Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
2. Marinero que maneja las velas. Eta nork ez daki ez dela haizea bezain aldakorrik, batean ba, bestean ez,
batean alde baterat, bestean besterat! Bazutela lan belariek! "Les voiliers". Ardoy SFran 152. Belariek bazuten
lan haize ukaldier eta uhainen oldarrer behar zen bezala ihardokitzeko, batean belak altxatuz, bestean apalduz,
untzia joan zadin edo lasterrago edo emekiago. Ib. 246.
2 belari (V, G ap. A; -lh- Hb ap. Lh, H), bela-hari (Dv). "Belahari, syn. de lixta-hari, ficelle" Dv. "Gros fil à
coudre des voiles, sacs, etc." H. "Hilo para coser velas" A. Halakoak ezagun edozein bidetan, / Xapelak gorri
eta abreak mukhitan, / Xelina pelatua, kapa leihoekin, / Krapestuak hirrikan belhari puskekin. Hb Esk 204
(Harriet traduce: 'les licous en morceaux, rattachés avec des ficelles'). Khendu nioen taula bati itze bat; mokoa
amutu nioen, lothu belhari luze bat, ezarri bixkotx zathixka bat amu mokoan, eta urerat aurthiki. Prop 1896, 185.
belharika. v. belaunika.
belarjale (PMuj). Herbívoro. Fosilak ematen duten kontuan, belar jale ziran aldi aietako animali geienak.
J 1958 (nº 8), 78. Belar-jalerik baldin bada, nunbait belarra ere ba-dagoelako izango da. Vill Jaink
114.Ugaztunen elikadura. [...]. Ardi, behi, zaldi eta horrelako abereak belar-jale dira. Ugaztunak (Donostia
1976), 3.
belarka (R, -lh- S; -lh- Lecl, Dv (S), H (BN, S)), bedaka (S; H). Ref.: A (belarka, bedaka); Lrq (belhar,
bedaka). Siega, recogida del heno. "Belharka, fenaison" Lecl, Dv y H. "Bedaka, fenaison" H s.v. bedakari.
"Belarka (R), belharka (S), siega del heno" A. "Bedaka (S), siega. Bedakan ari (S), belakan ari (BNc), segar,
remover hierbas" Ib. "Agian bedakako arotuko düzü. "Quizá, para remover las hierbas, habrá buen tiempo" Ib.
s.v. arotu. "Belharka, fenaison" Lrq. Egün bat irabazten da, eta üztaileko egün batek badü bere enplegia
bedakan. D. Béhéty GH 1932, 92. Bedaka hortan zitak berotu kapela. L. Ligeix in Onaind MEOE 1110. Bedaka,
ogika, arradailka, iratzeka, gaztaina biltzea, arto biltzea, zonbat lan goxo etxalte batetan, denbora ederrarekin.
K. Oxibar in ZIZ 45.
belarkari (R; -lh- S; Lecl, Dv, H), bedakari (S; H). Ref.: A (belarkari, bedakari); Lh (belharkari); Lrq (belhar,
bedaka). Segador, persona que trabaja en las labores del heno. "Faneur" Lecl, Dv. "Belharkaria, faucheur,
faneur" H s.v. belharka. "Belarkari (R), belharkari (S), segador" A. "Bedakari (S), forrajero" Ib. "Belharkari,
ouvrier qui travaille à porter le foin au grenier" Lh. "Belharkari, qui travaille aux foins" Lrq. "Bedakari, faneur"
Ib. Ez da ohartu denbora haietan (udaldian) artzain eta bedakariek hur sano eta arhinez ziela beren egarria
hausten. GAlm 1954, 42 (ap. DRA).
belarkatu (R; -lh- BN, S; Lecl, Dv, H), bedakatu (S; H (S)). Ref.: A (belarkatu, bedakatu); Lh; Lrq (bedaka,
bedakatze). Segar, recoger heno. "Belharkatu, faner" Lecl. "(Abb), faner le foin" Dv. "Bedakatzea, faner du
foin. Bedakan eraunstia, travailler à faner" H. "Belarkatu (R), segar heno" A. "Bedakatu (S, Chaho ms.), segar"
Ib. "Egün bedao dük, hots bedaka (Sc), hoy hace buen tiempo para cortar hierba, ea a segar" Ib. s.v. bedao.
Jentík, bedaká behárrez, óro góiz mezán. "Voulant aller faner". Lrq Larraja RIEV 1935, 144.
belarkatzaile, bedakazale. Segador. Hantik egün zunbaiten bürian, paperak sos-bedakazale baten eskietan
ezariren dira. Eskual 10-4-1908 (ap. DRA).
belarketa (Hb ap. Lh). 1. Cantidad de hierba. "Belharketa (Hb), abondance d'herbes, de foin" Lh. Errán-zue
bada Jesusek: Jarrarazi-zkizie jendeók. Ezi belarkéta andi-bát zé leku-gártan. LE Io 6, 10 (Lç belhar handi).
Cosecha de hierba. Behar bezala berritzen, ontzen eta arthatzen baditugu gure pentzeak, izan dezazkegu
belarketa haundiak. Gatxitegi Laborantza 79.
2. "Belarketa (acarreo de la hierba)" (BN-baig) Satr CEEN 1969, 163. En HerVal 274 hay belargeta, "acarreo
de hierba", sg. el editor; probablemente en el orig.
belarketari. "Belharketari (Hb), ouvrier qui charrie les foins" Lh. "Herboriseur, belharketari" T-L s.v. herbette.
belarki (A DBols), bedarki (A DBols). Vegetal, planta. "Herbáceo" A DBols. "Vegetal" Ib. Babazuzak io
zituen Larreko belharki guziak ere, eta porroskatu zituen Larreko arbola guziak. Urt Ex 9, 25 (Dv belhar guzia,
Ur belar guztia, Bibl belar guzia). Seigarren egunean, Jainkoak manatu zion lurrari ekhartzeaz, ez belharkirik,
ez eta arbolarik, orduraino gisa; bainan bai alimalia bizi eta mota guzietarik. Lg I 14. Ustelkia da belhar
ondakin eta azienda ondakin usteldua. Lurrak hazten dituen belharki, arbolaki, animaleki, orok egiten dute, hil
diren ondoan, ustelkia. Dv Lab 19. Bedar edo bedarkien artean arola esaten iako, beste gauza askon arteko
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
693