Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
gato) escaldado, de la agua fría ha miedo, katu ugaldatua, ur otzaren beldur da" Lar. "Beldur denak bustiaren, ez
du arrainik atzemanen (S)" A. (s.v. beldurkunde). "Kontrarioarren [por -aren?] bildur dira (G-azp)" Gte Erd 52.
Etzaretela beraz haién beldur, ezen ezta deus estalirik agerturen eztenik. Lç Mt 10, 26. Noren nehor beldur
izateko den. Ib. 10, tít. (cf. BELDUR IZATEKO). Baldin herioak izitzen dukeela eta haren beldur datela
badakusa. Lç Ins B 7v. Iaunak rebelatzen drauzté bere sekretuak haren beldur direnér. Lç ABC B 2v.
Flakezeonen bildur nax, baia / oi ta gura dot azartu. Lazarraga 1169r. Zure bildur nax. Ib. 1171r. Zeren aiz,
Herodes, beldur, / erresuma galtzeko? EZ Noel 72. Ez naiz deusen ere beldur. Harb 144. Izanen zara zeure
Iainkoaren beldur, eta eginen duzu haren izenaz iuramentu. Ax 251 (V 168). Etzarela zure bekhatuak
dakizkitenen, baten ere hain beldur, nola zeure buruaren. Ax 436 (V 284). Ezta zuhur eztena erhoaren beldur.
Or Pr 597. Zarela Jainkoaren beldur, eta etzara izituren gizonen izigarridurez. SP Imit III 36, 3. Herioa maite
dute eta eztira batere haren beldur. Tt Onsa 164. Hura dükeie bide bat [...], hilziaren beldür ez izateko eta bethi
adelatürik egoiteko. Bp I 127. Beldür giren haren jüstizia boroga eraziren derikünaren. Bp II 15. Zaren
Jainkoaren beldur, eta etzare gizonen beldur izanen. Ch III 36, 3. Bethi etsaiaren beldur dire. He Gudu 124.
Pekatu barkatuen ere bildur izan bear gerala. Cb Eg II 31. Ahi aur ederra! / Gurekin dela / ez gera ezerren
bildur / naiz dena dela. GavS 16. Egortzen du bere seme bakharra etziotelakoan hari bederen gaixkirik eginen,
eta haren beldur izanen zirelakoan. Lg II 232. Etziran Jainkoaren bildur. Ub 57. Santubak, humildiak dirian
legez, beti dira euren egiteen bildur. CrIc 31. Gitxi dira ume denporan Jangoikuaren bildur dirianak. Mg CO
159. Ez gaituk orain ire beldur, ez mandakoa, ez ni. VMg 84. Geiegi luzatzearen bildur ezpanintz, exenplo txit
asko eta guztiz miragarriak esango nikezue. Gco II 56. Gizona ezta deusen ere hain beldur izan behar, nola bere
buruaren. Dh 213. Ez dago gizonik gizonaren billdur ez danik. JJMg BasEsc 173. Eternitate haren beldur izan
gaiten. Jaur 124. Mundukuen zeresan ta esamesen bildur naz. Ur MarIl 77. Badire haren beldur ez diren
gizonak. Hb Esk 220. Bekhatu barkhatuen ere beldur izan behar garela, edo horien beldurgabe ez gaudezila. Dv
LEd 67. Jaungoiko aserretuaren bildur etzera? Arr May 40. Erreferaria da / beldur arraiaren, / eta
kuarentaduna / ados jaustearen. Zby RIEV 1908, 93. Haren hontarzüna hedatzen da mentez mente haren beldür
direnetara. Ip Hil 79. Haren Jujamenduaren beldur nindake. Arb Igand 125. Mehatxu hoien eta handiagokoen
bardin direla beldur, nola jazko haizearen. HU Zez 209. Oro uzkur, oro lotsa, oro juduen beldur. HU Aurp 60.
Zeiñen bildur izan neiteke ni? Prankotar gudarien bildur? Ag AL 157. Hanbatenaz tinkiago atxiki die aberatsek
beren urre-moltsa non bozkatzeer buruz jende xehearen beldur baitziren. JE Bur 119. Aiztua badarua be,
Motrollo ezta aren bildur. Kk Ab I 35. Kararik kara begiratuaz / alkarren bildur etzian, / aiek etziran andik
jatxiko / goserik izan ezian. Noe 74. Gizona, zeren beldur zera? Ill Testim 28. Ez gira deusen beldur gaur hemen
gaudenak! Barb Sup 187. Santa Cruz etziteken etorri Gipuzkoara eriotzaren azpian, eta ala ere baserritarrak
aren bildur. Or SCruz 86. Mandatari maltzurra, / ez nuk hire beldur. Etcham 145. Juan adi orreikaz eta ez adi
ezeren bildur ixan. Otx 168. Il ondoan oraindik sulezera bidali dezakenaren beldur izan zaitezte. Ir YKBiz 277.
Aren iritziaren bildur zan. TAg Uzt 97. Oinazearen beldur izanen bide zen Theresa samurra. Mde HaurB 73.
Orren beldur duk bere ama ta baita ni ere. Etxde JJ 54. Ala izan oi gera gizonak; iñoren bildur ez zana neskak
izutu. Anab Poli 126. Ori dala-ta, arerio dira, eta beraz, alkarren bildur. Erkiag BatB 184. Baiña argia ezta
argiaren bildur. Vill Jaink 16. Eriotzaren bildur naz beti, / nai dot betikotasuna. BEnb NereA 78. Ez bahaiz gau
beltzaren beldur. JEtchep 111. Mats-aiena ezta Egoaren beldur, ezta ere Iparrak zerutik igortzen dituen eurierauntsiena.
Ibiñ Virgil 89. Etzena hotzaren beldur? Ardoy SFran 216. Gu etxian ez giñan / ekaitzaren bildur, /
etxian sartu nitun / zazpi gurdi egur. Uzt Auspoa 22, 108. Lohiaren beldur ez direlako. MIH 78.
v. tbn. MarIl 36. Jnn SBi 144. Zait Sof 154. Bildur izan: Añ LoraS 119. fB Ic I 56. Astar II 9. Ill Testim 24. Ir
YKBiz 85. SMitx Aranz 152. Arti Tobera 275. Osk Kurl 69. Vill Jaink 11.
(Con dat.). Ezin benturatuz nago, beldur dakion gaitzi. E 143. Nazione guzietan hari beldur zaiona, eta
iustizia egiten duena, dela haren gogarako. Lç Act 10, 35. A zein handia den Iainkoak giristino beldur
zaizkonentzat gorderik eta estalirik dadukan eztitasunaren multzutasuna. Ax 509 (V 328). Neguan hotzari eta
udan beroari beldur zaiona ezta ez zaldun ez merkatari ona. O Pr 546. Bentaja romanoai / deroezu Isasi, /
guztiak bildur jatezanak / bildur jakuzan guri. BBizk 17. Ez gatxakoz [Catilinari] bildur izango, ez Marteren
kanpuan, ez Auzitegijan, ez Batzaarreko aulkijan. Mg PAb 214. San Paulo Apostoluba bildur bajakon bere
aragijaren akulu ganari, nor bildur izango ez jako beriarenari? fB Ic II 265. Orain ezagutzen det Jainkoari
bildur zatzaiola. Lard 25. Jakob Labani bildur zitzaion. Ib. 40. Negu luzeari / Sekula, ain segur, / Bordelen
txakurrik / Etzateken beldur. Bordel 19. Bestela, zurekiko beldur natzaizuke, arrotz. Zait Sof 119.
(Con instr.). Beldur bazare hekin galtzeaz. SP Phil 267. Beldur naiz, bata baino bertzea lehenago
izendatzeaz. ES 117. Beldur zen lekhu hartako yendez. Lg I 207. Badirade ere gaiza güzietzaz ez solamente
jinetzaz bena eztirenetzaz beldür direnetarik. Egiat 250. Garbitasunari ukitzen zaizkon gauzen gainean, guziez
beldur izan behar da. Brtc 222. Beldúr bazára etsáies, urratukotú guzíak bere gurutzearén paloaréki. LE Ong
80v. Beldúr náiz neure bekátues, baitaude klamátzen justizia nere kóntra. Ib. 109v. Beldur ziran ezkongai
geratzeaz. AA III 382. Ai! nere Kristauak! Beldur naiz nere buruaz, eta beldur naiz geien geienaz gai onetan. Ib.
516. Huts egitea errex da, eta beldur naiz mindegia iharrazteaz. Dv Lab 340. Agitz bildur naiz, nere begiek ez-ta
Zureek dakizaten oben izkutuetaz. Or Aitork 293.
(Con destinativo). Cf. ejs. del tipo beldur zen bere biziarentzat (Lg I 352), 'temía por su vida', etc. Ur beroz
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
734