Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
"hosco", capotudo" Lar. "Ceñudo. Fig. rudo, adusto, tétrico, poco afable. Urlia da gizon bekoskodun bat. Sin.
bekozkotsu" VocCB. "(V, G), rigide, sévère. Gizon bekoskoduna, homme sévère" H. "(G), adusto" A. Utsegin
dezu; esango dirate Filosofo bekozkodunak; begitandu zatzu; oiek dirade amesak eta kontuak, Platonen
iduripenak. Lar SAgust 4. Ez det ere kantatzen Ciden eta Pelaioren semeen erru eziezkorra, zeintzuek gure
Españako sarjin loretsutik mairu basatia bota ondoren itzulitzen dituzten aurpegi bekoskodunak Europaronz.
Otag EE 1882c, 413. Emen jendeak barre askotxo egin zuen, eta alkatea berriz betozkodun jarri zan. Urruz
Auspoa 113, 28.
bekozkotsu (VocCB (s.v. bekozkodun) Dv), bekoskotsu (Lar, Hb ap. Lh). "Ceñoso, bekoskotsua,
bekurundetsua" Lar. "(Hb), sourcilleux, renfrogné, sombre" Lh. Hay un ej. de betozkotsu en DFrec.
bekozkotu, bekoskotu (Lar, Añ (G)), betozkotu (G-azp ap. Gte Erd 150). Fruncir el ceño, enfadarse.
"Encapotarse" Lar y Añ. Baña ez da konbeni / disputan astia / eta betozkoturik / iñor ikustia. Urruz Zer 84.
bekoztu. Udazkena zan. Odol tantozko / ezti-margoa / eguzki-galdak zixurin. / Ibar-gangarrak (garganta del
valle) doi-doi bekozten... (estando de frente). Loram 73.
bekulari (SP A). "Salaire des serviteurs" SP, que cita a O. Mithil, neskato eta langiler bere sarien eta
bekhülarien ükhatzia edo bortxatzia. Bp I 57.
bekunde. v. bekurunde.
bekune. "(V-arr), mirada. (Contr. de begira-kune)" A.
bekuntze. v. bekuruntza.
bekur. v. beakur.
bekurunde (A, H; -kh- Sb-Urq, Dv), bekunde (L-ain ap. A). Entrecejo, frente; semblante, expresión.
"Bekhurundia, supercilium" Sb-Urq. "Bekhurunde ou bekhuruntza, regard, et par extension, figure" Dv.
"Sourcil" H. "Bekunde gaiztoa" DRA, que cita a SP (pero no se encuentra). v. bekozko. Jaunak ordean
bekhurunde dorphea egiten diote gaixkiak egiten dituztenei. He 1 Petr 3, 12 (Dv bekhurunde; Lç begitharte, TB
aitzine, Ol bekozko, Ker arpegi, IBk aurpegi, IBe kopeta). Maiz bekhurundea, duenak beltzena / Harrek berak
duke, arima ederrena. Gy 220. Begiz har zazu sainduen bekhurundea, eta erakhutsazu ez ditutzula bazterrerat
uzten zutaz sinheste dutenak. "Faciem sanctorum tuorum attende". Dv Iudith 6, 15. Haren begiak beharraren
gainera daude; haren bekhurundea gizasemeei galdez dago. Dv Ps 10, 5 (Ol so batez gizakumeak ikertzen ditu,
Ker betazalaz arakatzen dauz gizakiak). Ez dut merezi zure bekhunde jainkozkoa trika dadien nere gainean. Dv
LEd 149s (Cb Eg II 80 ez det merezi zuk niri begiratzea). Jainkoa bethikotzat galtzea, haren bekhunde
zoragarria behinere ez ikusi-beharra, hori da ifernuko gaztigurik latzena. Ib. 231 (Cb Eg II 129 aren arpegirik
beñere sekulan ez ikusi bearra). Eritasun, gaitz, oinhaze, [...] munduaren akhabantzaraino izanen diren guziak
eror beitez nere gainera, bainan ezti bekit zure bekhunde hasarrea. Ib. 205. Ohartu ninduan berehala batek
airos eta alegera bezain bertzeak ilhun eta goibel zuela bekhundea. Elzb PAd 47. Hola mintzo denak bekundetik
aise ageri du ez dela trufaz mintzo, errana segurki eginen duela. Haizbelar GH 1925, 159. Nausi baten eskumakhilak
zenbatetan ez du, gogo kontra ere, bekunde beltza eginik menekoa larderiatu behar? M. Elissague GH
1926, 97. Segur bekundea belztuko du, norbeitek, haren espantuak hemen egin dituela heltzen bazaio
beharrietarat. Zerb Azk 113.
(Lar), bekurande (Lar DVC), bekunde (L-ain ap. A). "Sobrecejo" Lar. "Ceño, bekoskoa, bekurundea" Ib.
"Bekoskoa, bekurandea, ceño, sobrecejo" Lar DVC 189. Cf. BEKURUNDE EGIN. Egia da hetarik athera
lehen argiek eginarazi diotela hedoitarrei iguzkia goibelarazteko bekhurunde bat. Hb Egia 140.
- BEKURUNDE EGIN. "Caperare frontem, begitarte gaxtoa vel bekhurunde egitea" Urt IV 168. "Bekurunde
egin (L-côte), poner ceño" A.
bekurundetsu. "Ceñoso" Lar. "Sourcilleux" H.
bekuruntza (-kh- Dv, A), bekuruntze (BN-baig ap. A; -kh- BN-baig ap. A), bekuntze (BN ap. A), bekarantze
(-kh- BN-baig ap. A). Cara; semblante, expresión. "Bekhurunde ou bekhuruntza, regard, et par extension,
figure" Dv. "Bekuruntza, bekuruntze (BN-baig), mirada" A. "Bekhurunze (L-sar, BN-baig), semblante" Ib. v.
bekurunde. Kain hortaz jelosia gaitzean sarthu zen; bekhuntzea beltz eta burua aphal eman zen. Etcheberry
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
674