Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Pr 318. Tamal aundia, barriz, bere sakelean daukan bene-benetako pistola barria probau eziña. Erkiag BatB
186. Zaurittutako basurda asarre bat bezela, aindu zan Saloi nausira bene-benetako kulpadunaren billa. Etxba
Ibilt 489.
- BENE-BENETAN (V; Mg Nom 66, Añ; mene-menetan G). Ref.: A; Etxba Eib; Iz ArOñ; Elexp Berg. "Zin
ziñez (G), bene benetan (V). De todas veras" Mg Nom. (Intens. de benetan). "(De todas) veras: (c.) bene benetan;
(G, AN) zin ziñez" Añ. "Bene-benetan (Vc), muy de veras" A. "Mene-menetan (G), de todas veras" Ib. "Bene
benetan (modo adv.). De veras, firmemente" Etxba Eib. Tr. Hallamos ben-benetan en Altuna, N. Etxaniz,
Etxaide y Berrondo, bena-benetan (tal vez errata) en Enbeita. Oneek bai bene benetan irabazten dabeela jan
biar dabeen ogija euren bekokiko ta korputz guztiko izerdijaz. Mg PAb 128. Nik esango deutsut emendik aurrera
Maisu Juan, ta zuk niri Peru, ta alan aituko dogu alkar, itxirik ezjagokuzan Donok Abade ta bene benetan
Andikijak diranai. Ib. 56. Damuturik bene benetan bere dongaro egiñaz. Mg CO 55. Ez dau artu gura onelango
penitenzija bene benetan kunplietako goguaz? Ib. 221. Au gaiti dagoz kristinau gitxi, Jaungoikua bene benetan
ameetan dabeenak. fB Ic I 39. Eskatu bene benetan Jaungoikuari ta Ama Birjina guztiz santiari Zeruko argija ta
bijotzeko gogua. fB Ic III 317. Sinistuten dot Jesu-Kristo daguala bene benetan Altarako Sakramentuban. Astar
II 6. Oneek irabazteko, oneek geuriak bene benetan izateko, eztaukagu ze nekatu, ze adikatu, inoena kenzeko
adikatu biar dan beste. Ib. 164. Ez egizu esan sinistuten dozula Sakramentu orretan, hostija orretan artuten dala
bene benetan, eta egija guztijagaz Jaungoikua berbera. Ib. 235. Jesu Kristo Jangoiko ta gizon egiyazkoa, zein
dagoan bene-benetan Sakramentu Santu Altarakoan. CatLlo 71s. Nork ez daki mene-menetan, ugariagorik
badala Gipuzkoako erreka bazterretan? Izt C 134. Mene-menetan esaten dizut. Lard 375. Mene-menetan diot,
Elizatik etxera Publikanoa joan zala garbitua, eta ez Fariseoa. Ib. 420. Negar malko ta suspiruz bene-benetan
erregutzen zion. Aran SIgn 26. Kinzianoren iritzirako / ark esatia basta zan, / bañan agindu etzionian / benebenetan
triste zan. Ud 114. Premin, bene benetan bola da mundua, / Jira egiñaz berau aurrera dijua. AB AmaE
403. Eta sinisten deutsadalako / Bene benetan berari, / Gura neuskioz jo alabantzak / Euskeldun eguzkiari. Ib.
119. Emon eutsen barreari etxeko guztiak, bada gure Lope bene-benetan egoan barregarria. Ag AL 128. Kose
Kusto ta arrebea bene benetan zintzoak eta menak eta zoritsuak izan bear eben. A BGuzur 108.
(s. XX) An berbertakoa zan naigabea, oso egiazkoa, bene benetan sakona. Ag Kr 206. Bene-benetan dirautsut
Martin, lotsatu egingo nintzakeala ezizen ori daukan senarragaz bizitten. Echta Jos 128. Erri txiki bateko
sendakiña, baño erri andietakoak baizen argia; berritxu samarra, baño bene benetan jakintsua. Ag G 91.
Euskera bene-benetan maite badegu, euskerarentzat izango da gure biotz guztia. Etxeg EEs 1916, 117. Egiazko
Jaungoikotzat bera bakarrik ezagutu ta maitatzeko ta bene-benetan Beragan sinistu ta itxaroteko. KIkV 61
(KIkG 48 bene-benetan). Ben-benetan, egun txarra ixan dok niretzat gaurko eguna. Altuna 62. Iñok beste guzur
esango neuskio, ta atsegin egingo neuskio bene benetan. Or Tormes 95. Gertaera oek danak, Pernandori berari
gertatuak ote dira? Nik ez det uste; bene-benetan esaten dizuet. Etxeg in Muj PAm 20. Au ez diñogu erdiolgetan,
/ Bai, baña, bena-benetan. Enb 89. Bene-benetan, arpegikeran eta gorpuzkeran ezin lei onek ukatu
Bertoldaren semia danik. Otx 117. Apaiza aldare-aurrean ba-litz bezelaxe, itzok esan zituan ben-benetan eta
itzal aundiz. NEtx Antz 159. Egiazki, ez ote lizateke solas atsegingarri bat izanen, bene-benetan bere eskuetan
hartuko balu alaba besoetakoaren eskolatzeko kargu hori. Mde HaurB 28. Etxean ben-benetan artu zuten
asmoa eta azken aukera eman zioten zirt edo zart egiteko. Etxde JJ 73. Egi garratz bat behar dizut bene-benetan
aitortu. Arti MaldanB 193. Bere azkena ba zuala uste zuan orduantxe ben-benetan. Berron Kijote 189.
- BENETAKO (V-gip; Añ, H). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. Verdadero, real, serio, sincero, auténtico.
"Verdadero: (c.) egiazkoa, benetakoa" Añ. "Benetako kristinauba bazina (Astar)" H. "Benetakua, con referencia
a narraciones, sucedido, historia, en oposición a asmautakua, ficción" Etxba Eib. "(Adj.). Verdadero" Ib.
"Verdadero. Orduan ikusi neban benetako lagunak zeintzuk zien" Elexp Berg. Tr. Documentado desde
principios del s. XIX, en el XX es de uso gral. al Sur. En DFrec hay 135 ejs. de benetako y 23 de benetazko.
Erraz da onelako pekatariak penitenzia benetakua egitia? CrIc 90. Ekusiko dezu uretan an ta emen Ilargiaren
imajina, itxurapen edo irudia. Esadazu, badago ibaian benetako ilargirik? Mg CC 198. Jangoikuaren kontra
zabilzala, zelan gura dozu benetako bakia? Mg CO 183. Zelan esan leite diriala propositu benetako ta senduak
ainbeste bider austen dirianak Konfesinoe onduan? Ib. 90. Zerbait erosteko biar da diruba, baña diru legekua,
benetakua, ez palso edo itxura utsekua. Ib. 62. Igerian zijoala, ekusi zuen uretan aoan zeraman okela zatiaren
keriza, ta begitandu zitzaion zala benetako aragia. VMg 5s. Askozaz errazoi andiagoaz ta ardura benetakoagoaz
garbitu bear dozuez zuen arimak. Añ LoraS 36. Bera bakarrik adoretia geure Jaungoiko benetakotzat. Astar II
44. Ezta erraz jakitia benetako adiskide badira, edo egiten deuskubezan mesediak badira gugandik itxaroten
daben beste mesede andijagoren bat gaitik. Ib. 288. Berandurik berandura konfesetiak dakarren irugarren gatxa
da, poz eta atsegin benetako baga iragoten dan bizitzia. Ib. 223. Ez zan orduko Ezkontzia egijazko ta benetako
Sakramentuba. fB Ic III 322. Indazu, Yauna, damu benetako bat. Añ EL 2 105. Infernukoaren parean su usaña
baxen eztan su onek onelan erretan badau, zer egingo dau, bada, infernuko su benetakoak? Ib. 58. Euretan
dagoalako bizitza onetan zoriyonekoak izatia, eta Zeruaren esperanza menetakoa. CatLlo 87. Jarri zaite bere
esku bedeinkatuetan eta esan egijozu damu benetakuagaz: Mater peccatorum, ora pro me. Ur MarIl 68. Zuregan
dago euskeldun lur au personaturik, / Bere ispillu benetakoa dauka zugaz. AB AmaE 65. Usategi batera usoak
urrunetik etorri deitezan, zein izaten da eroakarririk onena? Usoa: benetakoa edo antzeraturikoa. A BGuzur
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
803