Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
LoraS 171. Badira bai gu baño ere beldurtiagoak. VMg 31. Gai onetan batzuek dira jakinezak, eta
beldurtiegiak, eta uste due garbitasun edo kastidadearen kontra datozkien gogorazio guziak bekatu dirala. AA
II 141. Pazienzija onekua bada bat, bildurti koitautzat dauka deungiak. fB Ic II 224. Zertako zarete hola
beldurti? Nola ez duzue sinhetsterik? TB Mc 4, 40 (Dv beldurti; He horren izikor, HeH horren iziper). Farra
eragiten du / gizon beldurtiak, / esaten asten bada / bere balentiak. It Fab 126. Pittikak, beldurti bethi, ttarttetik
du behatzen. Gy 113. Zertarako larritu zerate eta gogorazio bildurtiai leku eman diezute? Lard 473. Dabid, gai
onetan beti bildurtiak, Jonatasi esan zion, bi eguneko pestak biaramonean asten zirala. Ib. 169. Erroboam gizon
antzegabe eta bihotz beldurtikoa zen, eta ezin egin zaroeten buru. Dv 2 Par 13, 7. Zerren da bildurtija ta
bildurrak argalduten dau. Ur Dial 47 (It ikarakorra, Dv izipera, Ip lotsor). Jauna badakigu ez zarela beldurti.
Laph 16. A billurtiyak! Iza EE 1881a, 165. Batzuek diote Ispastergo zenbat mutill gaztek, [...] ikustean
zaldunaren iges egite bildurtia, asi zirala segika bere ondoren. Otag EE 1881b, 112. Nizaz farra eta burlegiñ,
eta bildurtia naizela esango dute. Arr May 68. Herri hartakoak edo bide ziren sinhets-gogorrak edo beldurtiak.
Elsb Fram 72. Apostolu hek, hain beldurtiak non, Jesusen Pasioneko orenean, guziak ihesari eman baiziren. Lap
286 (V 130). Txakur bildurti bat. A BeinB 43. Geroago eta bethi ahulago, beldurtiago, ez-deusago agertzen da
gure Gobernamendua. HU Zez 208. Gurago eban bildurtitzat euki eiela, ta ez guda ta aserre okerrai laguntasun
apur bat geiago emon. Ag AL 151.
(s. XX) Dana egoan orduan azpikoaz gora. Alperrenak ebiltzan langillien, [...], bigunenak gogorren,
bildurtienak ausarditsuen. Ag Kr 172s. Jaungoikoak daki noraño elduko zan emakume bildurtien irudimena. Ag
G 111. Ohartuago gizona, eta beldurtiago duzu jan-edan soberatik kalte har. JE Bur 91. Hain da beldurtia eta
sinheskorra, hain izipera! Barb Sup 152. Gauaz beldurti gehienak bezala, ikare bat bozean, kantaz ari da Aitaxo.
Ib. 174. Zenbat bildurti dago baztarretan, beren siñesmena aitortzeko kopetarik eztutenak. Inza Azalp 10.
Beldurti txar batekin ez jin ihizira. Ox 124. Jainkoaren Legea / ez dute ikasi: / Gizonenez gisala / ez dira
beldurti! Etcham 182. Bildurtia ta fiakaitza zala? Nork azalduko luke burua lasai ario orretan? Or SCruz 79.
Onetariko gauzetan geienak bildurtiak izan oidiran lez, ikaratu zan, usterik beste mundukuak-edo eldu eutsoela.
Kk Ab II 44. Mutiko beldurtiek, illun-une baten barrena ibilli bear dutenean, badakizu zer egin oi-duten. Ldi IL
95. Beldurti denaren ezpatak punta motz. Zerb Prov 154. Hogoita hamabi mila gerlari bildu zituen, bainan
hogoita bi mila berehala beren etxetarat igorri, beldurti handi batzu baizik etzirela frogaturik. Zerb IxtS 46s.
Lotsagaldu bat izan arren, beldurti eta koldarra zen, eta ez zen ausartu bere lizunkeria besteen aurrera
agertzera. Mde Pr 179. Nesketarako trakets eta kankallua ez-ezik lotsati ta bildurtia ere bazala. Etxde JJ 119.
Ikusiko dozue Bartolo ori be beste edozein bestean bildurtia danentz. Bilbao IpuiB 180. Arroputz diranak
beldurti ta erabe oi dira eskuarki. Zait Plat 90. Arriskuen aurrean / eznaiz bildurtia. Arti MaldanB 206. Xamur,
baiña ez bildurti; goxo, baiña sendotasunean tinko. Gazt MusIx 145. Berdin hobengabeak zafratzen, eta,
beldurtieri hala direnak eta ez direnak aithorarazten. Larz Senper 24. Ez baitziren haatik jakin gabeak, ez eta
ere beldurtiak amor emaiteko! Ardoy SFran 126. Ez ei-ziran bildurtiak arek olagizonak, baiña ikaratuta gelditu
ei-ziran, beste mundukoen bat ete zan edo a gauza zuria. Alzola Atalak 59. Beldurti danak / Ots txikiena /
mamutzat artzen. Lab SuEm 182. Nola sendotu bear duzu nere barren beldurtia, eta nola argitu nere barrengo
illunpea? Berron Kijote 19. Zalakain ausarta ez da noski Baroja beldurtia, baina bai Baroja goseak amets duen
amets-ezkurra. MIH 272. Argi bildurtia aspaldi itzali zitzaigun. MEIG I 131.
(Con gen. objetivo). Zuk hazten duzu presuna / Zure beldurti dena. EZ Eliç 255. Hala bethi danik, hura /
Ohi da bihotz bera: / Haren beldurti direnen, / Gizakumen aldera. Hm 162. Herri hontako Erretor, Bikari, eta
Jinkoaren beldürti güzier grazia eta bakia direla zieki Jesus-Krist gure Jauna ganik. Bp II 3. Emazteki
Jangoikoaren beldurti birtutetsua da emazteki zure hondragarria ta zeruko bidean ongi lagunduko dizuna. Mb
IArg I 179. Zé ain eriotzearén beldúrti, ezi aipátzea ere etzezáke súfri. LE JMSB 175. Kristau onak ta
Jainkoaren bildurtiak jan oi duen anbateraño. Ub 189. Zori onekoak Jaunaren beldurtiak, ta Jaunaren lege
Santa kontuz gordeaz bizi diranak. AA III 290. Ain beldurtia zera erriertaren? Ib. 368. Gizon artez edo justu,
santu eta Jaungoikuaren bildurtijak, nai dozube azi edo geitu zeuben santidadia? Astar II 214. Nik badit abis
hunik emazte lagünen! / Susmis izan ditian gizun brabuen, / Lotsa eta beldürti bai aldiz kokien, / Haien
gobernatzia eztela emazten. Etch 282. Bakarrik itzitzen naiz, / banuke tokiya, / enaiz bada mutillen / oso
beldurtiya. Xe 184.
(Tras tema nominal nudo). Iainko beldurti direnak, / Huna segur dohatsu. Hm 142. Mintza zaite zure
egitekoez gizon zuhur eta Jainko beldurti batekiñ. Ch I 8, 1. Egitzü zure egitekuak jente zühürreki eta Jinko
beldürtieki. Mst I 8, 1. Zozo-bikote datorrenean / ez dira negu-bildurti. Or Eus 74.
(Con -t(z)era). Fiñean mihiari emok guardia, ezten gezurti, / Eta aizen falseria irauztera beldurti. EZ Man
I 12.
Temeroso, que siente temor (ante un hecho puntual). Lenago bildurti bezala, gero ausardia geiegirekin
Kanaanera joan naienean agertu ziran. Lard 92. Zuen etxia dago irruti / birian zer gerta izan bildurti. Bil 78.
Egin bear deguna: / eldu kotxen bati, / etzaitezela egon / gauz orren [la lejanía de su casa] bildurti. Lasarte in
Uzt Noiz 125.
- BELDURTIZ. De miedo, por el miedo. Diszipuluak trubla zitezen, erraiten zutela, Fantosma bat da, eta
beldurtiz oihu egin zezaten. Lç Mt 14, 26 (Ur bildurturik, Echn, Samper beldurrez, Ur bildurturik, Ip lotsatürik,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
753