Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
daiten artean Berpizte. Gand Elorri 169. Goazen ariñ, goazen ariñ, bestela belu helduko gozak ziñera ta. Osk
Kurl 214. Orain ordia / zuri alabia / nok dauka emon guria? / Belu dabizen gau-txoriari / bat be emon ez da
bakia. BEnb NereA 108. Goizian belu, naikua ordezko lo eiñda gero lagun urdi bixak tabernan bat eiñ ebanian.
Etxba Ibilt 458.
2. (V-gip ap. Etxba Eib). (Adj.). Tardío. "Belu, adj. Tardío" Etxba Eib. v. 1 berandu (2). Urte jaibala bano
belua obago. "Mejor es el año tardío que el infructuoso". RS 321. Makatz onek goiztarrak; madari a, belua.
Etxba Eib.
Arratsalde belua zan. Erkiag Arran 150.
3. (Sust.). Hora tardía. "Usuak juan, sariak eda". --Zer esan gura dau orrek? --Ez dala belubaren zain egon
biar, gauzaren bat egiteko. Mg PAb 123. Gabeko belubak ekarriko dau gois beranduba. JJMg BasEsc 114.
- BELUAGO. a) Más tarde, con mayor retraso. Txilik uste ta gura eban baiño nekezago ta beluago eldu
zirean Kristo Portalekora. A BeinB 90.
b) Más tarde, luego. Beluago yakingo dituzu; oraindio ez. Zait Sof 122.
- BELUEGI. Demasiado tarde. Beluegi dakusazu zuzenbidea, dirudizunez. Zait Sof 196.
- BELU EGIN. Hacerse tarde. Eznea egosi dau ta belu egingo yakon ardureaz zurrutada baten iruntsi gure
dau dana. Akes Ipiña 29. Mezarako belu egiten yakola-ta. Ib. 29.
- BELUENA. "(A) más tardar, beranduena, beluena" Lar.
- BELUEN DELA. A más tardar. Olluak karkarasaz astiaz batian jagiten nas beluben dala. Mg PAb 116.
- BELUKO. Tardío. v. BERANDUKO. Beluko ezkonzea deunga, goxetikoa ez oba, aldia gauzak daude,
aroari jarrain gakioza. "Tardío casamiento malo, el temprano no mejor, tiempo las cosas tienen, al tiempo
sigámosle". RS 440. Donsubago nintzate eriotziak beingo baten eruango banendu neure biotzaren jaube nasala,
eta ez bizi eriotza beluko baten zain, ezer egin baga. Mg PAb 203. Ni ta Alejo andik / beluko mezara sarri, /
bidiaren ondoan / jaten zegoan bei ori. EusJok II 123. Beluko Meza aurretxuan batez be ikustekoak erri aretako
bideak: baetorran jendetan eleizara! Bilbao IpuiB 236.
- BELURENGO. Último, (el) más tardío. "Belurengo mezatara joan naz (V-ple)" DRA.
Bere belurengo gauban / bere gorputz-odola, / bere diszipulu onai / berak eskuz emona. Añ EL 2 182 (EL 2 172
azkenengo).
- BELURIK BELURA. De tarde en tarde. Sarri konfesetan dirianak, errazago nagitzar belurik belura
duazanak baño. Mg CO 18s. Sarri aldatuten dan erropa zurija, garbijagua egongo da, bakan ta belurik belura
aldatuten dana baño. Ib. 287.
2 belu (Añ (V) A). "(Hoja) de la espiga de maíz: (V) malutea, kapatxa, belua" Añ s.v. hoja de árbol.
belu. v. belo.
belu-antz. Ceño. N...-ri belu-antza juan zaio. "N..., ha desarrugado el ceño". Ayerb EEs 1915, 223.
belubegi. "(V-ple), tardecito" A Morf 12 S (v. tbn. A Apend). Cf. ib.: "Curiosa es la evolución de begi 'ojo' a
sufijo diminutivo. Además de los ejemplos citados en el Diccionario, andibegi, gorribegi, oribegi, zuribegi y
zuriztabegi, he recogido en (V-ger) luzebegi larguirucho".
belubi. "Belubia (G, L) (de bea, ura), eau deplamé, marais" H, que cita a Izt C. Ikusten da garbiro,
Gipuzkoako ur garbiak naspillatu nai ez dutela beñere, erbesteko belubi zakar loitsuakin. 'Con las pálidas,
ásperas y enlodazadas aguas del extranjero'. Izt C 110 (cf. H: 'avec les eaux de marais mauvaises et bourbeuses
de l'étranger').
belueta. Terciopelo. v. belus. Hara belueta renforzatua illia eterdizko kramoisitua. "Velours". Volt 245.
belukiro. "Tardíamente, berandu, belu, berankiro, belukiro" Lar.
belukor (V ap. A; Lar, Añ (V), H). "Tardío" Lar y Añ. "Belukorra, syn. berantkorra, qui a l'habitude de tarder,
tardif" H. "(V,...), tardío" A. v. berankor.
belumendu (V-m ap. A). 1. "Tardío" A. (Usado como apodo). Bareño'tar Juli, "Belu-Mendu"-ri. Enb
146. Txori onek diñona --ez emon, ez kendu--, / oso-osorik nai deuat... Agur, "Belu-Mendu". Ib. 146.
"(V-arr), cierta variedad de castaña tardía" A.
2. "(V-ger), tardanza" A.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
782