Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
41. Berriz ere dioketsut: onontzaldi bat egin ezazu bein edo bein. A Ardi 79. Jagi adi ortik eta idegi egidak atia,
bein-edo-bein idegiko badok idegi! Otx 139. Zer egin al ixan daue ba? Esan bein-edo-bein! Ib. 135.
b) (V-gip, G-azp; Añ, VocCB 423 Dv; beiñ ero beiñ V-gip). Ref.: Etxba Eib; Gte Erd 51; Elexp Berg. Alguna
vez, alguna que otra vez. "Alguna vez: (c.) bein edo bein" Añ. "Alguna rara vez. Beiñ edo beiñ moskortzen zan,
gizon ona izan arren" Etxba Eib. "Behin edo behin izan da emen (G-azp)" Gte Erd 51. "Beiñ ero beiñ, alguna
que otra vez. Beiñ ero beiñ joan izan naiz teatrora" Elexp Berg. Nik parkaziñoa emongo deutset bein edo bein
bategaz edo alan seigarrenekoan errakuntzaren bat izan dabeenai. Zav Serm I 37. Jaunak bere esku gogorra
erri ziorkatuaren gañetik kenduz aditzera ematen zien barkatzen ziela. Bein edo bein bere adiskide maitteen
bidez erakutsi ere bai. Inza Azalp 106. Bere leihotik, Maidalenako kürütxiala balaz igaraiten zian makila bat
aldikal. Hori emendatüxerik izan daiteke. Hunki zütian makila behin edo behin. Const 36. Mugi ezkero iraul
ditezke, / --bein edo bein gerta dana--. Or Eus 319. Bein-edo-bein ikusita, gizon onen berririk ba al duzu? Zait
Sof 89. Bein edo bein kartaz esan neninan, diru-mordoxka biltzen banun etorriko intzaidala. Or QA 47.
Gehienek ezagutu edo entzun dukegu behin edo behin horrelako zerbait. Mde Pr 337. Min ematen zion oriek
ikusteak eta, naiz bein-edo-bein par-egiteko gogoa etorri, asarretuko zitzaion andreari. Anab Poli 114. Nori
eztio gogoak bein edo bein eman, baldin onen edo orren jabe izatera baletor [...] bete-betean zoriontsu izango
litzakela? Vill Jaink 127. Behar bada, nere zuzenketak izango dira behin edo behin zuzen ez daudenak. MIH
357.
- BEHIN EDO BEHINTXOTAN. "(Vc), alguna rarísima vez" A EY III 348.
- BEHIN EDO BERRIZ (Lar, Añ (G, AN), Dv; beiñ ero berriz V-gip). Alguna que otra vez. "(Alguna) vez, tal
cual vez, bein edo berriz, iñoiz edo berriz, noiz edo noiz, noizean bein" Lar. "Menu, de temps à autre" Dv.
"Mozkor-mozkor eindda ikusi dot beiñ ero berriz" Elexp Berg. v. BEHIN EDO BESTE. Baiña diferentzia
dago behin edo berriz bekhatu egitera gerthatuagatik, heken fite utztean, eta behin utziz gero, ez hetara berriz
bihurtzean. Ax 472 (V 306). Jesusen amore ziñezko batek eragiten du hau guzia ta eragiten bein edo berriz ezezik,
aldiak dakarren guzian. Mb IArg I 108. Urtean bein edo berriz konfesatuagatik bertan gelditzen dira edo
berriz ere beren bekatuaren putzu ber-erazten dira. Ib. 249. Ez askotan esanaz, baizen beñ edo berriz. Cb Josefa
15s. Ezta asko baratzazai batek belar gaistoak beiñ edo berriz jorran ebakitzea: beti kontuan egon bear du. AA
III 633.
- BEHIN EDO BESTE (H, Lh (BN, S); behin edo bertze Dv, H, Lh (L)). Alguna que otra vez. "Menu, de temps
à autre" Dv. "Une fois ou autre, de fois à autre. Syn. batzuetan" H. "Behin edo bertze mintzatu natzaio" Ib.
"Okelea be jaten dogu bein edo beste" Zam Man 19. v. BEHIN EDO BERRIZ. Ez bein edo beste, ezpada
sarri. Mg CO 124. Iraunaz edo barriro e]s[kinaz, bein edo beste jaretsi ezarren esketan doguna. CrIc 173.
Buruz buru egin nuen emazte langile berrogoi bat urte zituzken batekin. Guti edo aski elaire ginen. Bidean
holatxet solas egina behin edo bertze. HU Zez 183. Behin edo bertze gerthatu ere zautzu, arratsean erran
baituzu goizeko othoitza, eta goizean arratsekoa. Barb Sup 15. Bein edo beste, basoz kanpora / gauean bada
gelditzen, / oge zurian ezin asmatu / omen du lorik egiten. Or Eus 213. Bein edo beste geiegi eran zezakeat nik,
baño bear ainbat beñere ez. EgutTo (ap. DRA). Eskolan ibili direnek behin edo bertze aditu dute Wellington
jeneral angelesaz mintzaten. Zerb Azk 34. Bein edo beste bolaratxo bat egin oi zun arrebarenean, baiñan alako
batean, ez bat eta ez bi, itzik esateke aienatu oi zen. Etxde JJ 274. Segur, behin edo beste enganatu da, [...]
bainan nor menturako zaio lehen harriaren botatzerat? Ardoy SFran 300. Ederki itzulia dago, hitzez hitz ia.
Behin edo beste, bai, uzten du hitzen bat itzuli gabe, ezinbestean. MIH 149.
- BEHIN EDO BESTEAN (Añ), BEHIN EDO BESTETAN. "Alguna vez, tal cual vez: (V) bein edo bestean"
Añ. Hiztegi batean jasoak egoteak, idazle batek behin edo bestetan erabiliak izateak, ez die hitz guztiei
eskubide berdinik ematen. MIH 75s.
- BEHIN EDO BESTETXOTAN. "(V), alguna que otra vez" A EY III 348.
- BEHIN EDO BIRRITAN (Añ; birretan Lar; biarretan Lar), "Una o dos veces, beiñ edo birretan, biarretan, bi
aldiz, lat. semel aut iterum" Lar. "Una o dos veces: (c.) bein edo birritan, bi bider, bi aldiz" Añ. Nuiz ere
nurbait, behin edo berritan abisatü izanez geroz, ezpeita behatzen, eitzazü hareki debadiorik ükhen gabe. Mst I
16, 2.
Komulgatu txit sarri, astean bein edo birritan. Mg CC 232. Igandero eta astegunean bein edo birritan, lanak
epea ematen bazion, bildu oi ziran. Etxde JJ 88.
- BEHIN EDO BITAN, BEHIN EDO BIETAN. Alguna que otra vez, una o dos veces. Presuna bat behiñ edo
bietan abisatu duzun ondoan ez bada erortzen zure sentimendurat, etzazula gehiago harekiñ iharduk. "Semel aut
bis". Ch I 16, 2. Behin edo bietan / entzun dut engoitik, / nexkatuak dabiltzala / mutilen ondotik. Bordel 170.
Nahi izan baitute behin edo bietan, haren ordain ezarri zenbeitek herriko buruzagi. HU Aurp 129. Behin edo
bietan altxatu zituen Aitaxok bere urhettoak, eta gero, Napoleon handiaren ganat joan zen. Barb Sup 177. Artzai
berriek nola dakite / umagintzako legea? / bein edo bitan ikusi arren, / ari izanak du antzea. Or Eus 224.
Jakizu iñoiz ez dorala berbarik egin aregaz zu aurrian ez zarala, bitarte laburren batian beiñ edo bi aldiz izan
ezik. Etxba Ibilt 480.
- BEHINEKO. Principal, primero, más urgente. v. behinen; cf. BEHINGO. Lapurretan ganoraz egiteko
zerzelada ta azbegiak eratsu ta aurretiaz jakiteko alegiñak egitea. Orra ba, orduan beiñeko egikizuna. Erkiag
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
615