Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
belastun (BeraLzM). Pendiente. Neol. creado por AG en 1896, de belarri 'oreja' y estun 'aro, anillo' (AG 1015
nota). Según NeolAG el primer ej. se encuentra en Euzkadi 1915, 466.
belategi. v. belartegi.
belati. v. belardi.
belats (belas G-to ap. A Apend), belatz, belatze, beratz (V ap. A). 1. Prado. "Hierbal" A. "Herbal" A Apend. v.
belardi, belaze. Irabaztun ori lanian aixa / belatze tontor batian. EusJok II 73. Orduan, sagar-ondoak eta
belatzeko landara guziak obeto artzen dituzte lurreko janariak, eta simaurra zabaldu ta gero arretziak ondasun
asko ta asko dakarzkie sagasti ta belatzari. EEs 1916, 271. Lurraren azal muskerra arrotzen / ari dira azpiti
gora; / ba dute neke larrutzerako / euntze (belardi, belats) geienen galdorra. "Trabajo les queda mientras
desuellen la mayor parte de las crestas de las praderas". Or Eus 296.
2. belatz. (Uso pred.). (Estar, etc.) cubierto de hierba. Sagar-ondoa besterik ez badago sagastian, lurra azalarrotu
[...] egiten da. Sagastia belatz badago, belar gañera simaurra zabaldu ta arret arin bat ematen zaio
lurrari. EEs 1916, 271. Sagastia belatz dagonean. Ib. 271.
belats. v. 1 belatz.
belatse. v. bedatse.
belatu. Velar, cubrir con un velo. Baldin beraz emaztea ez bada belatua, motz derotzatela biloak. TB 1 Cor
11, 6 (Lç estaltzen ezpada, Dv estaltzen ez bada).
belatu. v. beilatu.
belatx. v. 1 belatz.
belatxar. v. belatzar.
belatxarre. Corneja cenicienta. "Belatxarrea, corneille mantelée (la). Burua, lephoa, hegalak eta buztana
beltzak ditu: gainerateko guzia, zuriska da. Hortarik heldu zaio bere izena, ezen hemengo grisa eta Bizkaiako
arrea gauza bera dire" Dass-Eliss GH 1923, 490 ( Lh). v. bele. Mamu tzar hainitz garbitzen du
belatxarreak, bainan xori ttipi frango ere ba. Dass GH 1923, 490.
belatxau (G, BN-lab; Lar, Hb ap. Lh , H (V, G)). Ref.: Lh; Arzdi Aves 163. "Graja, belatxaua" Lar.
"Hay grajas y grajos, belatxauak" Lar Cor 42. "Belatxaua. Graja" Izt C 197 (en una lista de aves). "Choucas,
espèce de corbeau. Syn. belatxikia" H s.v. belatxa. "Corvus corone. Belatxaua, beltzurra (G). Graja" Arzdi Aves
163. "Belatxaua, choucas (le). [...] Etxe-usoaren heintsukoa da. Ez du beleak bezen luma beltza azpian bederen.
Beleetan bat balinbada ongi-egilea, denik ere hau da: hainitz sagu, arratoin eta suge jaten du" Dass-Eliss GH
1923, 491 ( Lh). "Épervier" Lh. Belatxaua dorre edo etxe handi zahar bat den zoko guzietan kausituko da:
hango hegaztina da. Dass GH 1923, 491.
belatxeta (Lar, H; -xet Hb ap. Lh), belartxeta (Lcq 128, BeraLzM). "Espliego, viene del bascuence esplika,
ispilikua, belatxeta, que vale lo mismo" Lar. "Espilikua, belatxeta, espliego" Izt C 44 (en una lista de nombres de
plantas). "Lavande, plante" H. v. BELAR XUT. Bazekian [...] zeiñ tokitan zeuden kamamilla, belatxeta,
karraskilla ta beste orrelako belar mota gizonarentzat osasungarriak. Ag G 3.
belatxi (H, Arzdi Aves 163). "Belatxia, grajo" Izt C 197 (en una lista de aves). "Geai, oiseau" H, que cita a Izt.
"(Pyrrocorax alpinus Vieill.). Belatxiya, belatxiki" Arzdi Aves 163.
belatxia. v. belaxte.
belatxika. v. belatxinga.
belatxiki (Lar, Añ, H, Hb ap. Lh, Arzdi Aves 163), beletxiki. "Grajo, belatxikia. Lat. gracus, graculus" Lar.
"Grajo, cuervo menor: (c.) bela txikia; (V) erroia" Añ. "(G) choucas" H (que s.v. belatxa da tbn. la acepción de
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
711