Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
BatB 46.
- BEHINEN. v. behinen.
- BEHINEN ERE. (En frase negativa). Nunca. v. BEHIN ERE. Eztud beinenere entzun aretxa eta artakarroa
exartu drela bere kaboz. Mdg 130.
- BEHIN ERE (G, AN, Ae, L, BN, Sal, S; SP, Urt II 462, Ht VocGr, VocBN, Gèze, Dv, Hb ap. Lh, H; b. bere V;
Añ (V), Dv (V); bein be V-gip). Ref.: Bon-Ond 171; A; A Morf 680; Lrq (behin); Iz Ulz (arpogie); Etxba Eib
(beiñ b'ez); Gte Erd 133. (En frases negativas). Ni una sola vez, nunca, jamás. "Ez behin ere, non pas une fois"
SP s.v. behin. "Jamás" Añ. "Nunca, nunca jamás" Ib. "Jamais, une fois même" Lecl. "Jamais, pas une seule fois"
VocBN. "Jamais. S'emploie accompagné de la négative" Dv. "(Accompagné de la négation ez ou d'un autre terme
négatif), jamais" H. Tr. General en todas las épocas y dialectos. Los autores guipuzcoanos y navarros (salvo
excepciones como Mendiburu), suelen escribir beñere; Beriayn emplea a veces beinerere (así como baterere,
etc.). v. inoiz.
Zuhur baninz, baninzande ni ere hura gaberik, / alabana ezin utzi behin ere gogotik. E 165. Iainkoaren
botherea eztiagok behin ere alfer. Lç Ins C 1v. Gelditzen da obligaturik ifernuko suan erretzeko, beinerere
remediorik bage. Ber Trat 94r. Ezin agradatu zaio beinere eta ezin agrada dakioke gauzarik, baterere baizik
sakrifizionen medios. Ib. 17v. Bizitze sekulakoa, beñere akabatuko eztena. Ib. 71v. Bere bekhatuen kausaz han
daraman adiña / behin ere ikhusiren zeñen ez baitu fiña. EZ Man I 93. Bethi berri izanen zare, / behin ere zahar
ez. Arg in EZ Noel 23. Erraiten dute: eginen dut; eta eztute behin ere egiten. Ax 54 (V 35). Nahi duzu ez behin
ere izan triste? Ib. 440 (V 287). Giristino onak [...] gaztetik zahartzeraiño, behin ere eta nehoiz ere bekhaturik
egin gabe egoiten direla. Ib. 463 (V 301). Zuk zenbat usu / haur baitakusu / begi bazterraz laztana, / alabadere, /
soz behin ere / etzindezke iar nigana. O Po 12s. Urthe ehunez gudukan, eta behin ere ez kolpukan. "Ils ne se
battent jamais". O Pr 678. Haiñitz jaten dute eta ez behin ere asetzen. Gç 30. Eztuk tipitzen, ez handitzen, /
batean bethi baitago: / ez handiago behiñ ere, / sekulan ez tipiago. Ib. 176. Ez da behinere falta kolpe borthitza
dela kausa inflamazionea. Mong 590. --Ezteia iagoitik sori gezür erraitia? --Ez behinere, ez eta gizon bati
biziaren begiratzeko. Bp I 101. Buruzagi hainitz den lekhuan behin ere ezta enkontru onik. ES 141. Supherbioek
eta abariziosek ez dute behin ere pausurik. Ch I 6, 1. Gauza baten puska edo zatia, iñoiz guzia neurtu ezin
duena; nola dan bost amabirekiko, birretan bost amar, hiruretan bost amabost, ez ordea beiñere amabi. Lar s.v.
aliquanta. Ez dugu behiñere ahanztera utzi behar. He Gudu 76. Emanen zaizü zunbait ordüz konsolazionia, bena
ez behinere asezia osua. Mst III 49, 4. Askotan Jesus sartu zen Jerusalengo errian, baña azkenaldian bein bezala
len bein ere ez. Mb IArg I 267. Nondik duela uste dezu Kristo Jaunaren Erreinu onek bein ere ez bukatu bear
hau? Ib. 343. Baña errezo luzez ez beñere kargatu, presaka, itotzen ta gaizki egiteko. Cb Eg III 352. Ez da zeren
behin ere etsitu salbamenduaz. Lg II 205. Ojalá ezpánu egin beiñere! LE Prog 100. Erauso zion euriari, ta
berrogei egun eta gau, bein ere atertu gabe, iraun zuan. Ub 13.
(s. XIX) Au da doatsuen erreñua, beñere desegingo ez dana. AA I 20. Bethi thormentak! Behinere
akhabantzarik ez! o bethi, o behinere ez! Dh 167. Sarri konpesau arren, beinbere ondo konpesetan ez diriala. fB
Olg 183. Esetsi ta ekin eustan deika; baia nik bein bere erantzun eta yaramon ez neutsan. Añ EL 2 64. Artzen dut
propositu firmea ez berriz beñere bekaturik egiteko. CatB 14. Etzen behin ere sartzen Salbatzailea Jerusalemen,
non etzohan tenplura. Jaur 134. Ez diat igarotzen / beñere egunik / Jaungoikoari otoitz / egin gabetanik. It Fab
113. Iñongo eskolatan beñere sartu bageko Gipuzkoatar oen esaera egoki eta epaira zorrotzak. Izt C 215.
Errezau errosarijua beinbere itxi baga. Ur MarIl 3. Begietatik ken zakizkit gaiztoa egin dezutenok, zeren beñere
ezagutu etzinduztedan. Lard 385. Eternitatea!... Bethi-behinere!... Bethi iraun, behinere ez-akhaba! Dv LEd 225.
Nola piztu zen hirugarren egunean? Bere gorputz ta arima gloriaz beterik, berriz elkarganatzen zirela, beinere
ez iltzeko. Legaz 17. Orain astera guaz / predikadoriak, / beñe kolejiyuan / ibilli gabiak. Ud 36. Umill, leun, argi
eta beiñ bere ez arroa. AB AmaE 320. Rietin igarotzian topatu zuten gizon arrotz bat beñere ezagutu gabia. Bv
AsL 71. Egiazko erlijioneaz kanpo, ez da behin ere egiazko Jainkoa ezagutua eta adoratua izan berak nahi duen
bezala. Lap 6 (V 5). Lehen apainduratzat haurrari eman eskuara leinuru maiteño hura ez uztekotan goizegi, ez
behin ere galtzerat, hitsagoko batzuek ahalge-arazirik. HU Aurp 217.
(s. XX) Ezagutzen ditut nik amaika euren gogoa ta iritxia indartu gura dituenean, esan-alak esaten beiñ be
aspertu ezin diranak, guzur da abar. Ag Kr 151. Ez erran behinere eri bati ez duela deusik. JE Bur 125. Beñere
ixiltzake, beti espaz, miñez, eri ta negarti. Ag G 322. Zalekerijak eztakar bein be gauza onik. Kk Ab I 118.
Oroitzen al zera [...] abereari itsatsita bezela, bein ere erori gabe, nola ibiltzen zan? A Ardi 29. Nago nola ez
diren behin ere phozoindatu beren aho gozoarekin berarekin! Barb Sup 109. Ez dako behin ere sos bat
atheratzen! Ox 164. Berarekin batuko da, beñere geiago ez bereixteko. Inza Azalp 111. Ez gaur eta ez beñere.
Alz Ram 40. Beñere ez bezela, nerekin oso atsegintsu zaudelako. Ib. 36. Baña, on egiten dion ura zenbat den, ba
ote dakite? Beñere ez. FIr 176. Bein ere ez al dezu izan etxerik? NEtx Antz 87. Guziok bear degu egiarekin ibilli,
bein ere ez gezurrarekin. Munita 128. Bainan emeki emeki sendatua balin bazen, behin ere ez da aski azkartu
aintzineko lanari lotzeko. Zerb Azk 83. Zergatik ez beti aurrera ordurarte bezala, beñere lanik egin gabe? Or
Aitork 313. Zer daki egarriaz egarririk beñere sentitu ez duenak? Txill Let 35. I beti lanean ta beñere dirurik ez.
Anab Poli 70. Ez eban aukerarik, obeto esan, ez eban bein bere, adorerik izan ortarako. Erkiag Arran 191. Orra
gizadiak bein ere ta sekula ere onartu nai izan eztuena. Vill Jaink 111. Beti baikoaz ta beti aldatuaz, ezkera bein
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
616