Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
andiko baten batu zirean sei bersolariak. Ib. 362. Funtziorako ardoa nai ta / juan naiz astua artuta, / Uli-ko
bentan iru kantaro / jarri ditut pagatuta. Noe 29. "Santutxo" deritzaion bentan, tragotxo bat ardo edaten gelditu
geradenian. Moc Damu 16. Oraindik egun asko eztala, gizon bat gelditu dute bi guardak, Larbetako ostatutik
edo bentatik atera eta bidian dijuala. Iraola 39. Bentatik nator, bentara noa / bentan da nere gogoa; / bentako
arrosa krabelinetan / artu det amorioa. (AN-larr). A CPV 77. Aiphatu asaldura gaitzaren ondotik, deserturrak
Luzaireko bentetan deskantsatzen ari zirelarik oraino. Barb Sup 147. Benta polit batian / serbitzen jarriya. Tx B
II 161. Bentako tabernatik / lenengo auzua, / an eztu mutill batek / jeniyo gozua; / [...] / arretxek tira ziyon /
neskari basua. Ib. 162. Bein baten, onetariko mutil aldratxo bat, lau edo bost, ei eguan Urkiolako benta zarrian.
Illunabarrian elduta, bentako sukaldian egozan apalduten. Kk Ab II 165. Egunsentia baño len etxetik irten ta
lendabizi Astigarraga, gero Andoain, [...], Asteasuren ondotik Iturriozko bentara. A. Zavala in Goñi 10.
Emendik kilometro ta erdi bezela eskubi aldera, Astigarrako bentetara artuta, dago Sagasti baserria. Salav 11.
Elbitxuri, Errenteritik kanposantuko kamiyoan gora Astigarragako benteta-aldera goazela [...] dago. Ib. 10.
Aizpurutxuko Erdiko-bentan / lenengo plazan kantatu. Uzt Sas 149. Bederatzü lagün ginen / herrokan jiten
Bentatik, / Trastü phezü hanitxekin / bizkarrak kargatürik. 'Nous étions neuf compagnons à revenir / En file
indienne de la Vente'. Casve SGrazi 116. Benta, ikusi zuanetik bertatik, gaztelutzat artu zuan. Berron Kijote 45.
Zaldun ibiltariaren ezkutari izanik, bere nagusiarentzat bezelako arrazoi-lege berbera zala beretzat ere, ostatu
ta bentaetan ez ordaintzekoa alegia. Ib. 191.
- BENTA-ETXE. Venta. Benta-etxeko atea zabaldu-ta bentariari dei egin zion. Berron Kijote 188. Ixil-ixilik
zegon benta-etxe guzia, eta ez zan bertan eskaratzean piztuta zegon krisaillu baten argia besterik. Ib. 176.
- BENTTA. (Forma con palatalización). Huna behin nola baliatu zitzaion saratar bati eta nola enganatu
zituen menttako inguruetan bi ohoin. Zerb GH 1921, 98. Benttetan arnoketa zabilan Astoko, / Bizkarrean zahagi,
lephotik xahako. Ox 118. Menttan xahakoak betherik [...] draga draga bazoazin beraz etxe-alde. Barb Leg 147. -
-Nundik nora, Maider? --Haranederriako benttatik. Etxde JJ 235. Bentta ibarretik Athoroat. Casve SGrazi 124
(pie de foto).
2 benta (V-gip; VocBN, H). 1. Venta, acción de vender. "Benta, débit soutenu des marchandises dans les foires
et marchés" VocBN. "Benta, id. esp. 'venta'; vente, débit. Id. menta" H. "Ze moduzko bentia euki dozu ba
plazan?" Elexp Berg. Cf. salmenta. Mallaturik lurrian / daguan sagarra / aretxek izango dau / bentarik
onena. DurPl 97. Gabian benta gustia / egin ezkeitio / kargia arturik / buruban / daruat etxegiño. Ib. 64. Benta
onak uzten ditu, / zauri asko bistan ditu; / zakua ipiñitakuan / begi biak ixten ditu; / joaten ezin entenditu, /
kargak bertan uzten ditu. Noe 47. Eztau atrapaten bentie. Ort Oroig 18. Gero ikusi laranja ura bezelako bi
artzen zituala kilo erdiak. Gauza ona, baño benta obea. Anab Aprika 22.
2. Éxito, voga. v. 1 menta. Pello Donostiara / etzaituzte deitu, / nork bere oñaziak / pasa biaitu, / emengo
publikuak / umillak nai ditu, / zu guztion buruba / txokuan gelditu, / [...] /, zuri bentak aitu, / orgullo geiegiyak /
ortara zaitu. AzpPr 51.
- BENTAN (V-gip). "Bentan egon, salgai egon. Ze uste dozu ba, ni enago bentan" Elexp Berg.
- BENTA ONA EMAN. Favorecer. Sazerdotek diote / Otoitz egiteko, / Karlos benedikatu / Setimorendako; /
Ladronguari benta / Huna eman dako, / Lurreko abitante / Guzien publiko. Bordel 178.
bentaja (Lar, Añ), mentaja. Tr. Empleado exclusivamente en la tradición meridional. Desde mediados del s.
XIX se encuentra sobre todo en bersolaris y textos populares. La forma mentaja se documenta en Urruzuno. En
DFrec hay 24 ejs. de bentaja, meridionales.
Ventaja; excelencia. "Ventaja, gaindia, geidia, bentaja, abaintailla [sic]" Lar. En AxN se explica abantail
(141), abantaillea (158), etc. por bentaja. v. abantaila; onura; alde (11). Poeta gatxa idoro dozu, / Sirena,
ene laztana, / [zu]re bentajaok esateko. Lazarraga 1140v. Zegaiti dozun Euskel Erria / ainbat bentajaz dotadu.
Ib. 1169r. Engañurik egin daben iokoan irabazten dabela bentajeagaz. Cap 109. Euskerak beste lengoaje
askoren aldean bentaja andiak ta esan diran pribilejioak ditu. Cb EBO 48. Au, euskera lasterrago ta errazago
ikasi, ta ondo itzegiteko bentaja andia dala, edozeñek dakus. Ib. 34. Zu seguru ta bentaja andiakin salbatzeko
bearren dezuna da Santuak bezala, zure burua egunoroko guzietan ukatu. Cb Just 15. Beste bentaja txit andiak
eta txit asko dakazki berekin kastidadeak. Gco II 45. Hiztun ederra dalako edo beste bentajaren batzuek
ditualako banidadea eskuarkiro pekatu beniala izan oi da. Ib. 22. Bular egokiyak, / mingaña lasaitxua, / begiyak
zuriyak, / oiek dira Agedaren / bentaja guziyak. Xe 180. Beltzak eta zuriyak / mendiyan ardiyak, / zuk ere ez
dituzu / bentaja guziyak. Ud 162. Premiñ, zu esku utsaz, eta nik txisteraz, / Zerbait egingo nuke onela bentajaz.
AB AmaE 398. Ai! pobreak bere bai, bear dauz bentajak, / lasterregi ez gaizan ill gu zorigatxak. Ib. 261. Guziak
irabazi eta bentaja berdiñak ateratzen dituzte. Arr May 147. Beste bentaja batez / ornituba dago: / txikiratu
gabia, / orra esan klaro. Noe 62. Faltak besterenak, / bentajak berenak. AzpPr 108. Ardoaren bentajak / noa
esatera, / milagro aundigorik / munduan ote da? JanEd I 36. Estropadan asi ziran / biak alkarrekin / aurrera
joan zitzaion / bentajearekin. Balad 212. Trabesak egin dira / bentaja aundian, / bai eta batzuk ere / oso
berdiñian. EusJok 120. Nik onenbeste lan egiterik / oiek etzuten espero, / aundi-txikiyak berdintzen dira / bentaja
eman ezkero. Tx B I 220. Pelotariyak duten bentajak / nua kontuz esatera: / noiznai deitu ta daramazkite /
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 810
mende.