Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Echn, Ol, Or, IBk, IBe bel(h)aunikatu, Ker belaunikotu, Leon belaunkatu; He, Ur (V) bel(h)auniko jarri, Hual
belairuko isari, Ur belaunen gañean jarri). Bazedin ordu berean / Otoitzean / Iar belhaurikaturik, / Non senti
baitzezan sarri, / Miragarri! / Elhe' aragiturik. O Po 58. Serbitzu hura egiten zerauen xapela erauntsirik, eta
lurrean belhaunikaturik. SP Phil 275. Belharikaturik, bi eskuak iuntaturik, begiak aphaldurik, kruzifix baten edo
imajina debot baten aitzinian, ur benedikatuz zeinhaturik, lurrari pot bat eginik. Tt Ar 10. Belhaurikaturik
humilki gorphutza, / Adoratzen zaitut, Jongoiko bakhoitza. Gç 37. Etzaio aski ohore emaiten ahal, Izen handi
honen enzüliak oro Paradüsian, lürrian eta Ifernian belharikatzen direnaz geroz. Bp II 22. Oihu egiten zuten
haren aitziñean, belhaurika beitez. Urt Gen 41, 43 (Dv belhauna lurrera eman zezaten). Ostia Sainduaren
altxatzean ere doirik belhaurinkatzen direnek eta orduan ere maiz belhaun batez, hek othe dute gure Elizei zor
zaioten errespetua? CatLav 450 (V 210). Zerbitzu hura egiten-ere zaroen, buru-has eta belhaunikaturik. He Phil
275. Gizon bat behin lotsaren eta esparantzaren artian, [...], aldi batez eliza batetan, althare baten aitzinian
belhaurikatürik, orazionetan jarri izan zen. Mst I 25, 2. Ekusiko dezu noizbait giz-ainzur edo pintur belaunikatu
bat, ezker eskuan S. Kristoa ta eskoiekoan arri gogor bat duela. Mb IArg I 96. Egondu zen an egun guzian, bein
jaiki, bein jarri, bein belaunikatu, bein bere begi-zuloak alde batera, bein bestera jiratu. Mb IArg II 354. Badire
Israelen zazpi milla gizon ene eskuko daduzkadanak, eta belhaunikatu ez direnak Baalen aitzinean. Lg I 356.
Horiek horrela egin zituztenean, belhaurikatzen ziren, hartaz hirri egitekotzat. Lg II 272. Elizan sarzen zradien
guzietan belaurikatu eta bereala erran akto kontriziozkoa (Sal, 1780). ETZ 164. Hitz hetan Saul zen belharikatü.
Egiat 172. Ezta kestione, jaunak, / orai belarikatzia, / bertan egin itzazie / nik eman maniak. AstLas 24. Belarika
mitilak. Ib. 23 (acot. escén.).
(s. XIX). Aigü hunat Korpio / behar dük batheiatü / lürrian belharikatürik / Jinkuari parkamentü galthatü.
Xarlem 958. Aita Saintia bellarika eta minza. Ib. 1236 (acot. escén). Erran ezadak Xarlemaña / nahi zaitadanez
rendatü / eta bellarikatürik pharkamentü / mementian galthatü. Ib. 420. Zenbat bider abereak ta infernukoak
belaunikaturik Ostia santua igarotzean? Mg CC 204. Ur bedeinketua artu; ziñatu; belaunikotu; esan, Neure
Jesukristo Jauna, ta urrengo oraziñoa. Añ EL 1 5. Zenbat egoten dira [...] mezatako denboran bertan zokoetan
belaunikatu ere gabe, edo geienaz belaun bata lurrean duela? AA III 339. Belaunikatuko dira, dio S. Paulok,
Zeruan, lurrean eta infernuan arkitzen diran guziak. Ib. 543. Lepradun bat ethorri zen haren aitzinean
belhaunikatzerat. TB Mt 8, 2 (Lç adora zezan, Echn adoratu zuen, HeH khurtzen zitzaioela). Har hur
benedikatü, eta belharikatürik [...] egizü zure othoitzia, beste oküpazionerik batere hartü gabe. UskLiB 73. Izen
sakratu haren aiphamenera guziak belhaunikatuko dire Zeruan, Lurrean eta Ifernuan. MarIl 79. Dorleaux eta
Chartres belharka. Mustafa 58 (ap. DRA). Jinko horren adoratzeko gitian oro belharika. Ib. 186 (ap. DRA). Ze
pena andija izango litzatekian ementxe belaunikoturik egotia beti iraun edo eternidade guztijan. Ur MarIl 43.
Deadarrez pregoi batek ziola, guztiak bere aurrean belaunikatu zitezela. Ur Gen 41, 43. Belaunikatu ziran,
Jainkotzat ezagutu zuten. Lard 367. Belhaunikatzen dire gizonak eta yotzen dute lurra kopetaz bederatzitan. Hb
Egia 68. Nai badezu oñetan / belaunikatuta / adoratuko zaitut, / agindu zazu ta. Bil 98. Belhaunikatzen zen gero,
eta oren osoak belhauniko iragaiten zituen, batere higitu gabe. Laph 191. Jenobebak, lurrean belaunikatu [...]
eta egin zuen orazio. Arr GB 45. Zure aitzinian ümilki belhainkatürik, zure aitzinian ezagützen dit ene
ezdeustarzüna eta ene miseria. CatS 118. Jesüsen izenian oro belharikatzen direla. Ib. 98. Begiraune andi
batekin, / Bertan zan belaunbikotu. Ama Birjiña Aranzazukoaren kondaira (1881), 10 (ap. DRA). Belaunikoturik,
/ Jaunari gogotik, / Erregututen deutsa / Arimeagaitik. AB AmaE 342. Belaun-bikatu zan ta egin zion
Jaungoikuari orazio bere aizparen alde. Bv AsL 95. Onelako itz gozuak adituta, belaunikatu ziran
Jaungoikuaren zeloz suturik. Ib. 208. Ni ordukotz harri zabal hotz baten gainean belhaunikatua bainintzen. Elzb
PAd 23. Eta han zagon nihoiz jarri ez belhaunikatu gabe, edo xut-xuta, edo osoki ukhurtua. Jnn SBi 86.
Belhaunika gaiten hemen; / Birjinaren ager lekhua, / Beha horrat: horra nun den. Zby RIEV 1908, 292.
Belhainkatü ziren, adoratü zien eta gero eskentü zeitzoen bere oberendak. Ip Hil 105. Zure althare saintiaren
aitzinian ümilki belharikatürik. Ib. 223. Kurutzean iosiriko Iesusen irudi-aurrean belaunikoturik. Ag AL 156.
Gero belaunbikoturik guztiak mun egiten eutsen bateoko ponteari. Itz Azald 131.
(s. XX). Larunbatarekin [...] elgarri kofesatu ginelarik, aintzinera belhaunkatu zitzaudan eta desmetitu zen.
Prop 1901, 32. Belhaunika hadi, diotsate bere gizonek ere; eman hadi belhauniko. Bai, belhaunikatzen da. Prop
1903, 131. Kandela aundi baten ondoan belaunikatu zan Bernardatxo. Goñi 63. Khanberan ziran sei emazte
belharikaturik. Eskual 14-8-1909 (ap. DRA). Konsekratzailea, bai eta aphezpiku, aphez eta fededun, bilkhura
guzia belhaunikatzen da. Lander EEs 1916, 60. Doi doi doi belañikatu da. Ag EEs 1917, 203. Belhaunikatzen
da, eta ahapetik othoitzean egoiten. Barb Sup 52. Haren aitzinian belarikatü gira. Const 31. Eta jauparijak eta
agintarijak bere aurrian belaunbikotu. Altuna 110. Aphezaren aitzinin hirur oren laurden igaran belhaikatürik,
nigarretan elkhi kobesionaletik. D. Béhéty GH 1929, 75s. Belaunbikotu dirala danak / Gurutza deunan aurrian.
Enb 35. Belaunikatu lurrian eta / errezuan zian asi. Tx B II 90. Nun nahi othoitzean / belaunikatua / saindu iduri
debru / madarikatua. Balad 215. Gure Yakintsua, bere harriduran belaunikatzera zohalarik, Aita sainduak
larderiaz, [...] debekatu zakon ohetik higitzea. Zub 46. Ongi ikasiz geroz, ongi ezagutu eta gero belaunikatu eta
sinesteko. FIr 164. Iduri done orren aurrean belaunikatu zaite. Alz Ram 129. Belaunikatu ziran guztiak. Or
Tormes 115. Erri guzia arbelean belaunikatzen da. Or Mi 143. Mutilla lurrian belaunikatu zan eta zara-ganian
makurtu zan, eta emon eutsoezan berrogetamar paluak. Kk Ab II 147. Maitari biak, beren urratsak neurturik, /
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
722