Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
itxaaskorragua. JJMg BasEsc 102. Eta bildur aundia artu zuten guztiak. Oteiza Lc 7, 16 (Lç beldur batek hartu).
Gero deüsetan ere ez beldürrik hartü, / Ama birjina saintiak lagüntüren gütü. Etch 666. Guziak Jaunari bildur
andia artu zioten eta Jesusen izen santua altxatua zan. Lard 517. Apostoluak etzion Jesusen esanari bildurrik
artzen. Ib. 442. Esaten eutsan, ezeiela euren bilddurrik artu. Echta Jos 46. Yainkoak emango digun zigorradaren
beldurra ar dezagun. Ir YKBiz 287. Oraingo gazteak Jaungoikoari baiño eguzkiari bildur geiago artzen diote.
And AUzta 84. [Emakume] oiei bildur geiago artuko die [etsaiak]. NEtx LBB 173.
- BELDURRA EGOTZI, BELDUR EGOTZI (bildur e. Lcc). "Atemorizar, bildur egotzi" Lcc.
- BELDURRA EKARRI. (Con dat.). Tener miedo a. Zezena badohako saltoz gizonari, / Beldur guti ekharriz
haren bultuari. Hb Esk 225.
- BELDURRA EMAN (AN-5vill; bildurra emon V-arr-gip; billurra emon V-gip), BELDUR EMAN. Ref.:
Etxba Eib (bildurra artu); Elexp Berg (billurra e.); Gte Erd 52. Dar miedo. "Bildurra [...] emon, (vb. trans.) [...]
meter miedo" Etxba Eib. "Bildurra emon detsa aren jarkeriak" Ib. "Bildurra emoten deuste gugez basora
eroateak (V-arr, G-azp)" Gte Erd 52. "Beldurra ematen dit berriz noiz etorriko diren (AN-5vill)" Ib. 52.
"Eskupetak billurra emoten doste" Elexp Berg. Figura eder bat, zeña ekusiak emun eusten bildur andi bat.
Lazarraga 1153r. Au zertan dago? Korputzeko peligroak beldur geiago ematean animakoak baño. Mg CC 145.
Etorkizunak emoten deutsu orrenbeste bildur? Mg PAb 80. Gizon onek zer bildur eman dizaiekean naiz Juduai
naiz Erromarrai. Lard 455. Yainkoaren ondotik beldur gehiena sinhestegabek eman behar dute. Hb Egia 125.
Zerk emaiten dauzu beldur hori, Antonio? Laph 142. Gizonak ikusteak berak bildurra ta ikarea emoten eutsan.
Ag AL 69. Gobernuari karlistak aurrenetik bildur eman ba zioten ere, arrezkero etzegoan bildur-biderik. Or
SCruz 22. Ordu artan etzioten beldurrik ematen leku artan zabiltzan suge eta zirau askok. FIr 148. Alde
gustiyetatik "¡agua va!" entzuten zan, eta parrast ortik, parrast andik, bildur emotekua zan. Kk Ab II 180. Egia
esan, ukitzeko bildurra damain loretxoa bezelaxe artu izan det beti Libe. TAg Uzt 285. Aula zegon eta irikitzeak
bildur ematen zion. JAIraz Bizia 58. Izpiritu zuri eta lotsorrei beldur emateko lain den ekintza bat gogoan hartu
behar dugu. Mde Pr 40s. Are beldur gehiago damakio ilunak. Ib. 371. Gure aitari esan bearrak lotsa ta bildur
aundia ematen dit. Anab Poli 137. Ango garbitasun eta zuritasunak bildur ematen zioten. Ib. 75. Bildur
ikaragarria ematen omen du eremuko ixil osoak. Txill Let 129. Nik badakit otso kontuak bildur emoten deutsiela
nire irakurlieri. Bilbao IpuiB 51. Ertigille Aundiari desordenuak eztio bildur ematen. Vill Jaink 49. Gerrak beti
eman izan dit beldurra. Salav 63. Orregatikan, neri beti beldur gutxiago eman dit plaza batean kantatzeak. Uzt
Sas 20. Alakoxe beldurra ematen zioten arako kolpe aiek. Berron Kijote 218.
- BELDURRAGO IZAN. Tener más miedo. Cf. BELDUR IZAN. Neurk ikusirik nola zarean, / neskea,
bildurrago nax. Lazarraga 1175r. Komunzki bekhatorea, bekhatu egin berrian beldurrago, sentikorrago eta
antsiatsuago da, handik urthe baten edo biaren buruan baiño. Ax 544 (V 350). Etsaia gure beldurrago da
ezagutzen duenean badakigula barurtzen. SP Phil 317. Beldur nauk gaua, kharra, harra, / Sofritu beharko
tudan, / Eta oraiño beldurrago / Jainkoa galduko dudan. Gç 163. Guziarekiñ ere Jainkoaren baiño bertze
zerbaiten beldurrago denak, eziñ onean luzero iraunen du, eta lauster eroriko da deabruaren artetarat. Ch I 24,
7. Horrenzat beldurrago izan behar gara, gogora ethor ahal daitezken gaitz guzienzat baino, bai eta
heriotzearen beraren baino ere beldurrago. CatLav 257 (V 130). Baiñan bai merezi ditugun penak eta
gaztiguak, zeiñen beldurrago baitgare, bertze gaiñerako guzien baiño. He Gudu 160. Lotsa baño bildurrago nok,
ikaratu najok. Acto 227. Haren errakhundea emendatzen zen ikhusteaz Dabit Israel guziaz maitatua, geroago
eta beldurrago zen hartaz. Lg I 281. Jende zuhurrek erranen dute, gizonen baino Jainkoaren beldurrago zarela.
Dh 212. Berthutean aitzinatuago eta bere buruaren beldurrago zelakotz. Laph 47s. Izan zaitezte gizonen baño
Jaungoikoaren beldurrago. Arr GB 36. Berari bildurrago gatzaizka, zeru guziari baño. Arr May 161. Bildur
ziran bijak ezkutu-lekutik urteteko, geruago ta bildurrago. Kk Ab II 30. Bildurrago bainintzan itz arrotz bat
esateko, bein esanik, esaten etzunari bekaitz izateko baiño. Or Aitork 34. Beldurrago gintazke galaraziko dituela
herrikoeri. Zerb Azk 30. Iñoiz baño bildurrago zan orai Patxi. Osk Kurl 198.
Beldurrago izateko da xuriaren. Xuria deitzen dute zurmindura mota bat. Dv Lab 127 (cf. BELDUR
IZATEKO).
- BELDURRAK (G-azp, AN-gip; bildurrak V-arr, G-nav; Lar; billurrak V-gip). Ref.: Gte Erd 51s; Elexp Berg
(billurrak). (Estar, etc.) de miedo, atemorizado. "(Sacar) fuerzas de flaque, bildurrak, bildurrez alaitu, alai jarri"
Lar. "Beldurrak nengoen, estaba yo de miedo (Mb JBDev 8)" A. "Beldurrak nago ori egiteko (G-azp, AN-gip)"
Gte Erd 51. "Bildurrek nao, etorriko dala ta (G-nav), beldurrak nago, etorriko ote dan (G-azp)" Ib. 51.
"Erortzeko beldurrak zegon (G-azp)" Ib. 51. "Botatzeko bildurrek nao (G-nav)" Ib. 51. "Sugea dago(e)n
beldurrak nago (G-azp)" Ib. 51. "Gezurretan harrapatuko zuten beldurrak zegoen (G-goi-azp, AN-gip)" Ib. 52.
"Ama ez dala etorriko ta bildurrek nao (G-nav)" Ib. 51. "Egia aazten ez ote dezun bildurrak nago ['temo que tal
vez olvidas la verdad'] (G-azp)" Ib. 52. "Nota txarrak etaraittu ta aman billurrak dago" Elexp Berg. v.
BELDURRAK AIREAN, BELDURREZ. Tr. Documentado desde Lazarraga en textos meridionales.
Oi ta bildurrak ikara nabil, / ez dakit nerau nor naxan. Lazarraga 1175r. Uste al dozu Bizkaian / ain jente
biguna dala / nola zeuen alardeen / bildurrak dagoezala. BBizk 10. Beti beldurrak ikusi dezaten amarrena.
SermAN 7. Jaiki-erori zebillela ekusirik, bidean il zekien beldurrak, eman zioten lagun bat. Mb JBDev 16. Berze
batzúk berze aldétik dire ain biótz értxiak, ezi daude beti afanaturik ez utzi náies kéa ere etxétik, beldúrrak
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
739