Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Adamek bekatu egin zuenean likistu eta nothatu baitzuen bere ethorkia eta naturaleza, [...] nothadura hura
deitzen da bekatu orijinala, erran nahi da, ethorkizkoa edo ithurburutik heldu dena. Mat 162. Zer bilkuia handi
eta ederra sinhesten dituena Trinitatea, bekhatu ethorkizkoa, zerua, ifernua, [...], eta egiten duena sinhestearen
arabera! Hb Egia 101.
- EZ EGINEKO BEKATU, BEKATU EZ EGINEKO. Pecado de omisión. Ez konturik arimiari artubaz ez
egiñeko edo omisiñoeko pekatuben ganian. Mg CO 24. Zer da pekatu omisinoeko edo ez egiñekua? Mg CO 24.
- GOGOZKO BEKATU. Pecado de pensamiento. Gogozko pekatu izateko [...] ezta biar gomutan edo
buruban darabilen leezko loikerijarik egiteko gurari edo deseorik eukitia. Astar II 135.
- HITZEZKO BEKATU. Pecado de palabra. Konfesio garbiak ta osoak eskatzen du ez nastatzea bekatuak;
bear dira agertu pensamentuzkoak pensamentuzkoak bezela, itzezkoak, deseozkoak, tokamentuak, ta obrazkoak
bakoitza okertu gabe. Mg CC 119. Beste pekatu batzuek dira hitzezkoak bakarrik: nola juramentuak, batezere
gezurrezkoak; blasfemiak, birau edo maldizioak; hitz loiak. Gco II 2.
- JATORRIZKO BEKATU, BEKATU JATORRIZKO (H (V, G); pekatu j. Lar). Pecado original. --Zertako
da ifinia bateoko sakramentua edo ezkutapea? --Kentzeko pekatu jatorrizkoa eta beste edozein bateatzen dan
argan arkitzen dana. CatBurg 34s. --Pekatu orijinala edo jatorrizkoa eta beste edozeñ bateaetan danagan
aurkietan dana kentzeko. Cb CatV 49s. [Aur jaio-berriak] du bekatu jatorrizkoa edo bekatu orijinala. Ub 195.
Gizon guziak ill ziran, Adanen Sagar-jate gaiztotik zetorkien bekatu orijinal edo jatorrizkoaren bidez. Ib. 193.
Zer gauza da bekatu orijinala edo jatorrizko bekatua? Ib. 153. --Zer da bekatu orijinala edo jatorrizkoa? --
Guziok sortzetik dakarguna. Añ CatAN 46. Pekatu jatorrizko edo orijinal artatik etorri da gure itxumena,
gaitzerako griña fortitza eta onerako pisutasuna, nagitasuna eta atzerapena. Gco I 417. Jatorrizko pekatutik edo
pekatu orijinaletik, sustrai pozoatu batetik bezela datorkigu guzioi gere aragiaren edo gorputzaren erabageko
griña zikin ori. Gco II 39. Geratu ziran Zeruko ateak, bekatu jatorrizko onekin itxiak, Adanentzat ta onen
ondorengo guztientzat. AA III 269. Jakiñ bear du lenbizia bataioko sakramentua ipiñi zuala Jesu-Kristok bekatu
orijinal edo jatorrizkoa [...] barkatzeko edo kentzeko. Ib. 589. Parkatu jakun sakramentu onen indarrez pekatu
orijinal edo jatorrizkua. JJMg BasEsc 47. Zirkunzisio onek, orain bataioak bekatu jatorrizko edo orijinala
barkatzeko duen indarra zuen. Lard 18. --Zertarako ibenia edo paratua izan zen bataioko sakramentua? --
Bekatu jatorrizkoa edo orijinala kentzeko. Legaz 38. Emendik konturatu bedi irakurlia zeñ zarra dan gure
Ordenan San Franziskoren semien jaiera Mariaren sortze jatorrizko pekatuaren kutsu gabiaren alderako. Bv
AsL 201. --Nor da gure Andra Maria Dontzellea? --Da Andra bat jatorrizko pekatua baga sortua. Itz Azald 71.
Ni naiz Birjiña, jatorrizko pekatuaren kutsurik gabe sortua. Goñi 63. Jaunaren agindu aundi zorrotz bat autsi
zuten ta beren ume guztiak ondasun aiek gabe jaio bear nai ta nai-ez, au da, jatorrizko pekatuan. Inza Azalp 47.
Onaren jabe izateko emana zaigun naimen-indar au, txarkeriaren jabe egin oi zaigu. Jatorrizko pekatuaren
ondorenak dituzu. MAtx Gazt 87.
- OBRAZKO BEKATU. Pecado de obra. Egin dituzen pekatuek [...], pensamientuzkoak, berbazkoak eta
obrazkoak. VJ 10. Aragizko pekatu obrazkotati datorren aidetasuna. Oe 150. Deseoti [dator] obrazko pekatuba.
Zuzaeta 148. Uste due, obrazko pekatu larririk, edo lodirik egiten ez duenean, pekaturik ez daukeela. Gco I 432.
Beste batzuek dira lasaiegiak edo obrazko bekatuak baizik ezertan artzen ez dituenak. AA II 141. Gaistoeneko
puntuan, desoneski berba egin ta begiratzea gaiti, aurrerago igaroten ezpada, ez da obrazko pekaturik. Añ
GGero 279. Egiten ezpadabee obrazko pekaturik. JJMg BasEsc 121. Berbazko, edo obrazko pekatubetan
jausteko, badauka gizonak zek atzeratu dagijan. Astar II 141.
- OHITURAZKO BEKATU, BEKATU OHITURAZKO (bekhatu o. H). "Péché d'habitude" H.
Eta oiturazko pekatua, argaltasunekoa da edo maliziazkoa da? Gco II 5.
Orduan oiturazko pekatua da maliziazkoa, gaiztakerizkoa, kulpadunagoa, zerren borondatea argana etziñago
eta makurtuago dagoan. Ib. 5.
- OMISIO(Z)KO BEKATU, BEKATU OMISIOKO. Pecado de omisión. Omisiño edo ez eginiko pekatuba.
Mg CO 24. Omisinoeko pekatuba. Ib. 24. Zer da pekatu omisinoeko edo ez egiñekua? Ib. 24. Pekatu asko dira
utsegiñezkoak edo omisiozkoak. Gco II 4.
- PENTSAMENTUZKO BEKATU. Pecado de pensamiento. Pensamenduzko bekhatuak dira kofesatzeko
gaitzenak. Harb 157. Egin dituzen pekatuek [...], pensamientuzkoak, berbazkoak eta obrazkoak. VJ 10.
Konfesino garbi ta osuak eskatuten dau ez naastetia pekatubak; biar dira agertu pensamentuzkuak
pensamentuzkuak legez. Mg CO 170. Pensamentuzko pekatuen gañean itzegitean. Aran SIgn 62.
- SORTZEKO BEKATU, SORTZARO(Z)KO BEKATU, BEKATU SORTZEKO, BEKATU
SORTZEKIKAKO (bekhatu s. H). Pecado original. Haurtxo iaio berriari bekhatu sortzekoa / arren xahu
diozozu Adamenikakoa. EZ Man II 67. Sorzarozko bekhatiagatik, lüzaz gurekin arima ehortzirik bezala dago
khorpitzian. Ip Hil 33. Begiratürik izan dela xahü sorzaroko bekhatiaren thonatik. Ib. 208.
Etim. Del lat. peccatum.
bekatu. v. behekatu; begikatu.
bekatudun (Añ), pekatudun (Lar). "Pecaminoso" Lar y Añ. Orrenbat bekatudunen ta munduko beste guzien
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 664
mende.