Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
luzea ta ezur aundikoa zan. [...] Indartsua. Besteak berrogei kiloren aldea kenduko zion. Baiña aragi utsa,
belaska, lan gogorretan zaildu gabea. Ataño MLanak 133. [Gure seme-alabak] gorputz aundikoak badira ere
osasun belaxka xamarrekoak. Ib. 54s. Aldi honetan zenbaitek herri xeheari --populuari-- azken hitza eman nahi
badio ere, zertan eta arte-gaietan, ez litzake harritzeko herri xeheak gai kaxkar eta belaxketara jotzea. MIH 322.
Sentiberatasun belaxkaz (horrela ziokeen Orixek) inguraturik azaltzen zaigu. MEIG V 133.
2 belaxka ( Lar, Arzdi Aves 163), belaixka (Hb ap. Lh). "Chova, especie de graja" Lar. "Belaiska,
chova, bidarisko" Izt C 197 (en una lista de aves). "(Hb), espèce de geai de la grosseur d'un pigeon qui a les
plumes noires et le bec verdâtre" Lh. "Corvus monedula. Belaiska. Chova" Arzdi Aves 163. v. belaxaga.
belaxkakeria. Blandenguería, debilidad. Gizon zorrotza zala ta egitan ari zala gerran, lengo gerrateko
saldukeriak ikusita; oraingo gerrateko belaxkakeriak ikusita. Or SCruz 83. Belaxkakeri oiekin etzedukan
Lizarragak gerra irabazirik! Ib. 102. Baiña nik Zure belarrietan aietako iñork entzun gabe neure belaxkakeria
erasiatzen nuan eta neure goibel-iarioa ixten. "Increpabam mollitiam affectus mei". Or Aitork 236. An dago ta
ez dute ikusten aruntzago ez ioateko ta "indarra Zuretzat gordetzeko", ta belaxkakerietan ez barreiatzeko. "Nec
eam spargant in deliciosas lassitudines". Ib. 287.
belaxkatu, belaskatu. Marchitar(se). "Reblandecer" A (que cita el ej. de Ant). Zoriontasuna erori da
tantoka, lore belaskatua kopeta koroatutik ostoka ostoka erortzen dan moduan. Ant Ezale 1899, 1b. Aurraren
animaren [sic] pozoi txarrak zulaturik, belaskatua ta igertua gelditu liteke. ArgiDL 4. Nere maite?... gogoan
aldituzu / esan-erreka legortuan / ori ta belaxkatuak dauden / zume xamur aiek? LMuj Olerti 1961, 298. Baina
egunoroko ahotan erabiltzeak berak belaxkatu egin du askorentzat lore miresgarri hori, usaia eta grazia
kendurik. MEIG II 59.
Debilitar. Alperrikakoak moztu. Ez beza itzen narotasunak gogaia belaxkatu. TAg Y 1933, 21. Olerkia
indargetu ta belaxkatu egiten dute onelakoak ere. Ib. 25. Zartzaroak zerbait belaxkatu dau ta nagikerira darua
soñak oargabean. TAg GaGo 8.
belaxta ((L ap. A). Corneja.
belaxte (L-sar ap. A; SP Dv), belatxia (det.; H). "Belaxtea, nœud coulant. Belaxte egitea, faire un nœud
coulant" SP. "Belatxia, nœud en rosette, en lacet. v. xintailua (L)" H. "Nudo corredizo" A (que cita tbn. a SP).
belaza. v. belaze.
belaze (G), belaza (G), belazi (G-azp), belasa (G-to), beraze, beraza (V). Ref.: A (belaze, beraza); A Apend
(belazi, belasa); Garate 6. a Cont BAP 1949, 356; Iz To. Prado, herbazal. "Pastizal, hierbal, besana, jaza" A.
"Terreno fértil, una vega" A. "Belazea, campo de hierba para segar; belaze bat; belaza, belazia; belaz bat, belaze
bat" Iz To. v. belardi. Tr. Atestiguado únicamente en la tradición guipuzcoana. Antes del s. XX se documenta
sólo en Aguirre de Asteasu, en la forma beraze, que no hallamos en otros autores. En DFrec hay 2 ejs. de belaze.
Zeretu ezazu zure neke oriekin mundu guzia; bildu ezazu urre eta zillar guzia; egin zaite ardi, bei, lur, baso
eta beraze guzien jabe. AA III 411. Egin zaite lurraren gañean arkitzen diran ardien, beien, basoen eta berazeen
jabe. Ib. 420. Maiatz-eguzki alaiari ongi-etorrika diardute ingurumaiko sasi-belazeak txinta-soiñu ta usai gozo.
Mok 3. Orduan ederki ianez indarberritzen dira, eta belazean etzanik ardo zarrez eta oreinki gozoz asetzen dira.
P. Etxeberria EEs 1928, 42. Ala artaldeko ardi sarkoia / dakustelarik barnean, / besteak, soinka, esi-zulotik /
sartzen dira belazean. Or Eus 264. Udaberri-goizaldea izan bear zuan. [...]; orko belazean esna-berria belarra,
gaur goizekoa munto artan pitxia, marmaritsu loreetan erle txintalaria. Sorarrain Lili 5. Xalbat, bere
astokoskorra aurrean artuta, Lizar-ithurriko belazera joan-etorrian zebillen azken belar ebaitea aprotxatuz. Bi
astoaldi belarrez etxeratu zitun eta berriz ere jo zun belaze aldera. Etxde JJ 234. Garai artan sagasti ederrak
eta aundiak zituan; arta-soro, belaze eta zakardegiak ere onak. Salav 11. Emengo aize presko onek eta barruti
auen ezetasunak! Soro ta belaze denak lorez beteak! Ataño MLanak 79. Azukrea belazeetan. Tít. de un libro de I.
Mujika Iraola (S.S., 1987).
belazi. v. belaze; BELAR-HAZI.
belazio (Lar, Añ, Hb ap. Lh). "Velaciones de casados, elkaragiriak, ongiriak, belazioak" Lar.
belazki (SP, Dv, H, A). Alegremente, con buen talante. "Belazki dago, de belle grâce, de beau visage" SP.
"C'est le même que belerazki, et que le (V) benaz. Constamment, résolument" H. La trad. de Harriet viene
forzada por su aproximación a belerazki; comenta sin embargo que Oihenart en uno de sus proverbios lo traduce
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
727