Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
bekila. Muleta; (fig.) pata larga. Amiamoko lepo-luz, / Moko-luz eta zangar-luz, / Bere bekillen gaiñean /
Noizbait norapait zioan. "Sur ses longs pieds". Gy 29s.
bekinbat. v. bezanbat.
bekiro. v. behekiro.
beklaire. "(S), ujier" A. v. bekairi.
beko (-kh- Dv, Hb ap. Lh, A). Tr. Empleado, sobre todo en la expresión bekoz beko, en la tradición
septentrional no suletina. Desde finales del s. XIX tbn. lo usan algunos autores meridionales. Cara, expresión
(acompañado de adj.). "Face. Ce mot ne s'emploie guère qu'au médiatif défini, bekhoz bekho, face à face" Dv,
que cita a Gy. "Face, visage, mine" Lh. Cf. SP: "Bekoa, bec", seguramente refiriéndose a la expresión bekoz
beko, que cita a continuación, y traduce "bec à bec". Beha zaguzu bekho arrai batekin. Livre du Jubilé (1826),
78 (ap. Dv). Bertze batzu aldiz, bethi bekhoa arrai, ezpaiñetan bethi, erran badaite, hirria hasia dabilkatenak.
Gy IX. Egon zen larroin gaizoa / ez edirenik magoa, / Net illundua bekhoa. Ib. 243.
- BEKO EGIN. Hacer frente. Barnea gal balakit, erran lezakete bentzutu nutela; nahi diotet hil artean bekho
egin. Prop 1888, 16.
- BEKOZ. De frente, de cara (a). Olibetako mendian tenploari bekhoz iarririk zegoela. HeH Mc 13, 3 (Lç
tenplearen aurkhan, He tenploaren bistan, Dv tenploaren parrean, TB tenpluari betaz beta, IBk jauretxearen
aurrez aurre). Adimenduari berari bekhoz, zer da zuzenagorik? Zerurat behar gare heldu. Lap 350 (V 160).
Leio eder baten, bekoz an zegon jekia / --beso-alki biguiñean lepo-eroria. "Estaba mirando desde una hermosa
ventana". Or Eus 53.
- BEKOZ BEKO (BN-arb; SP, H, -kh- Urt I 263, Dv). a) Cara a cara, frente a frente. "Bec à bec" SP. "Face à
face. Syn. aurkez-aurke, aurrez-aur, begiz-begi, etc." H s.v. bekhokia. "Zeurekin itz egin nai nuke aurrez aurre
(G-azp), biz bian (AN-gip-5vill), buruz buru mintzatuko gara (B, BN-lab-ciz-arb, S), aurrez aurre (V-gip),
arpegiz arpegi (V-gip), bekoz beko mintzatu (BN-arb)" Gte Erd s.v. pertsonalki. v. AURREZ AURRE.
Sekulakotzat zare zu, / Egun laudatzekoa; / Zuk erakuts dezakezu, / Bekhoz bekho Ienkoa. Arg DevB 25.
Gaitezentzat hara eta, / Iaunaren presenzian, / Bekhoz bekho ikhus eta, / Bethi haren lorian. Ib. 42. O Jesus ona
eta maitagarria! noiz izanen naiz estatu hartan zeiñetan nik zu bekhoz bekho ikhusiko baitzaitut. Ch III 48, 3.
Zeren esperantza baidut sarri ikusiko zaitudala, eta orduan mintzatuko gare bekhoz bekho. He 3 Io 1, 14. Zer
izanen da bada ikhusiko denean gure Jainko handia, bekhoz-bekho, zeruan, bere maiestate adoragarri guziaren
erdian! Lg II 169. Mathieuek ederretsi zituen Salbatzaillearen hitz ukigarri hauk; egon zen aphur bat harekin,
bekhoz-bekho, solasean. Ib. 83. Han [tenpluban] deskansuan eta aisiarat gustatzen zinduen Jinkoarekin bekhoz
bekho egotea. Mih 18.
(s. XIX) Ikhusten dute garbiki, estalgirik gabe, bekhoz-bekho; ikhusten dute bere baithan eta den bezala. Dh
175. Pierres ethorri zenean Antiokerat, erresistatu naion bekhoz bekho, zeren eta merexi baitzuen erreprenitua
izaitea. 'In faciem ei resisti'. TB Gal 2, 11 (Lç bekhokiz, He bekhokirat lehiatu nintzaioen, Dv begitharterat
ihardetsi nioen). Noiz ikusiko zaitut bekhoz bekho, edertasun eternala? JesBih 447. Bekhoz bekho heiekin bakeaz
mintzatu. Hb Esk 29. Gizon eta zezenak beiratzen elkharri, / Bekhoz-bekho yarriak, bortzen harrigarri. Ib. 225.
Egun batez aurkhitzen da bekhoz bekho itsu batekin. Hb Egia X. Etzuen nihor hil, ez yo, ez bekhoz bekho
laidoztatu, gutiago gibeletik. Ib. 80. Mendian bekhoz bekho suaren erditik mintzatu izan zaiku. Dv Deut 5, 4 (Ker
aurpegiz-aurpegi). Ikhusi dut Jainkoa bekhoz bekho, eta begiratu dut ene bizia. Dv Gen 32, 30 (Urt bisaiaz
bisaia, Ur arpegiz arpegi, Bibl begitartez begitarte). Zer nahi inyurio suerte erran zazkon bekhoz-bekho. Elsb
Fram 98. Jainkoa ikusiko duenean, ez munduan utzi dituen bere edertasunaren arrastuetan, bainan bekoz-beko,
den bezala, itzalik eta ilhunberik gabe. Lap 421 (V 192). Eta oni, arpegiz arpegi edo bekoz beko ak Mari-droga
esanarren. A BeinB 43. Gure gizonak han emaiten dituzte, bekoz-beko, elgarretarik 30 urratsetan, tiroka ari
behar direnean. HU Zez 22. Bekoz-beko laidosta ez badezake, bederen gibeletik sartuko dio eztena. Ib. 99.
Igandeak behar luke xutiarazi, altxatu, bere Jainkoarekin bekhoz-bekho ezarri, zeruko alderat hegaldarazi. Arb
Igand 130.
(s. XX) Ez dute bertzerik erakusten baizik gizonaren izaitea daukatela, bizi huntako gertakari handietarik
batekin bekoz-beko aurkitzen direnean. JE Bur 167. Zeiharka bederen ikusi behar nuela, bekoz beko ez
banezaken ere, semearen begitartea kenka lazgarri hartan. Ib. 136. Gu biak han bakarrik bekoz beko. StPierre
16. Aldare-mahainaren gaineko erretaulak erakusten dauku saindua othoitzean, Jainkoarekin bekoz-beko,
Manresako harpean. JE Ber 59. Amak, heier so, zautan / erran bekoz-beko: / "Ba ahal tuk, orroituz, / noizbait
ibiliko!". Etcham 71. Ele-eder deritzat -ain da bertsolari-; / Saldisko Beltxarekin bekoz-beko da ari. "Está
contendiendo mano a mano". Or Eus 35. Iru lizarrondo zitun, berriz, elizatxoak bekoz-beko, bere egonaren
zaitzalle bezela. TAg Uzt 152s. Jaungoikua bekoz beko begira zegokidalakoan,. Ib. 95. Neronek, nire kutsu au
yarrugi-ta, erkideok nola bekoz-beko begiratu al izan? Zait Sof 96. An egoan Kantauri itsas-kolko aundia, [...]
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
667