Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Urruty (Aurp 221), J. B. Etchepare (99) o Larzabal (Iru 32); sus equivalentes meridionales oraintxe bertatik y
orain bertatikan aparecen, respectivamente, en Uriarte (MarIl 31) y Pello Errota (116).
En los casos locales de declinación, bera aparece declinado como determinado (etxean berean, hara berera, etc.)
en los textos septentrionales y navarros; en los occidentales, por el contrario, se declina como indeterminado
(etxean bertan, hara bertara, etc.); podemos citar las excepciones de Goyhetche, que emplea en alguna ocasión
bertan, y de Lardizabal, que usa berean.
O anderia, ezin date ehor zure bardinik, / Gainekorik zuk eztuzu Ieinko beraz berzerik. E 107. Mirail bat nik
ahal banu hala luien donoa, / neure gogoa nerakutson sekretuki han barna, / han berian nik nakusen harena ere
nigana. Ib. 143. Hunegatik Iainkoari berari-ere etzaió laido haién Iainko deitzera. Lç He 11, 16. Emazte haur
hatzaman izan duk adulterioko egitate berean. "Sur le fait même, commettant adultère". Lç Io 8, 4. Oek guztiok /
ortuan iragarorik, / eroan eben / Kristo bera loturik. Lazarraga (B) 1200v. --Orazino haur nork egina da? --
Iesu-Kristo gure Salbatzailleak, eta bere ahoaz beraz berak erakutsia. Mat 86. Iaietan ezin gabiltzke / Bertze
garien igitan, / Baña au igita daiteke / Korpus Kristi egun berean. (Pamplona, 1609). TAV 3.1.20. Atratzen
denean Sazerdotea Sakristiatik rebeztiturik begiratu bear diogu Iesu Kristori berari bezala ikusi baigindu
zioaienean guregatik ofrezitzera. Ber Trat 12r. Ifernu berean sartzea. EZ Man I 94. Lehenbiziko partean dire
Jesus Kristo sortze-aitzineko gauzen gañean Noelak. [...]. Bigarrenean, Jesus Kristoren beraren gañean Noelak.
EZ Noel 27. Athera ziazotela aitari berari bere begietarik bata. Ax 348 (V 231). Iainkoaren donua eta emaitza,
Iainkoa beraganik baizen bertzetarik ezin datekeiena. Ib. 454 (V 296). --Nok ordenadu eban Pater Nosterren
oraziñoa? --Iesu Kristo berak Apostoluak eskatua gati. Cap 36. Premiak berak egiten dituz orduan obligaziño
geiagotako. Ib. 69. Hori eginik, konsidera zazu emeki eta bakerekin nola oraiko oreneraino ibilli zaren
Iainkoarekin, lagunarekin, eta zure burua berarekin. "À l'endroit de vous-même". SP Phil 512. Biek elgar
aditurik [egiñ dute], / lehenik amudioak, / gero Jainko Haur beraren / indar handi dibinoak. Gç 77. Zure Spiritu
Sainduak berak ontasun guzien ithurrirat gidatuko nau bide xuxenean. Ib. 50. Jesüs Jaunak berark Ebanjelioan
erran derikü. Bp I 70. Amorekatik hura egon ladin Dabid berak egin zerion Tabernaklian. Bp II 84. Jesu Kristo
gure Jauna bera. ES 153. Orai aiphaturikako gauzen frogantzatzat ekharriko dut Axular beraren obra. Ib. 145.
Orien eran berea egiten duena iganen da Jesus beraren aldera. Mb IArg I 348. [S. Joan Bautista da] santu,
aurtasun beretik eremu batean sartua. Ib. 70. Markesak berak, gure Aita Klaudio Jeneralari guzia eskribitu
zion. Cb Just 43. Hil zuen gero Absalon, erregeren semea bera. Lg I 320. Joseph bere esposari berari. Mih 35.
Ezpataz zian bere khorpitza igaran ta hil han berian. Egiat 174. Leku infámean bérean triunfánte kastidáde
garbi edérra. LE JMSB 120. Txarrijak berak, ain ezaña izanik, daukaz izen asko. Mg PAb 87. Au izanik
garbitasuna bera. AA III 393. Matrimonioari dagokan garbitasuna gorde gabez matrimonioan bertan. Ib. 395.
Añ itsusia iritzi zion Judas berak ere bere bekatuari. AA I 424. Dela Jainkoaz beraz, guri bihotzera mintzatuz,
dela gure kofesorez. Dh 216. Sartu zaitekez Elexan ikara lotsazkoak; begitandu bekizu zeruan bertan zagozala.
Añ EL 2 16. Gidatiak izan ahal gitian zelüko gloriala Jesüs-Kristez berartzaz. UskLiB 28. Zertako ez mement
huntarik beretik? Ib. 210. --Nola! alderagotik al dator? --Emen bertan atzeman diteke. It Dial 4 (Ur emen
bertan, Dv hemen berean, Ip heben berian). Aingeru batek adierazo eban Jesusen beraren etorreria zerutik
luurrera. Ur MarIl 22. Eta du mement berean / Leher egiten han bertan. Gy 257. Itho zuten han berean. Ib. 147.
Simon berak ere Feliperen esanai ezin arpegi eman zien. Lard 491. Apaiz-Nagusiak berak ere etzuen onean
eraman bear. Ib. 446. Jainkoak lege zarrean berean ere ezkonduen elkarganako leialtasuna zorrotzkiro agintzen
zuen. Ib. 22. Tabernakuloan bertan. Ib. 85. Horren erratea bera ahalkagarri zaio. Hb Egia 3. Eitzazu kan berian
zore oberta altarian antzinian. Hual Mt 5, 24 (Samper kan berean, BOEanm 1285 an berean). Abereak eskutik
bertatik jan. Arr GB 45. Argizagia bera baño da / Euskera apatzagoa. AB AmaE 426. Zaldia plazan bertan itxi
eban deslai. Ib. 307. Ohartu zenean burregoa bera ikhara daldaretan zuela. Jnn SBi 141. Bada hor egiazki
gauza bat, Erlijione gabekoen beren begietarat dohana. Lap 323 (V 147). Jinkoa bera baizik ezta hura beno
gorago, ederrago, photeretsiago eta handiago denik. Ip Hil 214. Dana egoan bakean, dana Mañasiren arimea
izan ezik, eta bestien bakeak berak miñ barria emoteutsan neskatilleari. Ag Kr 117. Eta erreboteko harriek
berek baitituzte beren zilo eta zizkak. JE Bur 28. Bere Jaungoikotasunagatik Aingeru guzien eta baitta Espiritu
Santu beraren ere aurretik dala zeruan. Inza Azalp 79. Eta oro emaiten dire, erhiez zirtaka, tokian berean
dantzatzen, hau pulliki kantatuz. Barb Sup 61. Beren etxeetan beretan. Ib. 114. Gertaera oek danak, Pernandori
berari gertatuak ote dira? Etxeg in Muj PAm 20. Zilarrezkoa dirudi hantxet han Axulaiko kaperak, / Nundik
baititiu, bethi bihozdun, gerizatzen Ama berak / Dantxariatik Mugarreraino Lapurtar herri ederrak. Ox 31.
Prantzitik etorriak eta emen bertan ari ziran karlistak, berriro sartu ditezke Gobernuaren soldaduzkoan. Or
SCruz 34. Bakaldun jauregijan basuan baxen eroso ibiltten ikusiko dozu emen, bakaldunaren beraren eta
jauregi-gixon guztijen arrigarri ta omengarri. Otx 6. Gure lanaren gaitzagoa, asabaen zabarkeria ta izkeraren
bereiztasuna bera etsai ditugula. Ldi IL 57. Herodesek berak Erromanoeri obeditu behar zuen. Zerb IxtS 78.
Ibillera guztian, argi gozo dario, goiz-argi, Asisko bertako egun-sentiak bezela. Lek SClar 121. Txakurra be
bero ebillen. Ta Kukubeltxu beragaz "baltzioan" egiteko gogoa baten baiño sarriago izan ebalakoan nago.
Bilbao IpuiB 154. Beltza zan nere biotz-utsunea margoz bete da ta polita dirudi orain tristurak berak. Txill Let
116. Orai berean harat joaiten baniz. JEtchep 81. Datorkion irabazi-lantsaria norberaren antzetik bertatik
bakoitzari ezpaitatorkio. Zait Plat 139. Beste izaki ori zein den esan bearrik eztago: gizona bera. Vill Jaink 57.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
824