Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
egitekó limosna bát. LE Prog 110. Utzi bearko dúgu urbilen platikáko, ezi ya beldúrrak nago nekatu zaratéla.
Ib. 102. Deituzueláik atárian ezaundurik bóza, etzió idikinái atária, ustés eskapatuzén eriotzeain beldúrrak. LE
Matr2 90. Erri eta partikularrak daude iru edo lau buru-gaiztoko desertaturik edo tropatik aldegiñik dabilzan
mendiko batzuen bildurrak. CartAnd 393. Pozez ta bildurrak. Bil 46 (tít.). Lengo moduan bizi biarko / beti
bildurrak banago. PE 60. Juiziyoko eguna / egun bat larriya, / aspalditik oi nago / bildurrak jarriya. Ud 110.
Ala ere bagenduben / naiko zer egiña, / akabo zan bildurrak / juan izan bagiña. Ib. 73. Sorgiñak diralako /
beldurrak jarriya, / orla pasatzen degu / gabaren erdiya. Noe 121. Gaztetan ill nai ez genduen da / bildurrak
gaude zartzeko. Tx B I 240. Ementxe gaude geure lurrean / itzegiteko beldurrak. Basarri 174. Ni, bakar-bakarrik
arkitu nintzan, bildurrak, ito bearreko arnas uts-utsa biurtu banintz bezela. Ugalde Iltz 16. Bildurrak arratsian /
da berdin goizian, / Jaungoikuari eten / gabe otoitzian. Uzt Sas 299. Eta etxetik ateratzeko / jarriak gaude
bildurrak. Ib. 89. Beldurrak ago-ta. Berron Kijote 200. Beldurrak nago ez naizela gauza izango hartu dudan
egiteko hau behar bezala betetzeko. MEIG II 92. Biraolari gisa harrika emango ez didatelako beldurrak ez
banengo. MEIG V 110.
- BELDURRAK AIREAN. (Estar, etc.) de miedo, atemorizado. Zer kezkak, gauak gizonaren zai, ta noiz berri
gaistoren bat izango duen beldurrak aidean daudela? AA III 377. Eztakit bide abek / nola egiñak dian /
estropozoka nua / bildurrak aidian. Auspoa 61, 63. Beriala jarri zan bildurrak aidian. Auspoa 76, 34. Ezkera
noski surtan erreko / edo itoko urian, / zer izango dan iñork ez daki, / danak beldurrak aidian. Tx B II 93. Ezin
egon gindezke beti beldurrak aidean! Lab SuEm 191. Argi ta garbi agertu zitzaien zerk iñolaz-ere egiten zuan
aako zarata-ots izugarri ura, gau guzian beldurrak airean euki zituana. Berron Kijote 226.
- BELDURRAK (BELDUR HANDIAK, etc.) HARTU. Atemorizarse; entrar el miedo (de).
Har zitzan guziak beldur batek, eta glorifikatzen zuten Iainkoa. Lç Lc 7, 16 (IBe beldurrak hartu, Ker bildurrak
artu; He izialdurak sesitu,TB beldurrez ikharatu, Oteiza bildur aundia artu, Dv lazturak hartu, Ol izutu, Leon
harritu). [Herodes] hartu zuan, Errege berriak Erreinua kenduko ziolako suspetxak, gogoan-beharrak eta
bildurrak. Ub 63. Bereala artu zuan eriotzaren beldur andiak. Mg CC 182. Illteko billdurrak artu egizanian.
JJMg BasEsc 83. Etsaien eskuetan eroriko zan bildurrak artu zuen. Lard 143. Mundu guzia bildurrak artu zuen.
Ib. 462. Ostikuaz iltzeko / ez bildurrak artu. Noe 63. Halako beldur batek hartzen nau, zure itxurari behatu eta!
Barb Sup 18. Andik atera ta iges egin zuten bildurrak arturik. Inza Azalp 76. Arriturik eta beldur-laborriak
arturik. Ir YKBiz 188. Ura ikustean Zakaria izutu zan ta beldurrak artu zuen. Ib. 2s. Beldur aundiak arturik
zeuden. Ib. 191. Nere etorreraz, bildur berriak artu dituala zuen arpegiak ba-dakusat. Zait Sof 126. Mayi,
bildurrak artuta sukalde bazter batean ixil-ixilik zetzan. Etxde JJ 30. Bildurrak artu zun, gizonen aurrean Kristo
aitor-bildur ba zan, Onek bere aingeruen aurrean uka zezakela. Or Aitork 187. Bildurrak artu nenduan, eta
joanda, zure talentua lurpean gorde neban. Ker Mt 25, 25. Beldur batek hartua nago ni ere, orain artean idatzi
ditudanak ikusita. Xa Odol 18.
- BELDURRAK EMAN. Atemorizarse; entrar el temor (de). Judakoak ainbeste gizon etxean ikusi
zituztenean, bildurrak eman zien. Lard 143. Iru galde oiek gogoraerazo ziozkaten Kaifasen ezkarezeko iru ukoaldiak,
eta bear ainbat maite etzuen bildurrak ematen zion. Ib. 475. Apostoluak, beren kontura kristau ongilleak
utzitako ondasunakkin esturasun jakiñak estaltzen zituzten; baña goseteak zekarzkienetaraño iritsiko etziran
bildurrak eman zien. Ib. 501.
- BELDURRAK HIL. "Bildurkillan, bildurrak ilten (V-ger)" A Apend. "Bildurkilik (V), muerto de miedo" DRA.
- BELDURRAK (BELDUR HANDIAK, etc.) JO. Atemorizarse; entrar miedo (de). "Bildurrak yota ebilen
gaixoa (V)" A EY III 249. Beldur handiak jo ditu / Lurreko botereak, / Zeren Jaunak ganbiatu / Diotzoten
zorteak. Monho 152. [Herbia] beldurrak yotzen du zenbait salatari nahasik / Erreporta dezan egiñ erregeren
gorthean. Gy 68. Zerbaiten utsunea izango eukelako bildurrak joa zirudian. Erkiag Arran 125.
"Bildur txarrak yo nau, me ha dado mala espina (V-ger)" A EY III 286.
- BELDURRAREN BELDUR. Intens. de beldur. Azkenean beldurraren beldurrak atera zion itz labur au,
"Jauna, eskrupulo bat etorri zat". Mg CC 138.
- BELDURRAREN BELDURREZ, BELDURREN BELDURREZ. De miedo. "Billurran billurrez laga fusillak
eta alde in zeben" Elexp Berg. Gelditu ziran Jaunaren serbitzari biak konorte edo zenzu gabe bezela
beldurraren beldurrez. Mg CC 128. Onelanguak egingo balebe pekatu mortalen bat, [...], ezin aaztuko leuke, ez
lorik egin bildurraren bildurrez. Mg CO 20. Bilddurren-bilddurraz, ezin joan zan eurakaz batuko zan tokietara.
Echta Jos 46. Bildurren-bildurrez agiñak alkar joten ixan daustela, ixil-ixillik emon dautsodaz dirubak. Kk Ab I
66. Danak egozan errezua artez esan eziñik, bildurren bildurrez. Kk Ab II 88. Beldurraren beldurrez deadarka
asi ziran. Ol Mt 14, 26 (IBk, IBe beldurraren beldurrez; Lç beldurtiz). Aize-ziztua, naiz zugasti itsuko txoritxinta
xamurra [...], bildurraren bildurrez erio-agin zitzaien. Or QA 58. Bildurraren bildurraz dardarka neukan
gorputz guzia. PMuj Noni 50. Igesari eman zioten bildurraren bildurrez. Etxde JJ 94. Bildurren bildurrez
oñizitue lez kortaratu ei-zirean danak. Akes Ipiña 32. Eta bildurren bildurrez ez ekien zer egin be. Bilbao IpuiB
263. Bildurraren bildurrez ta sukar antzaren oiñazepean, agiñak estututen ditu. Erkiag BatB 190. Gogoemazu
jaun auek burges ikarati ta umore gabetzat artzen nautela, beldurraren beldurrez sakelean sartu diteken
orietako bat. Lab SuEm 203. Sinistu beza, berorrek emendik alde-egin ordu, nere arima artu nai duanari
emango diodala beldurraren beldurrez. Berron Kijote 217.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
740