15.05.2013 Views

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru<br />

aurkitu bear zara bekatu mortal edo eriozko baga. Añ EL 1 119. Ikusten ezpada ere begiakin, egiaz illik dago<br />

Zerurako, eta orregatik deritza pekatu mortala. Gco II 8. Memoriaz jakiteaz gañera, beartuak eta obligatuak<br />

gaude bekatu mortalaren azpian Kredoko artikuluen substanzia bederik aditzera. AA III 588. Bekhatu benialak<br />

errexki egiten dituena segurki bezala bekhatu mortalean eroriko dela. Dh 65. Piesta zalen arimak milla pekatu<br />

mortal entzun, esan, ikusi, pensau, naitu, egin ta eragin ditubee dantza ta piesta orreetan. fB Olg 182. Soldau<br />

bat jausi zan pekatu mortal baten. JJMg BasEsc 54. Zure bekhatiez aisaki orhitzeko gogoman ezazü [...],<br />

honkiten zirenez zazpi bekhatu mortal gehienetzaz. UskLiB 86. Orhitüren nüzü orano bekhatü murtal bakoitz bat<br />

aski dela hara erorteko. Ib. 70. Andria: gorde ta zaindu nagizu jausi ez naitian pekatu mortalian. Ur MarIl 29.<br />

Bekhatu mortal bakhotxak berritan gurutzefikatzen zintuela. Dv LEd 266. Debekatua zaiote xehatzea zertan<br />

datzan bekhatu mortala eta zertan beniala. Laph 97. Ifernia da lekhü bat nun debriak eta bekhatü murtalian hil<br />

diren gizunak beitaude. CatS 36. Iltzen badira bekatu mortalan edo eriotzkorran, ifernura. Legaz 55. Animaren<br />

salbazioa urreaz irabazten ezta, nork bere buruari uko egiñaz irabazten da, pekatu mortal bakar bategatik<br />

galtzen dan bezela. Arr May 21. Hek ezagutzen ez zituzten bekhatu mortalak. Elsb Fram 177.<br />

(s. XX) Bekhatu mortala da Jainkoaren legeari desobeditzea gauza handian. CatJauf 89. --Zer da agozko<br />

konfesioa? --Da erraitia bere bekatu mortal guziak konfesoriari. CatUlz 42. Emazte handi, sekail, petrail bat,<br />

bekatu mortala bezain itsusia. Lf Murtuts 19. Badirudi bekatu mortalean daudela (gaudela?) soin-ek eta<br />

gorputz-ek adiera berbera ez dutela esan duten guztiak. MEIG VII 88.<br />

v. tbn. CatAnz 6. CatUt 67. Egiat 200. CatLan 111. CatLuz 33. Pekatu mortal: Urqz 16. Zuzaeta 67. Astar II 90.<br />

- BEKATU OHITUAR (pekatu oituar Lar). "Pecado habitual" Lar.<br />

- BEKATU OMISIOKO. v. OMISIOKO BEKATU.<br />

- BEKATU ORIJINAL. Pecado original. v. JATORRIZKO BEKATU. Tr. Apenas se usa en el s. XX. <br />

Bekhatu orijinala da gure naturaren arrazazko korrupzione gaixto bat. Lç ABC I 5v. Nothadura hura deitzen da<br />

bekatu orijinala, erran nahi da, ethorkizkoa edo ithurburutik heldu dena. Mat 162. Ez bekatu orijinalerik, ez<br />

mortalerik, ez benialerik baterere. Ber Doc 137v. Zeure amaren sabelean bekhatu orijinalik gabe Iainkoaren<br />

garaziaz konzebitua zarena. Harb 54. Bautismoak sein bateatzakeai bekatu orijinala, eta andi eginda bateatzen<br />

diranai artean egin zituen bekatuak ta bekatu orijinala [parkatzen ditu]. CatAnz 6. [Bathaioak] khentzen daroku<br />

bekhatu orijinala, baita aktuala ere, baldiñ baginduen batere. Gç 215. Hura [Maria] xahü izan dela grazia<br />

berhezi batez, diot thaka eta bekhatü orijinala gabe. Bp II 91. Pekatu orijinala kentzeko. OA 64. Gizona, bizi<br />

deno, ezta erras tentazionetarik solt izanen; zeren eta bekhatü orijinalaren khozian sorthü girenen gañen,<br />

gihaureki kharreiatzen beitügü tentazionen üthürbüria. Mst I 13, 3. Pekatu orijinala edo jatorrizkoa eta beste<br />

edozeñ bateaetan danagan aurkietan dana kentzeko. Cb CatV 49s. Maria bere izatearen lehen mementetik<br />

begiratua izatu da bekatu oriyinaletik. Mih 4. Gizon guziak ill ziran, Adanen Sagar-jate gaiztotik zetorkien<br />

bekatu orijinal edo jatorrizkoaren bidez. Ub 193. Jainkoa zen bakharrik gai bekhatu orijinalaren notha beltzetik<br />

zure garbitzeko. Brtc 84. Jatorrizko pekatutik edo pekatu orijinaletik, sustrai pozoatu batetik bezela datorkigu<br />

guzioi gere aragiaren edo gorputzaren erabageko griña zikin ori. Gco II 39. Jakiñ bear du lenbizia bataioko<br />

sakramentua ipiñi zuala Jesu-Kristok bekatu orijinal edo jatorrizkoa [...] barkatzeko edo kentzeko. AA III 589.<br />

Parkatu jakun sakramentu onen indarrez pekatu orijinal edo jatorrizkua. JJMg BasEsc 47. Jaijo zare pekatu<br />

orijinal baga? Astar II 140. Hari bakharrik emana izan zaion pribilioaz, Jainkoak begiratu du bekhatu<br />

orixinaletik. MarIl 83s. Estaliak ginen krimez, zeinak eratxiki baititugu bekhatu orixinalari, zeinaz jadanik oro<br />

kriminelak eginak baikinen. Jaur 147. Ordu hetan bazen, Nazareteko hiri ttikian, birjina gazte bat, kontzebitua<br />

izatu zena bekhatu orisinalik gabe. Jnn SBi 9. Sant Anbrosik erraiten dü Mariak eztiala ükhen ez bekhatü<br />

orijinalaren ez bekhatü aktüalaren nokürik. Ip Hil 16. Etzinen khozatürik / Bekhatü orijinalaz. UNLilia 19. --<br />

Zonbat bekhatu suerte dire? --Badire bi suerte: bekhatu orisinala eta bekhatu aktuala. CatJauf 40. --Bataioko<br />

sakramentue, zertako da? --Kentzeko bekatu orijinala, eta bertze edozeiñ bekatu arkitzen bada bataietzen den<br />

arren baiten. CatUlz 38. --Gure liburuek erakusten daukute ttipitik baino urrunago danik heldu direla askotan<br />

gure ezinbertzeak. --Bekhatu orisinaletik? Lf Murtuts 39.<br />

v. tbn. Bek(h)atu o.: Hm 208. CatUt 66. CatLan 74. Añ CatAN 46. CatB 55. CatLuz 22. CatAe 54. CatSal 55.<br />

CatR 55. CatS 8. BOEl 336. Pekatu o.: Zuzaeta 82.<br />

- BEKATUPE. (En casos locales de decl. sing.). Estado de pecado. Onets biotzetik bekatu petik atera zaitzan.<br />

Lar STomas 2. Jesusek esan nai duena da Salbatzallea ta hau da Jangoiko-gizonaren egiteko guzia: bekatu petik<br />

gu atera ta bere zerura zuzen-eraztea. Mb IArg I 150. Aterako zituala gizon-emakume guziak bekatu-petik eta<br />

infernuko etsaiaren atzaparretatik. Ub 24. Mundu huntan bekhatupean eta sakrileio pean bizi izan ondoan joan<br />

beharko haizela, hain izigarriki laidoztatu [...] dukeian Jesu-Kristo haren aitzinerat. Dh 222s. Naiz dozu egon<br />

pekatupian? Astar II 224. Ze aleginak eztituz egiten ainbat lasterren urten daigun pekatupetik? Ib. 285. Zure bizi<br />

guzian bekhatu-pean egotu zare, eta zer egiten duzu? Dv LEd 129. Tanboliñ-txistu alai gozoan / lenago ziran<br />

jolasten, / gaur eguneko dantza loturik / ez eben ontzat artutzen; / ondiño geiau: pekatu-pean / jolas au eben<br />

zigortzen. BEnb NereA 229.<br />

- BEKATUTAN. v. BEKATUAN.<br />

- BEKATU TXIKI. Pecado venial. Iraatzi egijezu pekatu arin ta txikijai, pekatu andiren bat, parkatua bat,<br />

baña bere zorra pagau bagia. Ur MarIl 94. Arteztasunari uts egiten badeutso gauza andiyan, izango da pekatu<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

662

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!