 263. Zortzitik zortzira egiten da au bera. It Dial 89. Eta erregutu zuen irugarrenez,
itz aiek berak esanaz. Ur Mt 26, 44 (Lç hitz berak). Orixe bera, emen eztago besterik. Ag Kr 98. Paper
eskribatzalle onek berak ara nola kontatzen zuen. Iraola 127. Hitz hok berak ezarri nituen Eskualdunean dituela
bi urte. JE Bur 182. Gauz ori bera pasa zitzaigun / Karlosen gerra zarrian. Tx B I 112. Mutil a bakaldunaren
kutuna zala une atan bertan etxakan gogoratu. Otx 149. Nik lepoa moztu nion Yoan ura bera piztu da illen
artetik. Ir YKBiz 204. Horrek berak oro bozkariatu zituen. Zerb IxtS 72. Eta ardi hek berak zaitzen zituen udan,
bortuan. JEtchep 52. Zuk orain dauzkatzun urte oiek berak izan zitun zu aitortzen zaitun apaiz orrek ere. MAtx
Gazt 92. Eta ortuko lirio zuriak egun aretan bertan zimeldu. Alzola Atalak 36.
Ori beragatik izango da gogor garartzagoa gure kondenaziñoa. Añ LoraS 71.
(Ni eta bera, hura eta bera, etc.). --Hik diok ezen Iainkoak nola iustizia haur Ebanjelioan presentatzen
baitrauku, hala haren rezebitzeko moiena-ere fedeaz dela. --Hori eta bera. Lç Ins D 1r. --Ba, eta zer da? Eclipse
edo delako hura ote da hau? Hura eta bera. HU Zez 95. --Zu zira bederen? --Bai, ni eta bera. HU Aurp 182.
Bai, yauna, bai. Auxe eta bera da lau milloiak zituena. Izeta DirG 66.
2. (V-ger-m, G-azp-goi, AN-gip, L, BN, R; SP, Ht VocGr, Lar, Añ, Dv). Ref.: A (berean); Gte Erd 52, 53. (El,
la, lo, etc.) mismo (lat. idem). "Leku berera bihurtz, retourne au même lieu" SP. "Même" Ht VocGr 385.
"Mismo, aplicado a otras cosas [las entradas anteriores son "yo mismo", "tú mismo', etc.], bera, lat. ipse, idem"
Lar. "Actualmente, con relación a lo pasado, orduan, ordu berean, lat. tunc" Ib. "Quand bera accompagne un
nom, il suit ce nom et marque le cas s'il a le sens de 'même'. Gizon berari, au même homme" Dv. "Egun berean
(V-ger), en el mismo día [...] Gisa berean (L, BN, R), de la misma manera" A (cf. ib.: "egun bereatan il jatan
alaba gazteena" (V-ger)). "Lapur berak (V-ger-m, G-azp), ohoin berek [ebatsi] (BN-arb)" Gte Erd 53. v.
berbera (3). Tr. De uso general. Es algo menos frecuente en textos meridionales. En Lazarraga y Beriain
aparece acompañando a un sintagma nominal que puede tomar los sufijos de determinación y declinación.
Hallamos algunos pocos ejs. de declinación indet. en casos locales: así bertan en Lazarraga, Zaitegi (Sof 18) y
Ugalde, berartan en Mercy y Mendigacha.
Bertan date irekiren lurra oren berian. E 67. Nitan ikhusi duzuen, eta orain enzuten duzuen konbat bera
duzuela. Lç Phil 1, 30. Othoitz egin zezan heren aldian, hitz berak erraiten zituela. Lç Mt 26, 44 (He, TB, Dv,
Echn, SalabBN, Samper, Hual berak; Ker berberak; Ip ber; Ur aiek berak, Ur (V) leengo berbaak eurak). Nun
idoro eben [...] itxi eben maneran bertan. Lazarraga 1138v. Zeñek Maistruak bezala erraten dizkiotela munduan
ibildu zenean predikatu eta erran zituen gauzak berak, eta deseoareki berareki aprobetxa ditezen bere
Ebanjelioan erakusten duen dotrinas. "Las mismas palabras [...] y con el mismo deseo". Ber Trat 54r. Guri ere
egikeguzu / laster fabore bera, / baldin erortzen bagare / lazeria berera. EZ Noel 133. Molde berean erran ahal
diteke miserikordiaren esperantzan bekhatu egiten duenaz ere. Ax 151 (V 99). Debozionea eta hori eztira gauza
bera. SP Phil 473. Gauza bera da munduko gloria. Gç 30. Ezin iskiriba dezaket, Autor berak [Hugo Kardinalak]
dioen bezala. ES 189. Berriz huts beretan eroriko zare. He Gudu 44. Beren beldur berarekin arkitzen ziran beti.
Mb IArg I 335. Handik laster, entzuten du boz bera. Lg I 252. Arramaiatzaren hogei eta hamar denian urthe
berartan. Mercy 10. Bide berás joan beárko joan bear duénak, berzelá estaike elléga. LE Prog 114. [David zan]
gizon andi bat; eta odol, ta etxe beretik etorri-beharra zan Munduko Salbatzallea. Ub 39. Ipiñi dot liburu bera
Bizkaiko euskeran. Mg CO IV. Egia da, beste konfesoreak ere esku bera duela buldaren bidez. AA II 81. Bada ni
ere zeru berak, zorion berak higurikitzen nau. Dh 182. --Zelan yatzi zan? --Yatzi zan bere arimia,
Jangoikotasunaz baturik.--Eta bere gorputza zelan geratu zan? --Baturik Jangoikotasun beragaz. CatLlo 25.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
825