Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
- BELTZURIZ (-lz- BN, S ap. A; VocBN). "Belzuriz (adv.), en fronçant les sourcils" VocBN. Heintsu bera
dute gure mintzaiari beltzuriz daudenen erraiteko guziek. HU Aurp 201.
beltzuri. v. BELTZ-ZURI.
beltzuridun. "Capotudo, ceñudo, beltzuriduna, bekoskoduna" Lar.
beltzurika (Dv). Poniendo mala cara. "Beltzurika haritzea, montrer de la mauvaise humeur" Dv. Oro
joanak dira zerurat; bainan han ere, elgarri beltzurika ari omen dira bethi Darius eta Katalin. Barb Sup 70.
Batek eskaintzen dauku urez betherikako botoila bat, ezin-bertzean hartarik bederen dezagun edan: orok ezetz,
burua inharrosiz urari beltzurika. JE Ber 26.
beltzuriki, betzuriki (Lar). "Mulato, el que nació de negra y blanco, betzurikia. Lat. Homo fuscus" Lar. Cf.
BELTZ-ZURI.
beltzuritsu (Dv, A). "Qui accueille avec mauvaise grâce, qui fait mauvaise mine; menaçant, en parlant du
temps" Dv. "Ceñudo" A.
1 beltzuritu (Lar, Añ (G) A). 1. "Encapotarse, ponerse ceñudo, beltzuritu, bekoskotu" Lar. "Enfadar,
enfadatu, adorgatu, musturitu, beltzuritu" Ib. v. BELTZURI EGIN.
2. "Asustar, asostumatu, asustatu, sukarastu, belzuritu" Lar.
2 beltzuritu. Dar color gris. Errekaren mazelak larre idor izana gatik eskuin ala ezker, arkaitz-mokor
batzuek tokika goxoki beltzuritzen dituzte. JE Ber 14.
beltzuritxo. "Sustillo, asostomatxoa, beltzuritxoa, sukarastxoa" Lar.
beltzurizka, belzxurzika (Arch VocGr). "Grisâtre" Arch VocGr.
beltzurrin, -urrun. v. giltzurrin.
beltzuzka. "Negruzca" (R-uzt) Iz R 393. v. beltzezka.
beltzuzko. "Negruzco" (R-uzt) Iz R 393.
1 belu (V-arr-ger-m-gip-oroz-ple; Mic, Lar, Añ (V), H, Zam Voc). Ref.: A; Etxba Eib. 1. (Adv.). Tarde. v. 1
berandu. Tr. Atestiguado en la tradición vizcaína desde RS. Ekandu gextoa belu anztu doa. "Costumbre
perversa tarde se olvida". RS 156. Onelakuak dira belu edo berandu etxera duazanak, lagun deungakaz batu oi
dirianak. CrIc 66. Gorputzeko gatxetan esan oi da adiuntzaz edo asieran datozala ondo osagarri edo
erremedijuak; belu datozala, gatxak indarrak artu baditu. Mg CO 113. Belu jagi, galanto jan, egun guztian edo
jokuetan edo barriketa alperretan. Ib. 223. --Nos jagi zinian bada zeu? --Goisabar, edo egun usaiñagaz batera;
ta belu neritxon beste egunetakuen aldian. Mg PAb 116. Belu etxunik, belu jagi ta gox geiena emongo dogula
ezer egin baga. Añ LoraS 189. Erraz da, llaga edo zaori bat egi-parria danean osatutea, baña gero nekez, belu
ta gatx. Ib. 116. Beste batzuk, erdi edo osoz moskortuta, sarri belu etxera oi duazanak. JJMg BasEsc 13. Belu
nator zugana. Askotan emon izan deutsut onduko nazalako berbea, eta eztot orain artekoan yagon. Añ EL 2 166
(EL 1 151 belu). Ez da onegaz esan gura, itxaran dagiala beluraño konfesau baga pekatu mortalean dagoanak.
CatBus 31. Ain belu ikusirik atxurren soloan. AB AmaE 231. Habanan neukan bizia / zan amak irakatsia: /
goizean iagi, / ez belu ez nagi, / mezea entzun ta gosaldu. Azc PB 196 (Ur PoBasc 489 goxian gos jaki / egon
baga nagi). Belu badoaz neskatxak, dauke / zer-entzun aman gedarrak. Ib. 72. Gudea! gizon deungaak /
mundura ekarria, / belu sendotuten dan / munduko zauria. Ib. 345. Adiskidea bereala asiten da osagarriaren
billa, baña belu zan; pozoiak edo benenoak indar andiak artu zituzan ordurako. Itz Azald 179.
(s. XX) Bide onetik jarraittu dabenak, goiz edo belu, beti urteten dabe garaipenaz euren auzietan. Echta Jos
269. Belu agertu zirean onek damutasunok. Ib. 292. Belu da, ta banoa etxera. Ib. 129. Kortan egozan abereak,
urrumaka egozan jan barik belurarte. Ib. 20. Tire eskolara laztana, belu de ta. Ort Oroig 35. Agur xoxua, belu
bazabilz. Enb 130. Lazaro, belu dok, eta emetik zeiara bidealdi andia yagok. Or Tormes 71. Etxakon atsegin
izaten gure anaiak belu etxeratzia, domeketan batez-be. Kk Ab II 53. Aurrerantzean autsa ta lurra / bat bera
biziko gara. / Ez nauke ezagun sustraiak ta aren / janaldi-ondar naiteke..., / nigaz, belu ta noizbait, oroitu /
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
781