Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
- BARNAKO. a) "Interior, barrengoa, barrukoa, barnakoa" Lar.
b) (Tras ines.). De a través de. Adimendu batek aldez aurretik ezarri dion asmo edo xedeak gidatzen du
kondairan-barnako bere bidea. Vill Jaink 169.
- BARNAN. En el interior, dentro. Ongi konfesatu eta / mezak ere entzun, / iya errezelorik / barnan senti
dezun. Ud 106.
(Tras ines.). En el interior de. O Amudio! o bothere! / Zer da zu bezalakoa? / Hostian barnan eman duzu /
Zeruetako Jainkoa! Gç 110.
(Tras gen.). Zoinen aphal erori behar düdan zure jüjamentien barnan. Ip Imit III 14, 3 (Mst jüjamentien
barnatarzünian).
(Tras tema nominal nudo). Ur garbijan eure begijok, / ta lorak eure niñi-barnan. "En lo más profundo de
tus pupilas las rosas". Laux AB 38.
- BARNARIK. Profundamente. Bixtan da hain barnarik erabiltzen den lurrean altxa ditazkela uzta aberatsak.
Gatxitegi Laborantza 51.
- BARNAT. Adentro. v. supra (III). Hura iragan eta ondoan ikusiko duzu barnat sarzeko entrada. INav 128.
Ioanen zare barnat harik eta ababorreko leihorrean den buru handiaren trebeseraiño. Ib. 127. Piarres bada
jarraiki zitzaioen urrundik aphezen prinzearen etxeko eskaratzeraiño, eta barnat sarthurik jarri zen sehiekien.
He Mt 26, 58 (Ip barna). Hitz hoiek erranik, / Bere athea hersirik, / Saindu berria barnat joan zen. Arch Fab
213. Sudurra xilotik erakutsten dute: / Gero aphur bat burua ere, / Gero barnat sartzen dire. Gy 249. Gathez
egin hesia Sanchok ezeztatu; / Barnat soldaduekin bera lehen sarthu. Hb Esk 68. Bazuen berekin gakhoa eta
sartzen da barnat. Hb Egia 16. Khea sartzean barnat athorrei, hantu ziren eta goiti abiatu. Ib. 138. Zorigaitza
orori darraikotela diruri. Erregeren zaldia eritzen da: sartzen zaizko barnat gorputzean bere lau zango-besoak!
Ib. 76.
- BARNATIK. Profundamente (sdos. prop. y fig.). "Horik oro ikertü düte barnatik (BN-arb, S), ahal zütien
bezaiñ barnatik (S), artzainen buruausteak ahal bezain barnatik erakusten dauzkigu (BN-ciz)" Gte Erd 269.
Nik ere dut moldatzen goldearen hortza, / Ontsa zorrotza, / Barnatik ausik dezan ildoan lur hotza. Ox 168. Ezin
sinetsia da etzuen gertakari horrek holako seme baten bihotza barnatik hunki. Ardoy SFran 107. Jaunak badaki
zoin barnatik zitudan maite. Ib. 294. Gauzak barnatik erraten ditut / behin hasten naizenian, / aiherkunde bat
hartua baitut / emazte hoien gainian. Mattin 89.
Barnatikegi ez har othoi amoriua, / Gazterik eztakizün xuri bilhua. 'Ne prenez pas trop à cœur'. Etch 686.
- BARNATIKAKO. Profundo, sentido. Bainan orduan ere, beti ez bazen solas goxoenekin edo gurienekin
mintzo, beti zoin barnatikako sendimentu onekin! Ardoy SFran 298.
- BARNAXEAGO. Un poco más profundamente. Lurra hainitz urtsua delarik eta ondo handikoa, han
barnaxeago sartzen dira [drainak]. Dv Lab 115. Lantzeaz bezainbatean barnatuz, bainan emeki emeki, urthetik
urthera ilderreka barnaxago eremanez, bederen zehe handi baten heineradino. EOnAlm 1905, 19 (ap. DRA).
Un poco más adentro. Sartzen gira Iruñan patar ezti bati goiti, kazerna berriak diren hegitik. Barnaxago
bagoazi, datxikola, etxe-andana handi baten artetik. JE Ber 20. Zonbait urrats barnaxago baita eraikitzen San
Inazioren jauregia. Ib. 55. Barnaxago baita etxeko athea, ezagun ere da jatera emaiten dutela berdin, galdatuz
geroz. Ib. 69.
(Tras ablativo). Bidetik barnaxago, itzalpe batzuen gibelean, ikusten ditugu bai hotelak, bai ur-onen
hartzeko atherbeak. JE Ber 74.
- BARNENIK. Lo más profundamente (sdos. prop. y fig.). Barnenik iraultzen den lurrak ekhartzen du
ondoriorik hobeena. Dv Lab 29. Monarka handia, printze / Guziek nahi baituzte / Ikhusi bere estatuak / Zuhurki
gobernatuak, / Bihotzean behar dute / Garraiatu bethiere / Barnenik sentitzekoa / On komunaren zeloa. Gy 292.
barnade. "Penetración" Lar.
barnadura. "Enfoncement" Ht VocGr 352.
barnagarri. 1. Penetrable. "Penetrabilidad, penetrable, barnagarria, barrenkaia" Lar.
2. "Penetrativo, barnagarria, barnakaia" Lar.
barnagotu (Lar, Hb ap. Lh, H). "Ahondar, barrenagotu, barruragotu, barruagotu, barnagotu lurrean" Lar.
barnaixka. v. barnaxka.
barnakai. "Penetrativo" Lar.
barnaki. "Barrenki, profondément. Syn. de barnaki" Dv. "Profondément, barna, barnaki, barnatik" Casve. v.
barneki.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 71
mende.