Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
belarrondota, bedarrondota (V-gip). "Las tareas del heno. Bedarrondotia lan astuna da" Elexp Berg.
"Aurtengoz akabaittugu bedarrondotak" Ib.
belarrosi. v. bilarrauzi.
belartari (Lar), bedartari (Lar). "Herbajero, arrendador de las yerbas, belartaria, bedartaria" Lar.
belartatu (Lar), bedartatu (Lar). "Herbajar, pastar los ganados" Lar.
belarte (Lar, Hb ap. Lh). Velarte. "Velarte, un paño fino, es voz bascongada belartea, intermedio de velo y de
pelo" Lar. "(Hb), sorte d'ancien drap fin, et de bonne laine" Lh. v. belabre. Indazu belartezko xakea zerren
er[r]axazkoa megatx da otz onegazko. "Dame el sayo de velarte". Mic 12v. Belarte-atorra, illagi gozo-fiñezko
galtzak eta oiñetako leunak, eta aste-egunetan bellori fiñez jantzi-ta bere burua ederresten zuan. "Sayo de
velarte". Berron Kijote 31.
belartegi (AN, L-ain ap. A; Aq 1286, -lh- Dv, H; belharthegi Hb y Foix ap. Lh), bedartegi (H), belartei. 1.
Henil. "Henil, belartegia" Aq 1286. "Fenil" Dv y H. v. beluztegi, belardi (3). Sartzen bada barnerat
[belharra], itxurak enganaturik, belhartegian bihurtzen da, berotasuna hartzen du eta gozoa galtzen. Dv Lab
121s. Hainitzek bazka-zilhoak egiten dituzte errextasun batengatik mañateren gainean. Hori baino hobe laiteke
kanpotik ematea belhartegiari bidea. Ib. 218. Aberetegiko hatzak ez du belhartegian sarthu behar. Ib. 128.
Miatuko zituzten xeheki oihanak, xarak, urruneko etxeak, sabai edo belhartegiak eta ardi bordak. Elsb Fram 71.
Haur hotza, mukuzua baizik ez zen oraino, eta belhar-leatxunak behin baino gehiagotan sartzen zituen, xixtuz,
belhar-tegi nekeenetan. Barb Sup 145. Elizak bilhakatu ziren aberetei, belhartei... Iriart GH 1927, 148. Barne
hau, jauregiko belhartegia edo sabaia zen, lehen; hemen etzaten ere ziren, belharrean, jauregiko hiru muthilak.
JE Ber 60. Azkurria ere emango diezu ta aldaxka xamurrak ugari; negutean, berriz, eztiezue orregatio
belartegirik itxiko. "Faenilia". Ibiñ Virgil 100. Suak suntsitzen du Hegiapalen borda bat, aldean duen belartegi
batekin. Lf ELit 175.
2. (AN-5vill), belategi (AN-5vill), belatei (AN-5vill). Ref.: A; Caro EJ 1951, 113; EAEL 67. Echaide Nav 102.
Prado, herbazal. "Belategi, prado, hierbal" A. "Prados naturales que en Vera se llaman belartegiyak" Caro EJ
1951, 113. v. belardi. Ni, ni naz bide zuzen edo belartegi onerako sar-bidea. Nere ondotik dabillena [...]
sartuko da belardi onak diran tokian. Mb IArg I 372. Ardiak joan bear dute arzaiak daramazien larrera edo
belartegira. Mg in BOEg 2543.
belarti. "Herboso, belartsua, belartia, belarduna, bedartsua" Lar. v. belartsu.
belarti. v. belardi.
belartsu (Lar, Añ (G); -lh- Urt I 96, Dv, A), bedartsu (Lar, Añ (V)). Herboso. "Acerosus, belhartsúa,
lastotsúa" Urt I 96. "Herboso" Lar y Añ. "Herbeux" Dv. "Abundante en hierba" A. v. belarti. Toki ura
belartsua zan gero. Ol Io 6, 10 ( Leon, Or, IBe belartsu; Lç zen belhar handi lekhu hartan). Iturribegiko ur
txirrioak, eskeñitako ur eztiakin batzen diran sakan ixil eta belartsuaren gain, oña ezarri etzazun. Zait Sof 109.
Eguerdi-aldean, Gorbei-mendie dakusgu, ango atx eta landa guri bedartsuekaz. Akes Ipiña 21. Lur mardul eta
ezotasun goxoz bustitakoetan, landa belartsu ta emankorretan. Ibiñ Virgil 86. Zoaz Tarento oparoaren inguruko
baso mearretara, edota Mantua doakabeak galdu zituenak bezalako landatara, ibai belartsuan kikneak
bazkatzen ditutenetara. Ib. 86.
belartu (Lar, Añ), bedartu (Lar, Añ (V)). 1. "(Hacerse, y llenarse de) hierba" Lar y Añ. "Belhartu, pousser en
herbe" Dv.
2. "Marchito" BeraLzM.
belartxeta. v. belatxeta.
belartxiki. "Lechón, marrano: (V) txarria, belarluzea; (G, AN) txerria; (c.) lauñekoa, urdea; (V) belartxikia,
ganadu baltza" Añ. Cf. belarluze (3).
belartxo (Urt V 13), bedartxu. Dim. de 1 belar. Kangrenatzar bat jajoko jako / Ondo ezpadogu sajeetan; /
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
709