Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Baltzeko Beneditarren komentuko fraide-gela baketsuan egiñiko liburua. Alzola Atalak 84. En DFrec hay 11
ejs., meridionales.
benedizione. v. bendizio.
benedizo. "Avenedizo, benedizoa, arrotza" Lcc.
benedizoin. v. bendizio.
benefizenzia. Beneficencia. Benefizenzia eta komunikazionea eztakizkizuela ahanz, ezen halako
sakrifizioéz plazer hartzen du Iainkoak. Lç He 13, 16 (TB ongi egitea, Dv ongiaren egitea).
benefiziatu, benefiziadu (Lcc, Lar), benefiziado. Beneficiado, el que disfruta de un beneficio eclesiástico.
"Beneficiado, benefiziadua" Lcc. "Beneficiado de Iglesia, benefiziadua, onekindua" Lar. Don Martin de
Arzadun, Durangoko uriko elexetako benefiziadu da kureak. Arz 1. Kristau doktriña guztiaren esplikazioaren
saiakera, euskarazko platika edo doktriñetan partiturik; Don Jose Ignacio de Guerrico, Mutiloako benefiziaduak
egiña. Gco I I. Don Lope Isasti, Benefiziadu Eliza berekoak izkribatu izan zeban Probinzia Gipuzkoaren
kondaira. Izt C 478. Izandu zan [...] Benefiziadu San Migelko Eliza Oñatikoan. Ib. 486. Testamentu zarreko eta
berriko kondaira, [...], D. Franzisko Ignazio de Lardizabal, Zaldibiako benefiziaduak. Lard I. Arkitu det uriko
zuzelekuan atzenai edo testamentu bat, nun bertako benefiziadu On Migel Beaumont zeritzanak, [...], lagatzen
dion Ama Guadalupekoari erregalo bat. Zab Gabon 89n. Tuy-Vigon be egon zan abade egin aurretik,
katedraleko benefiziadu, musika-irakasle ta organu-jotzaille. Alzola Atalak 127. Jaufre jaun apezpikuak
"benefiziado" alki bat eskaini zion. Lapeyrek ez zuen on-hartu. Lf ELit 201. Kanta iguzu zure amodioen
erromantzea, zure osaba benefiziatuak egin zizuana. Berron Kijote 126. Gure erriko benefiziatua zan apaiza. Ib.
138.
benefizio (Lcc), benifizio. 1. Beneficio, bien. "Beneficio, benefizioa" Lcc. Publika dezagun haren herioaren
benefizio eta irabazi handia. Lç Ins A 4v. Aen majestadeen benefizio eta obra onai. Cap (ed. 1893), 44. Zerren
egin dion ain benefizio eta fabore andia. OA 72s. Jaungoikoaren benefizioei deskonozitu dena. El 50.
Alkanzetan dira beragaiñik mesede da benifizio andiak. Urqz 6. Akordatzeko arzaz eta aren benefizioaz. Iraz 45.
Onelako benefizio edo onegin soberanoagatik zenbat, Jauna, zor dizut? Cb Eg II 13 (Dv LEd 39 zer ezdarotzut
zor, Jauna, hunelako ongieginarentzat?). Ainbeste benefizio espiritual eta denboral nik egin dizkitzudanak, nola
pagatu dituzun, ta nola erantzun didazun orañ ikusi dezagun. Ib. 108 (Dv LEd 195 arimako eta gorphutzeko
ongiegin). Akorda geinzen artas eta arren benefizios. CatUt 19. Emán Jangoikoari gráziak bere benefizio guziés.
LE Prog 96. Ezin esan al baño andiagoak dirala Jaungoikoak zuek merezi gabe egin dizkitzuen mesede, ontarte,
fabore edo benefizioak. Gco I 401. Oreit giten artas eta aren benefizioetas. CatAe 66 (CatSal 67 benefizioez,
CatR 67 benefiziuetaz).
2. (Urt III 307, Lar). Beneficio (eclesiástico). "Beneficium, benefizioa, kargu ispirituala, elizako kargua" Urt
III 307. "Regresar, volver a entrar en el Beneficio que se había resignado, benefizioa berriz artu" Lar.
"Beneficial, lo que pertenece al beneficio eclesiástico, benefizioari dagokana" Ib. Non dire orai dotor eta
nausi zuhur hek noizbait bizi ziren denboran ezagutu ditutzunak? Hekin kadirak eta benefizioak bertzek
daduzkate. "Praebendas". Ch I 3, 5. Haur bat Eliza-gizon egiten eztenean bere ahaiden gogara egitea gatik
baizen, edo benefizioak izaitea gatik eta bere aisian bizitzea gatik baizen. CatLav 316 (V 157). Badütüzü bide
lüzian untsa laixter egiten dienak, elizako benefizio txipi baten ükheiteko. Mst III 3, 2 (Ip irabazi). Zer behar da
pensatü Ordenak errezebitzen ditienak Benefizio zonbaiten ükeiteko eta aisakiago biziaren eramaiteko? CatLan
157. Erroman zegoela iritsi zeban Aita Santuagandik benefizio sinple San Clementekoa diozesea Cuencakoan,
Salamancan zegoen Kolejio nagusi Cuencakorako. Izt C 501.
beneikatu. v. bedeinkatu.
beneizpen. v. BEHINAZ BEHIN.
benenatu (G-azp, AN-gip, B ap. Gte Erd 15), berenotu. Envenenar(se). Batak deskuiduan esan eban berba
bat, [...], enbusterubak geituta, berenotuta bestiari belarrijetara eruan deutsalako? fB Ic II 212. Zartuagatik gu
gaude beti / benenatzeko bildurrak. Uzt Sas 134.
(Part. en función de adj.). Envenenado, lleno de veneno; venenoso. Onéki egotzi zué sudurretáik animále
benenátua, gaitzik egingábe. LE JMSB 196. Egin zuen sanduak gurutzearén señálea janari benenatuaren
gañean. Ib. 199s. Ojala pekatu inpame ta desondragarri onen zabaltasuna, erreztasuna ta gatx berenotuba
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
798