15.05.2013 Views

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru<br />

Jainkoarekiñ bat-egiñak egoteko deseiñua. He Gudu 168. Yakin zazu Naamanen lepra behin bethikotz zure eta<br />

zure umeen baitan izanen dela. Lg I 373. Iragan duela denbora preziatu hura bere Salbatzaillearen ofetsatzen<br />

eta bere burua behin bethikotzat galtzen. Lg II 191. Jesus galtzeko eta behin bethikotzat galtzeko zorigaitza. Mih<br />

123. Oso osoak eta behinbethikotz behar gaizkola Jinkoari eman. Ib. 15. Deitzen da birjinitatea, eta hau edireten<br />

da Jesus bakharra behin-bethikotz bere espostzat hautatzen dutenetan. Brtc 224. Ofentsatu nauten guziak /<br />

maiteki tut besarkatzen, / egin dauzkidaten gaizkiak / behin betikotz ahanzten. Monho 134. Zinez eta behin<br />

bethikotzat gogoan har zaitzik egia horiek. Dh 195. Konsekratzen daizkitzut, deusik neretzat atxiki gabe eta<br />

behin bethikotz. MarIl 112. Jartzen naiz Jaunaren tribunalaren aintzinean, hala nola nere sententzia orai berean<br />

hartu behar banu behin-bethikotz. Dv LEd 204. Harri-abarrek behin-bethikotz dainatu dituzte hainitz landare<br />

gazte. Dv Lab 307. Sainduak benedikatu zituen, eta gero utzi behin-bethikotz. Ezen handik berehala hil zen. Jnn<br />

SBi 67. Zer atsegina, ikusi zuenean mutikoa zenbeit egunen buruan sendo, behin betikotz sendo. HU Aurp 77. Ez<br />

nauke, behin bethikotz, gogoan dudana erran gabe. Arb Igand 32. Holakorik aski badelakotz gaur-gehiago, hezi<br />

behar ditugu ororen artean, bainan finki eta behin bethikotz. <strong>Bar</strong>b Sup 110. Harpeko saindu famatuari nik behin<br />

bethikotz agur. Ox 22. Erran dezagun berriz ere, behin betikotz, baitespadako eta ezin utzizko beharra duela.<br />

Zub 94. Errege katolikoak Moroak zafratu eta erhautsi baitzituen behin bethikotz Grenadako inguruetan. Zerb<br />

IxtS 108. Errexil gure lagun maitea mundu huntarik joan eta, / behin betikotz ixildu zauku gure errexiñoleta. Xa<br />

Odol 143. Hil da [Kristo], eta behin betikotz hila da bekatuari. Bibl Rom 6, 10 (IBk, IBe behin betiko).<br />

- BEHIN-BETIRAKO. De una vez para siempre. "Huna non naizen zuekin behin bethirako, voici que je suis<br />

avec vous pour toujours" Dv s.v. bethirako. v. BEHIN-BETIKO. Ia orduan bein betirako / eskarmentatzen<br />

zeraten. Auspoa 86-87, 146. Bazka dezagun bein-betirako gogo euskeltzalea egiaren ogiz eta ardoz. Ldi IL 52.<br />

Bazterrak naasteari utzi dezaiogun bein-betirako. Ib. 60. Bein-betirako ura-gabe izatea zin dagit. Berron Kijote<br />

154. En DFrec hay 8 ejs. de behin betirako.<br />

- BEHIN-BIETAN. Alguna que otra vez, una o dos veces. Lehen ere erran dut Eskualdun huntan hor nonbeit<br />

behin bietan. Bainan badut beldurra deus erran ez banu bezala den. HU Zez 174.<br />

- BEHIN BITARTEAN ETA BETI. De una vez por todas. v. BEHIN-BETIKO. Beinbitartean eta beti, ez<br />

dezagula aaztu gure Aita Kandidok bizitzan eta eriotzan eman digun erakutsi ederra. Aranzazu nov. 1967 (n.º<br />

456), 23.<br />

- BEHINDIK BEHIN, BEHINDUNIK BEHIN. a) En primer lugar, primeramente. Harriet cita beindunik bein de<br />

Astarloa, aunque le da el sdo. de "du moins, toutefois, quant à"; Azkue, por su parte, traduce "por lo menos" el<br />

del ej. de LE Urt 152. Has zaite behindik behiñ zure bihotzean bakearen ezartzen, eta gero bertzeen artean<br />

emanen dukezu. "Primo". Ch II 3, 1 (SP, Mst, Leon lehenik, Ol Lenbizian). Estatu hortara ez zare helduko,<br />

graziak ez badu zure bihotza behindik behiñ atzartzen, eta gero thiratzen eta altxatzen. Ib. 8, 5. Berbertatik<br />

damutu jatzun. Ondo da damututia, baña beindunik bein gatxa egin zan. Astar II 114. Ez deutsu balijoko esatiak<br />

laster asi ziniala pensamentu loija kentzen. Ondo da gero bere au egitia, baña beindunik bein egin zan pekatuba.<br />

Ib. 135. Beindik bein iragazten da esne jatzi berria. It Dial 86 (Ur lelengo, Dv hasteko, Ip lehenik). Kontu atera<br />

diteke lenbiziko Kristaben denboran paratzen ziran penitenzietatik. Beindik bein penitenteak egon bear zuten<br />

Elizako atarian sartu gabe barrena. LE Urt 152 (ms. 53v beñík bein). Beindik bein Jaungoikoaren desgrazian<br />

dagoan arima ez dezake gizonak itzuli aren graziara [...]. Orobat da il den arimaz edozein pekatu mortalekin.<br />

Ib. 318 (ms. 113r beñik bein).<br />

b) (AN; H (L, BN)), BEHINDANIK BEHIN (V, AN; H (V, G)). Por lo menos. "Una por una comamos, etc.: (c.)<br />

beinik bein, bein danik bein" Añ. "Du moins, toutefois, quant à" H s.v. behintzat. "Por lo menos" A. "Beindanik<br />

bein (V, AN), beindik bein (AN), por lo menos" A Morf 680. v. BEHINIK BEHIN. Nik beindanik bein betebetean<br />

sinistuten dodaz Ebanjelioak eta Elexa Ama Santuak irakasten deusteezan egia ta sinisgei guztiak. Añ<br />

EL 2 109.<br />

c) BEHINDANIK BEHIN. Beindanikan bein, ez dezala iñoz ere utzi ikusguñetik bearra egiten duen erria [...]<br />

ez duela Eronde edo Gobiernoak jostaldiatu bearrik. "En suma". Izt D 159.<br />

- ORAIN BEHINEAN, ORAIN BEHINEON. v. orain.<br />

- BEHIN EDO BEHIN. a) De una vez, por fin, al fin. "(En fin, por) abreviar, digo que [..], azkenean beiñ, edo<br />

bein bukatzeko, diot ezen" Lar. "Enfin. Ikhusi dut behin edo behin, je l'ai vu enfin" Dv. "¡Acabáramos!, ¡alguna<br />

vez! (V, G, AN, BN, S)" A EY III 238. Ea, bada, beñ edo beñ nere erokeriak akaba bitez. Cb Eg II 97. Beti<br />

daragoiot oni, bai, bein edo bein aditu daizuen. Añ LoraS 172. Bein edo bein izango da atzerengoa, baña nok<br />

segurutuko deusku zein izango dan? Ib. 34. Dalilak lenago baño ere espasun geiagorekin gezurra arpegian<br />

eman zion, esanaz, bein edo bein agertzeko eskatzen ziona. Lard 145. Heia bada, behin edo behin akhaba beitez<br />

nere erhokeriak. Dv LEd 175. Jaungoikoari eskerrak beñ edo beñ nere billan zatoztenean. Arr GB 143. Guazen<br />

bada beiñ edo beiñ. Sor AuOst 83. Bai, obe beiñ edo beiñ zentzuna artzea. AB AmaE 273. Ia tximitx abek<br />

akabatzen diran beiñ edo beiñ. Iraola 89. --Etorri zaitzu txandea-- esan zion amak. --Etorri zait. Beiñ edo beiñ!<br />

Ag G 371. Miñez baña, beiñ edo beiñ bear dalata, denok ondo izateagatik, bueno, esan degu, joan dedilla. Ib.<br />

238. Beiñ edo beiñ esan ezazu nola dezun izena, edo bestela bazoaz bereala prisiondegira. Urruz Zer 60. Eldu<br />

yakon bein-edo-bein ludi au isteko orduba. Kk Ab I 49. Bein edo bein gixon guztijak buruba jarten dabe; zuri be<br />

eldu yatzu aldija. Ib. 46. Bein-edo-bein urten zan urten biar zana a lako kirtenaz eztabaidetan ibilli ezkero. Ib.<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

614

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!