Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
barna igan zen Sorgin-Nausia, eta hantxet suntsitu berehala. Barb Leg 134. Amets-bideetan barna. Ldi BB 136
(tít.). Bereala atarira diyoaz, inguru-ibilbideetan barna iñork zorionik esaten al-dioten. Ldi IL 21. Zoazte mundu
guzian barna, predika zaiezue Berri-ona izaki guziai. Ir YKBiz 541. Eta etzuen uzten iñork ontzirik eraman zezan
yauretxean barna. Ib. 380. Garraztan barna, malkorrez-malkor / perra-zantzuak igarri. "Pasando por Garrazta".
Or Eus 327. Mendetan barna badoa, iduri haize-galerna, / Ahalgez eta oinazez urtu hil horren hil-hatsa. Iratz
151. Eta, bihotza atseginez bethea, emazteki sainduak joan ziren Jerusalemeko karriketan barna. Zerb IxtS 91.
Hemen berean janen duzu, Sankristian; eta hitz dautzut hozdura guziak joanen zaizkitzula debruetan barna! Lf
Murtuts 26. Ba ote da gehiago betizorik Larrunen? Guti naski. Eta lehen halako tropak ikusten gintuen
Ihizelhaien barna! Zerb Azk 46. Baiña nondik as, non barrena, nora doa guk negurtzean? Nondik? Gerokotik,
naski. Non barna? Berton barna, naski. Nora? Lengora, naski. "Unde, nisi ex futuro? Qua, nisi per praesens?
Quo, nisi in praeteritum?". Or Aitork 325. "Ezkai" errekatxoa daukat aurrean, belardietan barna dijoana. Txill
Let 54. Beren gogorakizun edo adierazpideaz zentzuetan barna ain biziro ere jotzen gaituten irudikizun oriek,
zail dala berez duten indar ta zentzunaren arabera artu. Gazt MusIx 164s. Zure Aitaren eskuetarik badut kargu
bat ukana: / bertutearen predikatzea gizonen artean barna. Xa Odol 265. Ihauteria da / eta Ihauteri gauean /
kale ixiletan barna goazela / ipar-aldeko hiri haundi honetan galdurik / burdelak ikusten. Lasa 69. Nafar-alde
pasatzen ziren asko jende leku hortan barna. Lf in Casve Grazi 15. Euskarari, amets-bideetan barna, eragin
zion ibilaldi luze hura. MIH 176.
v. tbn. MarIl 70. Jaur 134. Bordel 136. Zub 125. Zait Sof 170. Vill Jaink 45. Izeta DirG 69.
(G-nav, AN-gip, B, L, BN, S; Dv). Ref.: A; Gte Erd 40. (Tras sust. en caso absoluto (det. o indet.)). "Oihanak
barna goan da, il s'en est allé au travers des bois" Dv. "Ene zahartzea barna, behar nuen beraz ukhan atsegin
handi hori! (Prop 1880b, 23)" Ib. (en realidad -ri barna, q.v.). "Barna (B, L, BN, S), por, a través de" A (que no
precisa si en todos los dialectos barna va precedido de absoluto --lo que no es muy probable--, como en el ej.
que cita de HeH). "Bazter guziak barna, por todas partes" A Apend. "Mendi gain oiek barna lekutu da (AN-gip),
mendi aiek barna joan zen (AN-gip)" Gte Erd 40. "Mendia barna fan giñan (G-nav)" Ib. 40. Joatekó múndua
bárna erakusterá jende guziéi Jesu Kristorén manamendus. LE Doc 31. Ezauntzen ta konfesatzendúzu dagóla
mundua bárna barraturík iluntásun andia. LE Ong 92r. Erran ondoan nola lehen Eskalduna / Hedatu zen
pusketan Ybernia barna. Hb Esk 73. Franzia alde oro zela odoletan, / Ebroan Bisigotha hari kirziketan, /
Eskalduna largatu Kaskonia barna. Ib. 49. Berehala emazterari gogoratu zitzaion balona. Yadanik ikusten
zituen gizonak eremuetako aldamihoetan, hedoiak barna pasaio. Hb Egia 138. Ispiritu lohia ilkhi denean gizon
baten ganik, badoha toki agor batzu barna, bere nekhea arindu nahiz. "Ambulat per loca arida". HeH Mt 12, 43
(Ol, IBe -n barna; TB -n gaindi, Ip -ak gainti, Samper -ak gaindi, Dv -ak behera, Ker, IBk -n ze(h)ar). Bi
aldetarik tiroka / Gure errekesta, / Kosta aize bateki, / Lur barna tenpesta, / Han ikusi ginuen / Terribleko besta.
Bordel 41. Ibili beharra zela tokirik gaitzenak barna, askotan bazter guziak betheak zirelarik elhurrez. Jnn SBi
166. Fraiden etxolak barna ibili zenean. Ib. 64. Zabaldi gazi ua barna, aizearen mendean giñoazen. Or Mi 129.
Arin zuaze ler-barna / pagoen itxal baltzera! / Ixarrok, bedartzak barna! / Artzañorak, lats-artera! "Entre
pinares, [...] por los hierbales". Laux AB 83. Aitona xalkor, zelaia-barna, / gertaera zârra agoan. "Por la vega
adelante". Or Eus 227. Erteko legor usai bagea / zintzurra-barna nola sar? / Ua aiek listuz busti bezala, / goiak
ugalde balekar! Ib. 262. Beste Oreste gaixoa, berriz, zuen eskuetatik doi-doi iges egin ondoren, or dabil bizirik
atzerriak barna bear gorrian. Zait Sof 27. Nerau ordea, bere yaurlearen baimenik gabe, zure lurralde barna
enintzake sartuko. Ib. 133. Beste irakasle ospatsu baten bideak barna io zuen Platonek, ustekabez edo iakinaren
gainean: Parmenide. Zait Plat 39. Begira ezaiozu Itsasoko olatuak barna doan txaluparen brankari. Ib. 40.
Gure belarriak barna itzaldi ugaria zurruztako ezkotegiko mutilaren eran ixurita gero. Ib. 136. Toledoko
espetxean zegoalarik, kalea barna zijoan mutiko bati kopla au entzun omen zion. Gazt MusIx 161. Txirula ari du
zoli, / ta oroz gañeko pozkario / arima barna dixuri. Ib. 91. Arkaitz eta baso durunditsuak barna nabillela
dirudit dagoneko. Ibiñ Virgil 63. Gogotik, itsuak argituz, / Eri direnak sendatuz, / Hilak piztuz, zohaz aitzina /
Salbaien herriak barna. Ardoy SFran 353.
(Tras gen.). Lasterrez doatza oihanen barna, / Ahoan harturik nork bere jana. "Dans les bois se retirent".
Arch Fab 141. Malkoen barna zelan argitan zaurkidaz? / Poz artian ostera ezin zeu idoro! "Por entre los llantos
te vislumbro con mayor claridad". Laux BBa 70. Edota, eskuetaratu duzun arloa mugatzea gauza txikia ez, baina
bizitzarteko bidea ote deritzazu, aren barna guretako bakoitza ibilki, norberak bizibide onuragarriena izan
dezaken? Zait Plat 137. Alde ta aldiaren mugak oro gainditu bear izango ditugu, baita gure oldozpen guzien
mugak ere, Iaungoikoa azaltzeko. Ain zuzen, Bera, izan, bada, alde ta aldi osoaren barna. Ib. 42. Eta zuek asten
aal zerate oraintxen arreta aundiakin ostatu tzar oien barna, ongi oartuz billeteen numeroeri. Izeta DirG 44. Gu
ibiliko gara orai "txatarrerie" erosten duten etxe oien barna, eta bear bada agertuko da nonbaitetik. Ib. 89.
Egunean eguneango neke ta goraberaen barna, jator bizi izandako aldiuneak dira iraungarri. Gazt MusIx 59.
(Tras ablativo). "Menditik barna joan da (AN-gip-5vill, B), andik barna joanen naiz (AN-gip-5vill, B)" Gte
Erd 40. Bere pian infernia, ahoa zabalturik, haren hantik barna iresteko. Tt Onsa 141. Ehun bat metraren
buruko atheraiak gira Tolosatik, burdinbide zubi baten azpitik barna. JE Ber 48. Eta bertze ikusliar andanaño
batekin ikusten ditut sartzen ezkaratz-eskuinetarikako athe batetik barna. Ib. 57. Marbrezko ezkaratz xuri
ederretik barna bagoazi multzo handiagotuan --hogoi ta hamar bat orotarat-- zedrazko eskaler xabalari gora.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
66