Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
bejaitsi, bejatxi (Lar). "Balancear, dar balances" Lar.
bejala, bejela. v. bezala.
bejaun. v. bejon.
bejeiste. "Deducción" y "derivación" Lar. "Derivativo, bejeistekoa" Ib.
bejeistu. "Deducir" y "derivar" Lar.
bejemente. v. behemente.
bejon, abeajon, abiajon, abeon, beajon (Aq 194), beajun, beion, bejaun, bejuan, biajon, bion. (Empleado
normalmente ante dei- o dai- (< degi-, dagi-, de egin), + marca de persona + suf. -(e)la). "Bien hayas tú, beajon
dezaala, dezazula, dagiala, dagizula (G)" Aq 194. "Bejondeizuela: saludo de enhorabuena o al entrar en un lugar
luego de saber que les iba bien" Garate 5. a Cont RIEV 1935, 349. "Bejondaizula esan, dar el parabién" PMuj.
"Bejondeizula, ¡bravo!, ¡muy bien!; ¡a tu salud!, ¡dichoso tú! (G); ¡sea enhorabuena!, ¡que te aproveche!" Ib. Cf.
EZ Eliç 149: Neure haserrean erran dut biaia gaitz dagitel]l[a haizeak, uriak, egunak eta berze kreaturek. Tr.
Documentado al Norte en Haraneder y en unos versos del s. XVIII (no encontramos ejs. posteriores); al Sur es
usado desde principios del s. XIX, aunque no es frecuente hasta finales del mismo. En Moguel (como tbn. en la
expresión citada por Araquistáin) la forma verbal es claramente bipersonal. En DFrec hay 6 ejs. de bejon- y uno
de beajon-.
Biondagizula, zerbitzari ona eta leiala: zeren gauza gutiren gaiñean leial izan zaren, hainitzen gaiñean
ifiniko zaitut. He Mt 25, 21 (Or bejondaizula; Lç ungi, TB hori ongi da, HeH ongi da, Dv, Ur, Leon, IBk, IBe
ederki, Ur (V) ederto, Ip untsa, Echn, Samper arras ongi, Ol eup, Ker ori, ori). Bion daiola modari / bai halaber
modistari, / sortzeak eskas eman guzien / hura dugu konpligarri. BertsZB 123. Bion daizula Maria, / zaren
luzaro bizia. Ib. 131. Soñoko apaindubak ez deutsa gaisuari osasuna emongo. Biajon dagijala nire erriko
Barberubak. Bere bideko janzija da [...] txapel eskerga berrogei urte eukiko ditubana. Mg PAb 45. Biajun
daizula, Txomin. [...] estimatuko dizugu zure borondate ona. Zab Gabon 28. A biajon diñala, Kaziñta! I bezelako
mutillik etzion Prantzian ta proentzian egia gizonari esateko. Urruz Urz 23. --Etorri gero feriya erostera. --
Erosiya det bear detan guziya. --Bejon daizula! Alz STFer 143. Beajun deizula, Iñaxio, ez dezu izan begi txarra;
probentzi guztiyan lana pranko arkitzen ura ainbatekorik beste bat! Moc Damu 12. Iru sari eder eman dizkigute
jaun aiek. Bejondakiotela! Egi-egiazko eskerrak eskeintzen dizkiegu. EEs 1912, 148. Bejondaigula! [...] Au dek
obea, au! [...] Entzun bear zaio sermoia, ederra izango da ta. Ag G 353. Nai duanean joan dedilla, bejondaiola.
Ib. 315. Abeajondeiola Euskal-Esnaleari eta protxu on degiela. Urruz Zer 132. --Mutill, len baño're bastuago
ago. --I berriz piñao. --Bejondaikela! Alz Bern 61. Beajundaiela Mandubiko Ezkerra / baita lagundutzalle
Santageda zarra. Auspoa 132, 57 (ap. ELok 497). Beajon daikela, errotari! Ori dek gizontasuna! Ag EEs 1917,
203. Abiajon deizutela, mutillak! morroi on eta leialak, ain gauza gutxien ain leial izan zeratelako, gauz askoren
jabe egingo zaituztet. JBDei 1919, 372s. Amar minutuz amabi aldiz / jaso zuen kare-aitza, / eta jendeak txaloak
joka, / "Bejaundeikela, Aritza!". EusJok 31. Jo griñaz ikur-aldera! / Bertan zerate, / arraunkada bi... / abeon
degizuela! EA Txindor 23. Ori, ori! Bejondeikela! --zioten guziek. Garit IpuiL 40 (ap. ELok 497).
Bejuandizutela! jaiak ongi antolatzen iaioak zerate. Lab EEguna 116. Eman nai duanak eman beza bereala, ta
nai eztuanari be[j]ondeiola. Ldi IL 106. Bejondeizutela! Eusko-pizkundeak ezer ekarri badu indardunik,
iraunkorrik, onaa zuek. Ib. 86. Nekazari, / gizandi bat iduri / soroan zut: / beiondeizula zuri! "¡Dichoso tú!". Ldi
BB 64. Ekin, mutillak! Ori dek, ori! / jo griñaz, jo mugaldera! / Bertan zerate, arraunkada bi... / Yaupa!
Bejondeizutela! EA OlBe 77. Beiondeiola, Jakintzaren alde gutartean egingo duen lan baliotsua gatik. Igela
117. --Oñatiko Kondeak errekaua egin diola Anari. --Bejondaizula, Ana! (irriz). NEtx Antz 18s. Aski balin
badute bizitza onekin, bejondeiela! Vill Jaink 112. Burutapen lizun eta gogo loi asko dituzula esango didazu.
Bejondeizula! Ori ona da. MAtx Gazt 52. Peillo ikusten duaneko, or asiko zaio: --Bejondaikela, Peillo! Andreari
aurrea artuta, ala? NEtx LBB 177. Ori sasoia daukazutena, / bejondaizuela, gaztiak! Uzt LEG II 157.
Bejondeikela, motel! Orain al ator alaruka? Ataño TxanKan 12. Bejondeiela esker oneko Aramar nekazariai! In
Munita 9. Bejondaiola milla urtetan, aintxen bait-da juez on ta adoretsu. Berron Kijote 62. Beharbada uste du
Umandik erdalkeriak bera gutxiago kutsatu duela Axular, Mogeldarrak edo Agirre Asteasukoa baino.
Beajondeiola! MIH 85.
Zuri ta lurralde oni bejondaizuela Yainkoek. Zait Sof 138.
Etim. De biaje + on.
1 beka (Lar). 1. Beca, banda de tela. "Beca" Lar.
2. Beca, ayuda monetaria. Salamancako kolejio andietan, Larramendik dioskunez, becas de Vizkaya
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 637
mende.