Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Onerazpen, itzal eta modu onagaz, pekatuen damu bizi bat artuten dala, esanik "Ni pekataria". Itz Azald 159.
Irugarna: Ni bekatarie erratiagatik. CatUlz 43. Lur santua munkatuz / belaunika bertan, / Ni pekatari damuz /
esan eta esan. SMitx Aranz 121. Esan egik "Ni pekataria", ta autortu egizak pekatuak. Bilbao IpuiB 161. Ni
bekatari, bada, eta noan aurrera. MEIG VII 173. Zu pekataria esaten badakit, baño Ni pekataria etzait aztu.
Ag G 194. Obe genduke guziok ere, zu pekataria esan baiño, ni pekataria esaten ikasi. Etxde JJ 141. Emen
konpondu eziñik / au da komeriya! / Azpillagan dotriñak du: / "zu pekatariya". Uzt Noiz 48.
bekataritasun, pekataritasun. Condición de pecador. v. bekatoregoa. Bere konfusio geiagorako eta
pekataritasunaren ezaguerarik andienerako. OA 131.
bekataritu, pekataritu. Hacerse pecador. Aingerubak, argizai biguna legez, edozein eratara ekarten txito
errez zirianak, galduteko, deungatuteko, nasaituteko, bijotzgogortuteko, lotsa gaistotuteko ta pekatarituteko. fB
Ic I app. 25.
bekataritzar, pekataritzar (Lar, Añ). Aum. de bekatari. "Pecadorazo" Lar y Añ. Nere ez-ikasi-naieko
okerrak, berriz, zigortako artzen nitun, merezi bainitun, aurtxo pekataritzar onek. Or Aitork 25.
bekategi. v. bekatutegi.
bekatezgarri (Lar), pekatezgarri (Lar). 1. Impecable. "Impecabilidad, impecable, pekat-, bekatezgarria" Lar.
Bekatezgarri edo bekatu benialik ere eziñ zezakean erakoa egitea [Birjiña Maria]. Arr Orac 122s.
2. (Lar), pekatezgarri (Lar). Impecabilidad.
bekat-gin. v. bekatugin.
bekatore (-kh- BN, S ap. A; SP, T-L; -kh- Urt I 166, Ht VocGr, Lecl, Arch VocGr, Gèze, Dv, H), bekadore,
pekatore, pekadore. Pecador. "Pécheur" SP. v. bekatari, bekatoros. Tr. Usado por autores septentrionales -
-en los que alterna a menudo con bekatoros y en ocasiones con bekatari-- y navarros, lo hallamos tbn. en
algunos guipuzcoanos como Irazusta y Udarregi (que usan pekadore) o en unos versos de 1826 (pekatore).
Hallamos además bekadore en un sermón de Goñi del s. XVIII. Es poco usado en el s. XX.
Bekhatoreak dolorezki sugarrian lurrian. E 63. Uste bano lehen gira hiltzen bekhatoriak. Ib. 91. O iaun ona
aitortzen dut bekhatore nizala / eta gaizki egitiaz ogen handi dudala. Ib. 41. Bekhatore [...], hartzen da
gaixtakeria orotara emanak diraden jendeakgatik. Lç Decl a) 1v. Ezen eznaiz ethorri iustoén deitzera, baina
bekhatorén emendamendutara. Lç Mt 9, 13 (He, TB, Dv, Ip, SalabBN bekhatore; Ur, Hual, Samper, IBk, IBe
bekatari, Ur (V), Or, Ker pekatari, Ol ogendun, Leon bekatoros). Nork-ere ahalke izanen baita nizaz eta ene
hitzez jenerazioe adultera eta bekhatore hunetan. Lç Mc 8, 38. Galileano hauk berze Galileano guziak baino
bekhatoreago ziradela. Lç Lc 13, 2 (TB bekhatorosago, Oteiza pekatariago, Brunet pekatari andiago, Leon
hobendunago, Ker gaiztoago, IBk, IBe bekatariago). Gure begi bekatorek / Eztakuske iguzkiau (Pamplona,
1609). TAV 3.1.20. Ni naiz bekhatore guztietako handiena, gaixtoena eta esker-gabena. Mat 224. Nori bere
eredura ematen dio pena / Bekhatore handienei halaber handiena. EZ Man I 109. Ni bekhatoreor kofesatzen
natzaika Iainko bothere guzia duenari. Harb 10. Segur da, abantail eramaiten dioela iustuak bekhatoreari,
garbiak likitsari. Ax 550 (V 353). Lurrean bertzeren bekhatuagatik, Adanengatik, haren ondoko guztiak, are
sortu baiño lehen, [...], diren bekhatore eta hobenduri. Ib. 140 (V 92). Bekhatorerik obstinatuenek badute
[aingeru begirale] bana. Hm 228 (V 110). Phariseu erhoak publikanoa zedukan bekhatore handitzat. SP Phil
356. Ala den iustu, ala den bekhatore. Tt Onsa 101. Traidorea, ikhara adi, / ikhara bekhatorea, / Bekhatutan jan
izan baituk / Hire Jainko Jaun maitea. Gç 122. Idazü Aita zure benedikzione saintia, bekhatore bainiz. Bp I 68.
(s. XVIII) Bere exenplu onen eta predikuen bidez bekhatoreak gonbertituz. ES 125. O bekhatore erho eta
dohakabea, zeiña ikharatzen baitu maiz gizon baten kolerak. Ch I 24, 1. Ni bekatorea konfesatzen naiz Jangoiko
omnipotenteari. El 18. Eutzi ezazu pekadorea, / leen baño leen pekatua. Iraz 2. Nai zuelarik pazientisimo Jobek,
entenditzera eman bekatoreari zer dañua egiten duen animan Demonioak (Muruzábal, 1743). ETZ 74.
Publikanoa bekhatore handi bateretzat eta menturaz iniustutzat ere [...] zaukan Pharisauak. He Phil 359.
Ezagutzen baitu experienziaz, bertzeak bezala, hutskorra eta bekhatorea dela. He Gudu 52. Egiazki bekhatore
zira, hanitx pasioneren pian eta hetzaz üngüratürik. Mst III 4, 2. Baldin bada bekadoreren bat [...] eztuena
azertatzen desenredatzera bere konzienzia (Goñi, s. XVIII). FLV 1989, 114. Munduan bekhatoretzat ezagutua
dena baino areagoa da arima ephela. Lg II 198. Jesusek begiratu zuen ondoan emazte bekhatorea harrikatua
izatetik. Ib. 177. Penitentak behar likezü, [...], juan konfesatzera aphez bekatore lagüna ezagüt ezlezaken
bategana. CatLan 149. Jainko-Jujeak bekhatorearen kontra emanen duen arrasta terriblea izanen da. Brtc 127.
(. XIX) Badüzia enzütia / Jesüs-Krist sorthü zela / mündüko bekatoriak / arra erosi zütiela? Xarlem 154.
Elizaren zimenduak / guziz sainduak dire, / izan arren baltsatuak / edozein bekatore. Monho 78. Sinistatzea,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 651
mende.